Η μνήμη και η κρίση στις εκλογές…

Του Δ. Α. Γιαννακόπουλου *

«Έχει ο λαός και μνήμη και κρίση», λένε οι άνθρωποι που προσβλέπουν στην κοινωνική πρόοδο. Αγαπώ αυτούς τους ανθρώπους και δεν θέλω να τους απογοητεύω, αλλά δυστυχώς δεν συμμερίζομαι το κοινωνικά ελπιδοφόρο προαίσθημά τους ως προς το αποτέλεσμα των εκλογών! Θα πω την αλήθεια μου, όχι για να τους απογοητεύσω πρόωρα, αλλά για να ερεθίσω όσους πάνε κόντρα στην τύχη τους. Έτσι θεωρώ ότι κάτι προσφέρω σε Εμάς, άνθρωποί μου!

Ο λαός δεν έχει μνήμη. Έχει πολιτισμικό μνημονικό, που αποτελεί «μνημόνιο» με την κυρίαρχη ιδεολογικοποίηση της καθημερινότητας, η οποία συναρτάτε με την μορφή κοινωνικοποίησης και μικροπολιτικής έκφρασης της κοσμοαντίληψης σε κάθε ιδιαίτερη κοινωνία. Αυτό κατασκευάζει πραγματικότητες συνυφασμένες με την καθεστωτική αφήγηση. Η πραγματικότητα του καθενός, σύμφωνα με την οποία θα καθορίσει την στάση του ενώπιον της κάλπης, δομείται από την εφαρμογή του συστήματος συγκυριακών απειλών πάνω στην εμπειρία του και την ουσιαστική του κοινωνική κατάσταση. Τούτο διαμορφώνει μια ψευδοσυνείδηση του Εαυτού, σε κάθε περίπτωση, σχηματίζοντας επιλεκτική μνήμη, η οποία στο τέλος καταλήγει να είναι τόσο αφηρημένη ή τόσο περιορισμένη, που παύει να είναι αυτή που τον συνδέει με τον κόσμο. Με τον κόσμο τώρα τον συνδέει το συγκυριακό μνημονικό (μνημόνιο με το κατεστημένο σύστημα), που κατασκευάζεται με πολιτισμικά στοιχεία τα οποία στην ουσία δεν ορίζουν την δική του ανάγκη, αλλά την ανάγκη του καθεστώτος ηγεμονίας στην χώρα. Αυτή η ανάγκη θεμελιώνεται από ένα σύστημα απειλών που κατασκευάζει η διαπλοκή σε συνεργασία με τους δανειστές/πάτρωνες της χώρας.

Αυτό το συγκεκριμένο σύστημα απειλών, ορίζει με τη σειρά του την Κρίση στην Ελλάδα. Άρα η κρίση του ψηφοφόρου δομείται στη βάση του κυρίαρχου ορισμού της Κρίσης στην χώρα, ενώ η μνήμη του έρχεται να νομιμοποιήσει με εμπειρικές αναπαραστάσεις αυτό το σύστημα. Έτσι κερδίζει το παιχνίδι η συντήρηση, ακόμη και σε μουχλιασμένες, σαπισμένες καταστάσεις, όπως είναι το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα. 

Μα, όταν λέμε «ο λαός έχει μνήμη και κρίση», δεν εννοούμε αυτό ακριβώς! Εννοούμε, μάλλον, ότι ο λαός κρίνει με την ιστορική εμπειρία του, ταξικά. Πράγματι, έτσι θα έπρεπε να κρίνει για να έχει και η κρίση νόημα, αλλά δεν κρίνει έτσι, καθώς η Κρίση κοινωνίας-κράτους παράγει αντί για ταξική συνείδηση, κρίση του συστήματος κριτικής προσέγγισης της τρέχουσας εμπειρίας. Τελικά, κρίση της ιστορίας! Κρίση, ακόμη και στην ήδη υπάρχουσα ανολοκλήρωτη, αφηρημένη ταξική συνείδηση - εκεί ασφαλώς όπου απαντάται. Η Κρίση κράτους-κοινωνίας δεν δομεί δυστυχώς αυτόματα ταξική συνείδηση στα νέα κύματα αποκλεισμένων. Αντίθετα μέσω των καλά σχεδιασμένων απειλών του καθεστώτος, διασπάται ακόμη και η όποια, προϋπάρχουσα ταξική οργάνωση της συνείδησης. Η δόμηση ταξικής συνείδησης απαιτεί ένα σχετικά ισχυρό πλαίσιο βεβαιοτήτων – μια δομή οργάνωσης της αβεβαιότητας. Η αβεβαιότητα που συνδέεται με το πλαίσιο απειλών του καθεστώτος, διαμορφώνει ένα καθεστώς ανασφάλειας, το οποίο αποσυντονίζει, αποδιοργανώνει προσωρινά την συνείδηση του Εαυτού. Τούτο δίνει δυνατότητες στο καθεστώς των διαπλεκομένων να εφαρμόσει το λεγόμενο Securitization της πολιτικής διαδικασίας, υπονοώντας αυθεντικά τι είναι ρεαλιστικό και τι όχι, τι είναι ασφαλές και τι επικίνδυνο, ώστε εντός αυτού του πλαισίου να κτίσεις εκλογική συνείδηση που θα σε οδηγήσει σε συγκεκριμένη επιλογή.

Το Securitization, είτε ως οικονομική, είτε ως μακροπολιτική πρακτική, προδηλώνει το πολιτικώς ορθό, μέσω της υποδήλωσης του «ρεαλιστικού», ενώ το τελευταίο αποκλείει καί την μνήμη καί την κρίση του λαού, όπως την εννοούν οι προοδευτικοί φίλοι μου. Το πολιτικώς ορθό, δεν έχει ούτε μνήμη, ούτε κρίση, είναι «λοβοτομημένο», πώς να (σας) το πω!

Στις κάλπες, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού που θα φτάσει έως εκεί δεν θα έχει ούτε μνήμη, ούτε κρίση, μόνον Κρίση στην τσέπη και στον Εαυτό, ο οποίος, ο δυστυχής, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της (της τσέπης). Έτσι η Κρίση, προκαλεί απορρύθμιση που ενισχύει την κρίση του Εαυτού, βραχυκυκλώνοντας την κρίση του ατόμου με την έννοια «έχει κριτική ικανότητα ο λαός». Φίλοι, η Κρίση, αντί να ενισχύσει την κριτική ικανότητα , καταλήγει να την απορρυθμίζει, παρά τις συνειδητές προσπάθειες που κάναμε κάμποσοι για να περιοριστεί το κακό. 

Για να μην μείνουμε όμως στις διαπιστώσεις ακούστε την πρότασή μου:  Αφού η αριστερά, σε μεγάλο βαθμό, δεν  κατάφερε να προσφέρει ένα κοινό προοδευτικό-κοινωνικό πλαίσιο διαχείρισης της αβεβαιότητας που προκάλεσε η Κρίση του καθεστώτος, ας εμφανιστεί τουλάχιστον ως ισχυρός παράγοντας κοινωνικής ειρήνης. Άμα το αναλύσω εδώ θα κάνω ζημιά. Σκεφτείτε λιγάκι πάνω σε αυτό. Είναι πολύ εύκολο η προοδευτική κοινωνία να αντιστρέψει τις τελευταίες ημέρες το παιχνίδι. Δεν είναι δύσκολο για τα κόμματα της αριστεράς, αν ενδιαφέρονται πράγματι, να πείσουν ότι η σταθερότητα στη χώρα υπηρετείται αποκλειστικά από προοδευτικές πολιτικές και ασφαλώς δίχως μνημόνια και καταστροφικά χρεοστάσια. «Μνήμη και κρίση» δεν μπορεί να δημιουργήσει μέσα στην παρούσα ατμόσφαιρα η αριστερά. Μπορεί όμως να αλλάξει επίπεδο απειλών, εκθέτοντας τους φρουρούς του καθεστώτος. Τον Εαυτό του Έλληνα πολίτη απειλεί το καθεστώς κάνοντας επίκληση (κυρίως) του αριστερού κινδύνου! Η αριστερά είναι το αφηγηματικό σημαίνον  δόμησης της απειλής από το καθεστώς του δικομματισμού. Είναι εύκολο να αντιστραφεί αυτή η εικόνα, αν αντί για αμυντικές τακτικές και αλληλοσπαραγμό, τα αριστερά κόμματα αναπτύξουν ένα κοινό μέτωπο ανάδειξης της πραγματικής απειλής για το κοινωνικό μοντέλο και την οικονομία, τόσο για το νόμισμα, όσο και ως προς εκείνον που δεν το διαθέτει.

Το ευρωπαϊκό και διεθνές στάτους της χώρας έχει κλονιστεί από τον δικομματισμό και την διαπλοκή. Η κοινωνία βομβαρδίζεται και φτωχοποιείται από τους πολιτικώς ορθά πολιτευομένους τόσα χρόνια, με κανόνα το ρουσφέτι, την διαπλοκή και την μίζα .Οι σύγχρονες λοβοτομές γίνονται με το νυστέρι της τρόικας για να διατηρηθεί αυτή η παθολογική ηγεμονία ζωντανή στη χώρα, καθώς είναι μεγάλα τα διεθνή συμφέροντα που εξυπηρετούνται από αυτήν. Ο κόσμος δεν πρόκειται να αποκτήσει μέχρι την ημέρα των εκλογών ούτε μνήμη, ούτε κρίση, ας του δοθεί όμως  τουλάχιστον η ευκαιρία να νοιώσει ισχυρούς τους αδένες του, υποστηρίζοντας με βεβαιότητα ότι Υπάρχει, ότι αν και «λοβοτομημένος» δεν μεταβλήθηκε ακόμη σε ζόμπι : ότι είναι ζωντανός και ξέρει να αντιστρέφει τις απειλές διαμορφώνοντας αβεβαιότητα για το μέλλον εκείνων που προκάλεσαν την μέγιστη αβεβαιότητα σε αυτόν. Άμα κλονιστεί η διαπλοκή, όλα θα πάρουν τον δρόμο τους και τότε ίσως αρχίσει να δομείται ένας νέος προοδευτικός-εθνικός μύθος και μια κοινωνική πρακτική που θα παράγει και μνήμη και κρίση: έναν νέο πολιτισμό…δημοκρατικό!


* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.