Μην ψάχνετε για λύση στα σκουπίδια!

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου *

Ποτέ κανείς δεν βρήκε τη λύση στο πρόβλημά του στα σκουπίδια και από τα σκουπίδια.  Τα κοινωνικά προβλήματα όταν εισέλθουν στο φάσμα της κρίσης αντιμετωπίζονται είτε με την αναπροβληματοποίηση της βασικής υπόθεσης της κρίσης, είτε με μια εντελώς νέα θεώρηση που θα αγνοεί σκόπιμα την γραμμικότητα της λογικής που οδηγεί σε προφανές αδιέξοδο. Οι κρίσεις αυτής της μορφής που βιώνουμε οι Έλληνες δεν επιλύονται αντιστρέφοντας πολιτικά τον χρόνο και ξεκινώντας να κάνουμε πράγματα τα οποία αν  μεθοδεύαμε στην ώρα τους και με διαφορετική  ασφαλώς «χρονοσειρά» ίσως να συνέβαλαν στη καθυστέρηση της εκδήλωσης των φαινομένων της κρίσης, που σε μια τέτοια περίπτωση θα είχε μια διαφορετική και σίγουρα μη-καθολική μορφή.

Όσοι παρακολουθείτε τις προσεγγίσεις μου θα γνωρίζετε ότι τα μέτρα της κυβέρνησης που παραλύουν την κοινωνία δεν με εκπλήσσουν και ούτε αξίζουν σοβαρό σχολιασμό, καθώς δεν αποτελούν καν στοιχεία ενός μηχανισμού που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει την κρίση. Τα απολύτως ανορθόδοξα, αντικοινωνικά μέτρα που επιβάλλονται από την κυβέρνηση, σε αντιδιαστολή μάλιστα με το κράτος δικαίου, δεν συγκλίνουν σε κάποια λύση του ελληνικού προβλήματος, αλλά απλώς περιγράφουν το πολιτικό αδιέξοδο αυτών που τα εισηγούνται και τα ψηφίζουν στη βουλή. 

Το ελληνικό πρόβλημα δεν είναι οικονομικό. Είναι πολιτικό, όπως μου έδωσαν την ευκαιρία να εξηγήσω φίλοι μέσω του διαδικτύου. Αν δεν αλλάξουν οι σχέσεις εξουσίας στη χώρα και δεν αναδομηθούν πολιτικά ελληνική πολιτεία και κοινωνία θα συνεχίσουμε να πνιγόμαστε στη λάσπη και να αναζητούμε διαρκώς νέα μέτρα άναρχης φτωχοποίησης για να σωθούμε (ειλικρινά δεν ξέρω πλέον από τί και από ποιόν!). Προσπάθησα να δείξω ότι το πρόβλημά μας δεν είναι ο καπιταλισμός, το υδροκέφαλο κράτος, ο υποτιθέμενος σοσιαλισμός που βασανίζει συναισθηματικώς όσους δεν καταλαβαίνουν τη σημασία του νεοφιλελευθερισμού, ο παλιοχαρακτήρας μας ή η ιδιαίτερη θέση μας στον χάρτη. Το πρόβλημα μας δεν είναι ότι καταναλώνουμε περισσότερα από όσα παράγουμε!  Όλα τούτα είναι αναπαραστάσεις ενός θεμελιώδους, εθνικού θα έλεγα προβλήματος. Το βασικό μας πρόβλημα είναι ότι δεν μάθαμε να κάνουμε πολιτική και να ορίζουμε στρατηγικά το εθνικό και το κοινωνικό συμφέρον. Δεν μάθαμε ότι όταν πέφτεις πάνω σε ένα ντουβάρι δεν χτυπάς το κεφάλι σου και το κορμί σου πάνω του μέχρι να γκρεμιστεί, αλλά αλλάζεις δρόμο, εφόσον εκτιμήσεις προηγουμένως ότι δεν μπορείς να το πηδήξεις.

Το καθεστώς της μεταπολίτευσης με την επανίδρυση του πελατειακού κράτους που επέφερε είχε φτάσει πριν από χρόνια στα όριά του. Αντί τότε (πριν από το 2000) να αναζητήσουμε τον πολιτικό εκσυγχρονισμό με παράλληλη ενδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών και εφαρμογή ενός μοντέλου αναλογικής αντιπροσώπευσης και απόλυτης διάκρισης των εξουσιών, αποφύγαμε το ντουβάρι δια της εντάξεώς μας στην ευρωζώνη και δια της αποθεώσεως νεοφιλελεύθερων ιδεών.  Το αποτέλεσμα ήταν οι καλύτεροι πελάτες του καθεστώτος να αυτοανακηρυχθούν σε μοντέρνους κήρυκες του νεοφιλελευθερισμού με την έννοια του οικονομικού εκσυγχρονισμού ασφαλώς, όπως αυτός ορίζεται στο πλαίσιο της ελευθέριας αγοράς (κοινώς αρπαχτής).  Ήταν η καλύτερη συνταγή για να στηθούν νέα μονοπώλια και να ενδυναμωθούν τα παλαιά, έχοντας μάλιστα ένα θαυμάσιο χρηματοπιστωτικό περιβάλλον εντός της ζεστής αγκαλιάς της διαρκώς υπερτιμούμενης ευρωζώνης με το φτηνό χρήμα!   

Μην μου πείτε, μεγάλη ευκαιρία ήταν το ευρώ για πολιτική ενδυνάμωση του ήδη τότε ξεφτισμένου καθεστώτος της μεταπολίτευσης και έξυπνη μεταφορά πόρων από τα μικρομεσαία και λαϊκά στρώματα στους επιτήδειους της νέα άπληστης τάξης που ανέτειλε δυναμικώς, πελατειακώς, μεγαλοπρεπώς, εκσυγχρονιστικώς, καιροσκοπικώς και ασφαλώς επαρχιωτικώς! Βοηθούσε τόσο η διαδικασία του δημόσιου δανεισμού εντός του σκληρού νομίσματος όπως και η σχέση μετατροπής δραχμής σε ευρώ, όσο και η πολιτική του ιδιωτικού δανεισμού που πέραν των υπεραυξημένων κερδών λίγων μεγαλομετόχων των τραπεζών διασφάλιζε την εξαπάτηση των πολιτών, οι οποίοι θεώρησαν ότι ήρθε η ευλογημένη στιγμή να γίνουμε «αναπτυγμένη Ευρώπη», καταναλώνοντας με αμερικανική λογική. Τι στο διάολο ισχυρή Ελλάδα είμαστε (τότε), με τις Ολυμπιάδες μας και τις  λοιπές εκδηλώσεις «άνεσης», «δύναμης» και «ευημερίας»! Άμα είσαι ισχυρός πρέπει και να το επιδεικνύεις φανταχτερώς! Να, όπως διδάσκει η τηλεόραση!  Τι στο καλό, προτεστάντες θα γινόμαστε, μίζεροι, τσιγκούνηδες; 

Αυτός ήταν ο λαϊκιστικός ορθολογισμός των σημερινών «ορθολογιστών» , οι οποία τώρα επιβάλουν δήθεν «διορθωτικά» μέτρα επί μέτρων, εξοντώνοντας τους λεγόμενους μικρομεσαίους, μέχρι να ξεσηκωθεί και ο κάθε «υπνωτισμένος» από τον καναπέ του και να τους απορρίψει καθολικώς μαζί με εμένα, που δεν μπορεί για να μπορώ να αρθρώνω ακόμη δέκα πολιτικές κουβέντες και να μην έχω πέσει σε κατάθλιψη, ή τρελός είμαι, ή βολεμένος, ή δόλιος!  Τώρα, οι δίαυλοι επικοινωνίας του καθεστώτος επιχειρούν το τελειωτικό χτύπημα στην πολιτική, υποδαυλίζοντας μια οικονομιστική, συμπλεγματική, κοινωνικά αντιδραστική συμπεριφορά. Είμαστε εναντίον των μέτρων, ενδεχομένως εναντίον και αυτών που μας επιβάλλουν ή παίρνουν τα μέτρα και όχι εναντίον της στρατηγικής που οδηγεί σε αυτά τα μέτρα και σε άλλα που ασφαλώς θα ακολουθήσουν με την ίδια απίθανα παραπλανητική καθεστωτική ρητορική: τα κάνουμε όλα, αρκεί να μην βγούμε από το ευρώ. Η στρατηγική αυτή δεν είναι ορθολογική, όπως νομίζουν αρκετοί, με οικονομικούς όρους, είναι όμως απολύτως ορθολογική πολιτικά. Οδηγεί τον ελληνικό λαό να αποδεχθεί την περιθωριοποίηση του εντός της ΕΕ και να ανεχτεί μια διαδικασία σωτηρίας της πολιτικομεγαλοεπιχειρηματικής  τάξης, όπως θαυμάσια την περιέγραψε τις προάλλες ο Μίμης Ανδρουλάκης, μιλώντας ασφαλώς με όρους εθνικού συμφέροντος!  

Το ζήτημα σήμερα είναι πώς θα σωθεί ο πυρήνας του καθεστώτος της μεταπολίτευσης, ώστε να συνεχιστεί η αναπαραγωγή των κλώνων της διαπλοκής και όχι φυσικά πώς θα σωθεί ο μικροαστός. Άλλωστε όπως έγραφα και εγώ κάποτε ο μικροαστισμός είναι αντι-βιοοικονομικό φαινόμενο! Ας καταστρέψουμε (θυσιάσουμε) λοιπόν τους φυσικούς του φορείς μαζί με τα λαϊκά στρώματα  για να σωθούν οι πολιτικοί του φορείς. Μόνον έτσι θα υπάρξει ελπίδα το κράτος πατρωνίας να μετεξελιχτεί (προσωρινά ή μονιμότερα ) σε μη-κράτος, εντός του οποίου θα διασκεδάζονται οι αιτίες που οδήγησαν σε αυτή την απερίγραπτη κρίση. Μόνον έτσι θα τη σκαπουλάρουν πολιτικά οι ένοχοι και θα συνεχίσουν να κελαηδούν τα παπαγαλάκια της διαπλοκής. Με την φτωχοποίησή σου μικροαστέ πληρώνεις αυτά που αφαίρεσαν από τον κύκλο της πραγματικής οικονομίας, εκείνοι που σε μανούβραραν πολιτικά και κοινωνικά τα τελευταία 30 χρόνια. Με τη ζωή τη δική σου και των παιδιών καλείσαι να κλείσεις την οικονομική τρύπα που άνοιξε ένα διαπλεκόμενο καθεστώς καιροσκόπων πολιτικών και ανάρμοστων μεγαλοεπιχειρηματιών.

Πριν φτάσεις λοιπόν να ψάχνεις στα σκουπίδια για να φας, φρόντισε να απαλλαγείς από τα σκουπίδια που σε κυβερνούν, ξεκαθαρίζοντας όμως πρώτα με τα σκουπίδια που κουβαλάς στο κεφάλι σου. Το πρόβλημα της κρίσης θα καταλήξει σε κοινωνική  λύση και όχι σε κοινωνική διάλυση, μόνον στο βαθμό που ο προοδευτικός κόσμος αναζητήσει μέσω της αγωνιστικής ενότητας μια διαφορετική, απολύτως πρωτότυπη μεθοδολογία κυβερνητικής στρατηγικής  - όπως έχω εξηγήσει με μια σειρά διαδικτυακών σημειωμάτων μου. Αυτό θα βοηθούσε στο «ξεκαθάρισμα» των σκουπιδιών και θα τοποθετούσε τον λαό ενώπιον ενός νέου κυβερνητικού προβλήματος απόλυτα συναρτημένου με την μεθοδολογία επίλυσης της κρίσης: υπέρβασης του ντουβαριού, που λέγαμε.

Κοιτάξτε, για να συνεννοηθούμε, τα οικονομικά αδιέξοδα, «επιλύονται» πολιτικά. Εάν με το «πολιτικά» εννοούμε την πολιτική ισχύ, απλώς δεν καταλαβαίνουμε την πολιτική διαδικασία ως δομή, αλλά απλώς ως λειτουργία. Το ζήτημα της κρίσης στην Ελλάδα δεν είναι υπόθεση πολιτικής ισχύος, αλλά κυρίως πολιτικής διακυβέρνησης. Δηλαδή, αναδιοργάνωσης και δημοκρατικοποίησης του πολιτειακού μοντέλου, αναοριοθέτησης της σχέσης κοινοβουλίου κυβέρνησης με περιορισμό ασφαλώς της ουσιαστικής ισχύος του πρωθυπουργού κλπ. Η χώρα δεν μπορεί να κυβερνηθεί σήμερα, μπορεί όμως να υφίσταται τις συνέπειες των αυθαιρεσιών και της αυταρχικότητας της εκτελεστικής εξουσίας. Και αυτό δεν είναι καθόλου αντιφατικό, αν το σκεφθείτε πολιτικά και όχι μηχανιστικά. Η κρίση απαιτεί ένα άλλο, δημοκρατικό μοντέλο διακυβέρνησης και μια διαφορική κυβερνητική φιλοσοφία, την οποία δυστυχώς δεν διαθέτει το υφιστάμενο πολιτικό προσωπικό. 

Αυτή η νέα κυβερνητική αντίληψη, προϋποθέτει την συνολική επανεξέταση της εξουσιαστικής υπόστασης του ελληνικού κράτους, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Προϋποθέτει την επανατοποθέτηση της χώρας στο διεθνές σύστημα και αυτό φίλοι, λυπάμαι αλλά δεν μπορεί να γίνει μέσω της «καραντίνας» εντός της ΕΕ, στην οποία μας εγκλωβίζει βήμα-βήμα το καθεστώς για να περισωθούν οι κεντρικοί φορείς του. Η Ελλάδα δεν έχει πλέον καμία πιθανότατα να αναπτύξει ένα κυβερνητικό μοντέλο εντός της ΕΕ, το οποίο να της επιτρέψει την ισχυροποίηση στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού και διεθνούς ανταγωνισμού. Ο ρόλος της τρόικας δεν είναι να ισχυροποιήσει την Ελλάδα. Η πολιτική ισχυροποίηση  μπορεί να προκύψει αποκλειστικά μόνον μέσω αυτοκυβέρνησης, στο πλαίσιο ενός δημοκρατικού εκσυγχρονισμού που θα δομεί πολιτική νομιμοποίηση με όρους ισότητας και όχι με όρους αγοράς : δηλαδή με όρους πελατειακού συστήματος, όπως μέχρι τώρα.

Όσοι τέλος θεωρείτε ότι ατυχήσαμε επειδή δεν γίναμε ορθολογική καπιταλιστική χώρα, κάνετε το ίδιο λάθος με εκείνους που θεωρούν ότι ο γραφειοκρατικός σοσιαλισμός κατέρρευσε επειδή δήθεν κάπου χάλασε η ορθολογική συνταγή. Είναι μια ανόητη προσέγγιση από τη στιγμή που έρχεται να ενισχύσει μια δοξασία  ερμηνεύοντας την αποτυχία της (αυτορυθμιζόμενη αγορά στην προκειμένη περίπτωση) μέσω του αξιώματος που την δοξάζει πολιτικά. Ατυχήσαμε, διότι συνέφερε να ατυχήσουμε και συμφέρει να δυστυχήσουμε. Ποιους; Σκεφτείτε μόνοι σας, καθώς απλώνει έτσι η κουβέντα. Το κρίσιμο είναι να κατανοήσουμε ότι μόνον ένα διαφορετικό κυβερνητικό μοντέλο που θα θεμελιώνει  μια δημοκρατικότερη ηγεμονία στη χώρα, μπορεί να διαφοροποιήσει την εσωτερική πολιτική ισχύ επιμέρους φορέων της κοινωνίας και να προσδώσει πολιτική ισχύ στη χώρα μας την οποία έχει τόσο ανάγκη, όσο τα έμβια όντα το οξυγόνο. Η νέα διάρθρωση της πολιτικής ισχύος εντός της χώρας θα προκύψει μέσω νέων μοντέλων διακυβέρνησης, τα οποία θα αναπαριστούν τις κυρίαρχες ιδεολογικές τάσεις και τις κοινωνικές προτεραιότητας του λαού. Μην βλέπετε το πολιτικό φαινόμενο ανάποδα και ιδεαλιστικά. Μάθετε να διακρίνετε μεταξύ πολιτικής ισχύος και κυβέρνησης, ενώ ταυτόχρονα αναζητήστε την πολιτική δυναμική στη διακυβέρνηση και όχι στην ισχύ που εμφανίζεται στις δημοσκοπήσεις ή ακόμη και συγκυριακά στη κάλπη. Το μοντέλο διακυβέρνησης είναι αυτό που τελικά καθορίζει την πολική ισχύ εντός των κοινωνιών. Είναι ο μηχανισμός αναδιάρθρωσης της πολιτικής δύναμης. Μην το ξεχνάτε, όσοι είστε έτοιμοι να πάρετε τη σκούπα για να σαρώσετε τα σκουπίδια. Αν δεν καταλάβετε εγκαίρως τι λέω … τότε είστε για σκουπόξυλο!!  


* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.