Περιγράφεται με ψυχολογικούς όρους ως ανησυχία, ένταση, φόβος, νευρικότητα, αλλά και με σωματικούς όρους όπως αδυναμία χαλάρωσης, δυσκολία συγκέντρωσης , τάση στους μυς (κεφαλαλγία, οσφυαλγία) , ελάττωση της όρεξης , κακός ύπνος – δυσκολία , στέγνωμα του στόματος , ταχύπνοια, αίσθημα καρδιακών παλμών-ταχυκαρδία , ζάλη-λιποθυμική τάση, έξαψη, εφίδρωση, τρόμος , αύξηση κινητικότητας κύστης – εντέρων.
Ως φυσιολογικό συναίσθημα, μπορεί να παρουσιασθεί σε όλους τους ανθρώπους σε διάφορα επίπεδα έντασης και ποιότητας. Το άγχος θεωρείται φυσιολογικό όταν παραμένει μόνο έως την επίλυση του εκάστοτε προβλήματος και δεν επιφέρει μόνιμες δυσλειτουργικές συμπεριφορές.
Στην περίπτωση αυτή εμφανίζονται οι παρακάτω αγχώδεις διαταραχές και είναι απόλυτα επιβεβλημένη η αντιμετώπιση τους σε συνεργασία με κάποιον ειδικό της ψυχικής υγείας (ψυχίατρο, ψυχολόγο):
Διαταραχή Πανικού. Επαναλαμβανόμενες – απροσδόκητες προσβολές πανικού με έντονο αίσθημα άγχους και σωματικές εκδηλώσεις άγχους. Δυσφορία, ταχυκαρδία και αίσθηση παλμών, ζαλάδες, αναγούλα και σφίξιμο στο στομάχι, έντονος τρόμος και απόγνωση, κρύος ιδρώτας στα άνω και κάτω άκρα, λιποθυμικές τάσεις, έντονος φόβος για επερχόμενο θάνατο.
Αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι ότι ο αυξημένος φόβος ή το άγχος μπροστά σε μια αφορμή οδηγεί αυτόματα στην επιτάχυνση της αναπνοής. Επομένως το σώμα προετοιμάζεται για τον κίνδυνο διοχετεύοντας με αυτό τον τρόπο περισσότερο οξυγόνο στους μυς, ώστε να είναι έτοιμοι για δράση, φυγή. Επειδή όμως στην πραγματικότητα δεν τρεπόμαστε σε φυγή, αλλά συνήθως παραμένουμε καθηλωμένοι από το φόβο, οι μύες δεν δουλεύουν. Όλο αυτό οδηγεί σε μείωση του διοξειδίου του άνθρακα και κατά συνέπεια μείωση του ασβεστίου στο αίμα. Το ασβέστιο όμως είναι που κάνει τους μυς να εργάζονται συνεχόμενα και απαλά, ενώ η μείωσή του προκαλεί μυϊκές συσπάσεις. Αυτό γίνεται αισθητό σαν μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στο στόμα, στο πρόσωπο, στα χέρια και τα πόδια, αλλά και σφίξιμο στο λαιμό και στο στήθος. Αλλαγή στην περιεκτικότητα διοξειδίου του άνθρακα οδηγεί σε μείωση της αιμάτωσης του εγκεφάλου, που γίνεται αισθητή σαν ζαλάδα ή σκοτοδίνη. Όπως είναι αναμενόμενο, τα συμπτώματα αυτά αυξάνουν το φόβο και οδηγούν σε ακόμη πιο γρήγορη αναπνοή. Με τον τρόπο αυτό κλιμακώνεται η κατάσταση και ο πάσχων οδηγείται στον πανικό.
Αγοραφοβία. Παρουσιάζεται μεγάλο άγχος σε συγκεκριμένους χώρους ή καταστάσεις π.χ. έξω από το σπίτι, μέσα στο πλήθος, στην αγορά, στο λεωφορείο κ.τ.λ. Το άτομο αισθάνεται ότι χάνει τον έλεγχο της κατάστασης.
Ειδική Φοβία. Το άγχος εμφανίζεται σε κοινωνικές καταστάσεις όπως δείπνο, έξοδος για διασκέδαση, ομιλία σε κοινό κ.α. Μπορεί να είναι γενικευμένη κατάσταση ή να έχει σχέση με συγκεκριμένους τύπους κοινωνικών καταστάσεων
Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή. Στη διαταραχή αυτή το άτομο βιώνει έντονο άγχος και ανησυχία για μεγάλες χρονικές περιόδους, συνήθως πάνω από 6 μήνες. Μαζί με το αίσθημα του άγχους έχει και πολλά άλλα συμπτώματα άγχους.
Διαταραχή μετά από Ψυχοτραυματικό Στρες. Πρόκειται για μια διαταραχή που εμφανίζεται μετά από ένα εξαιρετικά τραυματικό γεγονός. Ιδιαίτερα τραυματικά γεγονότα αποτελούν ο βιασμός, η κακοποίηση, η απαγωγή, η παραμονή σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, μια φυσική καταστροφή ή ένα σοβαρό ατύχημα.
Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή. Οι ψυχαναγκασμοί είναι επίμονες ή επαναλαμβανόμενες σκέψεις, ιδέες, παρορμήσεις ή εικόνες που έρχονται στο μυαλό τα ατόμου. Δεν είναι συνήθως καλοδεχούμενες και το άτομο τις βιώνει ως εισβολή και ως ακατάλληλες και του προκαλούν άγχος και δυσφορία. Π.χ επαναλαμβανόμενες σκέψεις μόλυνσης, σκέψεις αμφιβολίας, βίαιες ή φοβερές παρορμήσεις, σεξουαλικές εικόνες κ.α Οι καταναγκασμοί ή οι καταναγκαστικές τελετουργίες είναι επαναλαμβανόμενες πράξεις που το άτομο αισθάνεται υποχρεωμένο να κάνει συνέχεις παρότι έρχονται σε αντίθεση με την λογική του, προκειμένου να ελαττώσει το άγχος ή την δυσφορία που νιώθει και όχι για να πάρει ευχαρίστηση. Συνήθως επιδιώκεται η ελάττωση του άγχους που προκαλείται από κάποια ψυχαναγκαστική σκέψη. Π.χ πλένω συνέχεια χέρια λόγω ψυχαναγκαστικής σκέψης μόλυνσης, μετρώ ως το 100 και ανάποδα προκειμένου να αντιμετωπίσω ανεπιθύμητες βλάσθημες σκέψεις κλπ.
Σωματοποιητική Διαταραχή. Εμφανίζονται πολλαπλά σωματικά ενοχλήματα κατά την διάρκεια πολλών ετών χωρίς να μπορούν να εξηγηθούν από κάποια σωματική νόσο.
Υποχονδρίαση. Επίμονη ενασχόληση ενός ατόμου με το φόβο ή την ιδέα ότι έχει μια σοβαρή αρρώστια. Ερμηνεύει σωματικά σημεία ή αισθήσεις ως απόδειξη σωματικής νόσου.
Διαταραχή Μετατροπής. Γνωστή και ως Υστερία. Εμφανίζονται σωματικά συμπτώματα απουσία νόσου. Π.χ. παράλυση, τρόμος, διακοπή ομιλίας, πόνος, τύφλωση, κώφωση, απώλεια μνήμης, φυγή κ.α.
Καμία από τις διαταραχές άγχους δεν είναι ανίατη!
Σε γενικές γραμμές υπάρχουν δύο τρόποι θεραπευτικής αντιμετώπισης, αυτός της ψυχοφαρμακολογίας που συνιστά καλή συνεργασία με ψυχίατρο και αυτός της ψυχοθεραπείας που συνιστά καλή συνεργασία με ψυχολόγο – ψυχοθεραπευτή (υπάρχουν διάφορες κατευθύνσεις, γνωσιακή, συστημική, ψυχοδυναμική κ.α). Η επιλογή του τρόπου θεραπευτικής αντιμετώπισης είναι προσωπική υπόθεση και ο ένας τρόπος δεν αναιρεί τον άλλον. Συχνά γίνεται συνδιασμός ψυχοφαρμακολογίας – ψυχοθεραπείας. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και γι’ αυτό τον λόγω θα πρέπει να αντιμετωπίζεται και εξατομικευμένα. Γενικότερα πάντως δεν θα πρέπει να γίνεται μόνο χρήση φαρμάκων χωρίς συστηματική παρακολούθηση από κάποιον ειδικό. Τα διάφορα είδη ψυχοθεραπείας μπορούν να βοηθήσουν τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.
Βραχυπρόθεσμα ο άνθρωπος που ταλαιπωρείται από δυσλειτουργικές μορφές εκδήλωσης άγχους, μαθαίνει με συγκεκριμένες τεχνικές αποβολής περιττού άγχους να χαλαρώνει, να αυτοελέγχει και να αυτορρυθμίζει τα συμπτώματα του εδώ και τώρα. *1
Μακροπρόθεσμα μέσω της ψυχοθεραπείας μαθαίνει να αναγνωρίζει, να αποδέχεται και να αλλάζει τους παράγοντες στην ζωή του που αποτελούν γόνιμο έδαφος για την εμφάνιση διαφόρων αγχωδών δυσλειτουργιών. Εξοικειώνεται και αποδέχεται τα στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας του που επιτείνουν στον φόβο και το άγχος. Αναγνωρίζει και βελτιώνει την αυτοεικόνα του, αναπτύσσει λειτουργικές στρατηγικές αντιμετώπισης δυσκολιών και μαθαίνει να λειτουργεί με εμπιστοσύνη στον εαυτό του, ενεργητικά, με θετικές σκέψεις και με ρόλους και σχέσεις ζωής που να προωθούν την ψυχική υγεία.
Μπορεί κανείς να έχει μεγαλώσει με έναν τρόπο που να μην απέκτησε τα βασικά εφόδια της ζωής που είναι εμπιστοσύνη, ελπίδα, αισιοδοξία. Μπορεί να έχει μάθει να αναπτύσσει σχέσεις και ρόλους ζωής που να επιβαρύνουν αντί να ανακουφίζουν. Αυτό δεν μπορεί να αποτελεί τροχοπέδη μιας ζωής. Κάποια στιγμή σταματούν οι ευθύνες των γονιών (σε σχέση με την ανατροφή των παιδιών) και αρχίζουν οι ευθύνες των ίδιων των παιδιών (ενηλίκων πια!) για την δική τους την ζωή. Η ψυχοθεραπεία προσφέρει λοιπόν την δυνατότητα να μάθει κανείς ποιος είναι, γιατί είναι έτσι όπως είναι και πως αλλιώς μπορεί να είναι. Μπορεί να μάθει να οργανώνεται μέσα από τους ίδιους ρόλους (γιος, σύζυγος, γονιός, εργαζόμενος, φίλος) με διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας. Μπορεί να μάθει να δημιουργεί τις ίδιες σχέσεις με διαφορετικούς τρόπους συνδιαλλαγής και συσχετισμού.
Ο καθένας μπορεί να αναλάβει και να προωθήσει την προσωπική του υγεία, ευτυχία και ευημερία. Από την στιγμή που θα το αποφασίσει, είναι σίγουρο πως θα αναζητήσει και θα βρει τους κατάλληλους «συνοδοιπόρους» (θεραπευτές), στην προσπάθεια του!
*1 Περισσότερες πληροφορίες στο www.mariakyriakidou.gr / σεμινάρια/ ασκήσεις διαχείρισης άγχους και κρίσεων πανικού/ οδηγίες διαχείρισης άγχους/ άγχος, κρίσεις πανικού.
Παράδειγμα Άσκησης χαλάρωσης:
Η αναπνοή της κοιλιάς (διαφραγματική αναπνοή) (Ζάννα Αρχοντάκη-Δάφνη Φιλίππου,Καστανιώτη, 2003):
Καθίστε αναπαυτικά με ίσια πλάτη και ας ξεκινήσουμε μία άσκηση αναπνοής.
Εισπνεύστε αργά από την μύτη και ταυτόχρονα φουσκώστε την κοιλιά σας σαν να είναι ένα μπαλόνι. Μόλις φουσκώσει η κοιλιά αφήστε τον αέρα να πάει στο στήθος. Βοηθήστε ρουφώντας την κοιλιά προς τα μέσα, τραβήξτε τους ώμους προς τα έξω και κρατήστε τον αέρα για 5’’ (μετρώντας 1α,2α,3α,4α, 5α).
Εκπνεύστε αργά από την μύτη και αφήστε την κοιλιά σας να μαζευτεί προς τα μέσα.
Επαναλάβετε 10 φορές μετρώντας κάθε φορά από μέσα σας, εισπνοή ένα – εκπνοή ένα κ.ο.κ.
Πάρτε μερικές κανονικές αναπνοές και συνεχίστε με άλλες 10 αναπνοές κοιλιάς. Μην ξεχνάτε να μετράτε, είναι πολύ βασικό.
Οδηγίες: Είναι καλό να κάνετε καθημερινά για λίγα λεπτά την άσκηση ώστε να εξοικειωθείτε και να αποκτήσετε εμπειρία. Μόνο έτσι θα μπορέσετε να την εκτελέσετε κάτω από την επίδραση έντονου άγχους ή κρίσης πανικού. Είναι απαραίτητο να εξασκηθείτε ώστε σε στιγμές έντασης να μπορείτε να καταφύγετε σ’ αυτήν και να την εκτελέσετε με άνεση. Μπορείτε να την κάνετε οποιαδήποτε στιγμή, σε οποιονδήποτε χώρο.
Μην εγκαταλείπετε την προσπάθεια αν αφαιρείστε στο μέτρημα ή στην εκτέλεση των αναπνοών. Ξαναπροσπαθήστε και θα τα καταφέρετε!
Κέρδος από την άσκηση χαλάρωσης: Αποβολή περιττού άγχους μέσω της αυτοσυγκέντρωσης στις αναπνοές και στο μέτρημα, διακοπή κάθε αρνητικής σκέψης που επιτείνει το άγχος, διακοπή υπερδιέγερσης του σώματος από την επίδραση του άγχους, καλύτερη οξυγόνωση και επομένως σωματική χαλάρωση και ηρεμία. Η άσκηση χαλάρωσης αποτελεί ένα είδος «τονωτικής ένεσης» για τον οργανισμό. Σε στιγμές ήπιου άγχους προλαμβάνει την κορύφωση και σε στιγμές έντονου άγχους ή κρίσης πανικού, κατεβάζει την ένταση και βοηθά στην αυτορρύθμιση του σώματος.
Μαρία Κυριακίδου,
Ψυχολόγος, σύμβουλος οικογένειας.
Αμπελοκήπων 46, Περαία. Τηλ. : 23920 28658, mk@mariakyriakidou.gr
Σεμινάρια προσωπικής ανάπτυξης | ||
Ημερομηνία | Θέμα | Πληροφορίες διεξαγωγής |
17/5/2011 Τρίτη | Ρόλοι και πρότυπα σχέσεων, γονεϊκών και συντροφικών. Η σημασία της «κληρονομιάς» από την οικογένεια προέλευσης. | Υπεύθυνη διεξαγωγής σεμιναρίων: Μαρία Κυριακίδου Τόπος διεξαγωγής: Αμπελοκήπων 46, 1ο όροφος Περαία Απαραίτητη η δήλωση συμμετοχής στο τηλ.: 23920 28658 begin_of_the_skype_highlighting 23920 28658 end_of_the_skype_highlighting Διάρκεια : 18:30 – 20:30 Κόστος κάθε συνάντησης : 10 ευρώ. Έκπτωση 50% σε ζευγάρια, άνεργους και φοιτητές. |
18/5/2011 Τετάρτη | Ζήλεια μεταξύ αδελφών. Πως μπορεί η οικογένεια να βοηθήσει στην διαχείριση του συναισθήματος. | |
23/5/2011 Δευτέρα | Άγχος και Κρίσεις Πανικού. | |
25/5/2011 Τετάρτη | Διαχείριση Άγχους, βιωματικές ασκήσεις, χαλάρωσης και αυτοελέγχου | |
31/5/2011 Τρίτη | Θυμός και επιθετικότητα. Λειτουργικοί τρόποι διαχείρισης . | |
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.