Πώς θα ξαναδώσουμε στα πόδια μας την Ελλάδα …

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου *

Δεν ξέρω πόσοι το καταλαβαίνουν και πόσοι άλλοι το διαισθάνονται, αλλά τα πόδια μας χάσανε την Ελλάδα. Βαδίζουμε κυριολεκτικά στον αέρα. Παράγουμε (η καθεστωτική δομή, δηλαδή) καθημερινά μεγάλο αριθμό κοινωνικών κρίσεων για να ξεγελάσουμε τον εαυτό μας και για να αποφύγουμε να δούμε κατάματα την πραγματική, δομική κρίση που αντιμετωπίζει το ελληνικό κράτος.

Αν επιθυμούμε να ξαναδώσουμε στα πόδια μας την Ελλάδα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάποια βασικά πράγματα. Θα το επιχειρήσω επιγραμματικά:

1) Η Ελληνική κρίση είναι η πρώτη μεγάλη θεσμική κρίση της ΕΕ. Αποτελεί επίσης την πρώτη δομική κρίση του συστήματος κυριαρχίας στο τόπο μας μετά την κατάληξη του εμφυλίου πολέμου. Είναι βαθύτατα θεσμική και άρα πολιτική κρίση και όχι οικονομική, όπως εμφανίζεται από το καθεστώς στη χώρα μας και αυτούς που συμφέρει να την αντιμετωπίζουν έτσι ώστε να κερδοσκοπούν μέσω των χειρισμών του δημόσιου χρέους της χώρας.

2)  Δεν υπάρχει ζήτημα σωτηρίας της Ελλάδας, υπάρχει ζήτημα σωτηρίας ή όχι του πολιτικού συστήματος και των σχέσεων εξουσίας που συστήνουν την λεγόμενη διαπλοκή στην πατρίδα μας.

3) Το δημοσιονομικό πρόβλημα είναι ένα παράγωγο πρόβλημα. Το πρόβλημα της χώρας ήταν και είναι η παρασιτική σχέση της με το Δυτικό σύστημα κυριαρχίας και η εξάρτησή της από αυτό, ιδίως μετά τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο, σε συνδυασμό με την καθολική κυριαρχία πελατειακών θεσμών και αντίστοιχης κουλτούρας εντός της χώρας. Το πρώτο συνδέεται αναπόσπαστα με το δεύτερο.  Αυτό προκάλεσε αθεράπευτες παραγωγικές στρεβλώσεις που έλαβαν δραματική μορφή με την ένταξη μας στην ευρωζώνη.

4)Το αδιέξοδο είναι αποτέλεσμα μιας τραγικής αντίφασης: αντιπληθωριστική ανάπτυξη εντός ενός σκληρού νομισματικού καθεστώτος στον πυρήνα της ΕΕ, ενώ οι δομές στην πατρίδα μας ήταν/είναι κατασκευασμένες για να ανταποκρίνονται σε πληθωριστικά μοντέλα ανάπτυξης.

5) Η Ελλάδα θα μπορούσε σήμερα να παραμείνει στο ευρώ, μόνον εάν δεν υπήρχε λανθάνουσα αλλά σοβαρή διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση, εάν άλλαζε δραστικά το θεσμικό οικοδόμημα της ευρωζώνης, προκαλώντας απόλυτη αναθεώρηση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή ένωση εις βάρος των συμφερόντων της Γερμανικής ελίτ και των συμμάχων της,  ή αν υπήρχε η δυνατότητα να συνδυαστεί μια δραστική εσωτερική υποτίμηση (50%), με απομείωση του δημόσιου χρέους (πάνω από 50%) με παράλληλη «επιδρομή» Foreign direct investments (fdi) κυρίως από χώρες εκτός ΕΕ.

6) Όσοι επιχείρησαν να μειώσουν τον δημόσιο τομέα σε περίοδο ύφεσης, προκάλεσαν αλυσιδωτές αντιδράσεις που επιδείνωσαν την οικονομική λειτουργία των χωρών τους για πολλά χρόνια. Τον δημόσιο τομέα τον περιορίζεις στη φάση της ανάπτυξης, όχι όταν πλήττεσαι από ύφεση. Σε αυτό συμφωνούν όλοι όσοι καταλαβαίνουν την «Εθνική Οικονομία», μόνον που οι κυβερνώντες πράττουν το αντίθετο με τις οδηγίες της τρόικας.   

7)  Η Ελλάδα έχει υποστεί ανεπανόρθωτο πολιτικό πλήγμα σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο που δεν αντιμετωπίζεται με οικονομικά μέσα. Απαιτείται άμεση αναδιοργάνωση της πολιτείας και του πολιτικού συστήματος. Αν αυτό δεν γίνει σήμερα με δημοκρατικά μέσα, θα γίνει σε λίγο με ολοκληρωτικά. Αν δεν υπάρξει παλλαϊκή δημοκρατική και ενωτική απάντηση στη κρίση, θα επιβληθεί  - έστω και ως μεταβατική λύση - και τυπικώς ένα καθεστώς έκτακτης ανάγκης, όπως το όρισε ο Νίκος Πουλαντζάς περιγράφοντας χούντες.

8) Το συμφέρον των δύο τρίτων της κοινωνίας, έτσι όπως έχουν έρθει τα πράγματα, συναρτάται πλέον απολύτως με πολιτικές που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν αποκλειστικά στο πλαίσιο ενός εθνικού νομισματικού συστήματος. Αυτό είναι όμως μια κρίσιμη πολιτικά απόφαση που δεν θα μπορούσε να διαχειριστεί αποτελεσματικά και επ' ωφελεία του ελληνικού λαού το παρόν πολιτικό σύστημα. Οποιαδήποτε μορφή εξόδου από την ΕΕ με την παρούσα πολιτική δομή και βουλή, θα ήταν μάλλον μια αυτοκτονική περιπέτεια.

9) Η Ελλάδα για να βρει ξανά τον βηματισμό της και να επανακτήσει «λαϊκή κυριαρχία» στον κόσμο πρέπει να βγει από την ΕΕ. Ο τρόπος που θα βγει είναι εκείνος που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την τύχη της για τα επόμενα 30 χρόνια.  Η διαδικασία είναι σχεδόν τα πάντα στην περίπτωση αυτή.  Αν δεν υπάρξει συγκεκριμένη στρατηγική και στόχοι που θα ασπάζεται η πλειονότητα του λαού, καλύτερα να μην το δοκιμάσουμε. Καλύτερα να σβήσουμε αργά και βασανιστικά ως κοινωνία και κράτος, περιμένοντας το θαύμα: μια ανέλπιστη διεθνή εμπλοκή που θα καθιστά το ελληνικό πρόβλημα ασήμαντο. 

10) Για να ξαναδώσουμε στα πόδια μας την Ελλάδα, θα πρέπει να πάψουμε να κινούμαστε σαν μαριονέτες των δανειστών μας και των «προστατών» μας. Θα πρέπει να πάψουμε να είμαστε οι αρχοντοχωριάτες της Δύσης. Να νοιώσουμε και να συμπεριφερθούμε ως Δυτικοί, διότι αυτό είμαστε και τούτο πολιτισμικά δεν είναι ούτε κακό, ούτε καλό. Έτσι είναι! Όσοι διδάσκουν ότι η Ελλάδα είναι κάτι μεταξύ Ανατολής και Δύσης είναι μάλλον μακριά νυχτωμένοι και αγαθιάρηδες πολιτικά, αν δεν είναι επιτήδειοι. Το ζήτημα δεν είναι να ξαναθεμελιώσουμε το πελατειακό σλόγκαν «η Ελλάδα ανήκει στη Δύση», ούτε το λαϊκίστικο «η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες». Αν μετά από τόσα χρόνια κρατικής ύπαρξης στο Δυτικό σύστημα, με τόσους αγώνες και τόσο αίμα, αναζητούμε ακόμη την πολιτισμική μας ταυτότητα μάλλον δεν πάμε καλά… πολιτισμικώς! Η Ελλάδα είναι Δύση και πολιτισμικά και πολιτικά, όπως και να το δεις και θα αποτελούσε παιδισμό αν αρχίσουμε ξανά-μανά μια τέτοια συζήτηση. Ας μην τροφοδοτούμε και εμείς όλους αυτούς τους ηλίθιους των λεγόμενων διεθνών ΜΜΕ, που για να εξυπηρετήσουν πολιτικά συμφέροντα της συγκυρίας προβληματοποιούν  πολιτισμικά την ελληνική κρίση. Αν θέλουμε να λύσουμε το πρόβλημά μας θα πρέπει να κάνουμε δύο κινήσεις (θα έπρεπε να τις έχουμε κάνει ήδη από  τον καιρό που «φώναζα»): α) να πατήσουμε στο έδαφος της χώρας διαμορφώνοντας μια ευρύτατη λαϊκή συμμαχία με δέκα βασικούς στόχους αυτοκυβέρνησης και διαπραγμάτευσης (από μηδενική βάση) με τους εταίρους μας, επί των οποίων θα μπορούσαν πανεύκολα να συναινέσουν όλες οι δημοκρατικές δυνάμεις του τόπου και να στοιχηθούν αποφασιστικά, συνειδητά και συμμετοχικά τα δύο-τρίτα της κοινωνίας και β)να δώσουμε με όλους τους δυνατούς τρόπους να καταλάβει ο υπόλοιπος κόσμος ότι το πρόβλημα μας θα μπορούσε να γίνει δικό τους και μάλιστα σε κρισιμότερο βαθμό.  

Το ζήτημα είναι να πειστούμε εμείς ότι από την στιγμή που χρεοκοπήσαμε εντός της ευρωζώνης, δεν υπάρχει καμία απολύτως περίπτωση να «σωθούμε» εντός αυτής, εκτός αν αρχίσουμε να μιλούμε για μια άλλη ευρωζώνη, η οποία όμως υπάρχει σήμερα αποκλειστικά στη φαντασία των διαπλεκομένων και όσων έχουν συνδέσει την ευημερία τους με το πελατειακό καθεστώς στην Ελλάδα.   

Το ζήτημα είναι να κουβεντιάσουμε (διαπραγματευτούμε ) με τους Γερμανούς και τους Γάλλους ένα καλοδομημένο σχέδιο αποχώρησης από την ΕΕ, το οποίο και σε εμάς θα διασφάλιζε πόρους για να μην βιώσουμε σοκαριστιά την οικονομική μεταβολή και σε εκείνους θα έκανε την μικρότερη ζημία.  Αυτό απαιτεί μια εντελώς διαφορετική στρατηγική προσέγγισης του προβλήματος από αυτήν που έχει υιοθετήσει η «πανηγυριώτικη» κυβέρνηση, ενώ στην δύνη των αποτελεσμάτων της στροβιλίζονται πολιτικό σύστημα, διοίκηση και κοινωνία. Μια αντίστροφη σε μεγάλο βαθμό λογική διαπραγμάτευσης, απαιτεί μια αντίστροφή πολιτική προσέγγιση της κρίσης και το τελευταίο μια νέα μεταπολίτευση που θα ομοιάζει με επανάσταση δυτικού τύπου: δηλαδή επανίδρυση του κράτους σε μια δημοκρατική (αστική) δομή στη βάση της γενικής οικονομικής θεώρησης του John Maynard Keynes, αλλά με προοπτικές σταδιακού σοσιαλιστικού μετασχηματισμού, με παράλληλο διοικητικό και τεχνολογικό εκσυγχρονισμό.

Στη φάση που βρισκόμαστε σήμερα οικονομικά και κυβερνητικά μια τέτοια εξέλιξη, όχι μόνον είναι δυνατή, αλλά απολύτως εύλογη ακόμη και με τα κριτήρια των νεοκεϊνσιανών οικονομολόγων που κερδίζουν έδαφος στις ΗΠΑ και μια χαρά ταιριάζουν στην γερμανική εκδοχή του νεοφιλελευθερισμού. Θα μου πεις ίσως, τι είδους επανάσταση είναι αυτή; Ε, σίγουρα δεν πρόκειται για σοσιαλιστική επανάσταση, αλλά για μια αστική επανάσταση που δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχουμε βιώσει ολοκληρωμένα στην χώρα μας. Μια τέτοια επανάσταση θα δημιουργούσε πιθανότατα στο μέλλον ώριμες συνθήκες για να τεθεί σε σύγχρονη βάση το ερώτημα του σοσιαλισμού. Το τελευταίο για να πάψει να αποτελεί ιδεατή δομή και για να αποκτήσει ισχυρές ιδεολογικές βάσεις που θα παρακινήσουν προς αντίστοιχη πολιτική πρακτική, πρέπει να επανατοποθετηθεί σε μια άλλη αστική βάση μιας αυτοκυβερνώμενης δημοκρατικής πολιτείας. Σε άλλη περίπτωση «απαντάται» αποκλειστικά στο πλαίσιο μιας ιστορικής φάρσας βασισμένης σε επαναστατικά πρότυπα της βιομηχανικής και όχι της μεταβιομηχανικής περιόδου που τώρα διανύουμε. 


* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.