Τι κάνει νιάου-νιάου στην κάλπη!

Μια προσέγγιση των πολιτικών πεδίων για μεγάλα παιδία 

Του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου *

Τι αναζητούν σήμερα οι μετρήσεις της εκλογικής συμπεριφοράς; Μα, κυρίως την αντοχή του δικομματισμού. Θαυμάσια!

Τι μας έμαθε η επιστήμη; Μα, αν δεν ανοίξεις το κουτί με την γάτα δεν θα μάθεις ποτέ αν αυτή είναι ζωντανή ή νεκρή μέσα σε αυτό. Αν δεν ανοίξεις την κάλπη δεν θα μάθεις ποτέ αν ο δικομματισμός είναι νεκρός ή ζωντανός. Σιγά τη σοφία! Όλοι το καταλαβαίνουν αυτό, εκτός από την ίδια την γάτα και όσους πολιτεύονται πάνω στην διαλεκτική του θανάτου της γάτας. Αυτό γεννά πολιτική. Η αβεβαιότητα γεννά πολιτική. Η βεβαιότητα σκοτώνει την πολιτική και την δημοκρατία ασφαλώς, ασχέτως αν τελικά βρεθεί ζωντανή ή νεκρή η γάτα.

Η διαδικασία της παρατήρησης προσδιορίζει και την τελική κατάσταση του αντικειμένου- στην πολιτική, κοινωνιολογία και οικονομία το λέμε αλλιώς, αλλά το ίδιο εννοούμε, αν και η μεθοδολογία των κβάντα-πεδίων το περιγράφει ομορφότερα: τίποτε δεν υπάρχει προτού το μετρήσεις, ενώ η διαδικασία της μέτρησης αυτή καθ’ εαυτή θα μας πει αν η γάτα είναι ζωντανή ή νεκρή. Όλη η φασαρία λοιπόν γίνεται για τα μέτρα και τα σταθμά. Τους θεσμούς προσδιορισμού του πραγματικού. Αυτοί συστήνουν αντικειμενικότητα, μέσω μιας συμφωνίας υποκειμένων (ελίτ) στη βάση κοινά αποδεκτών μετρήσεων. Τούτο δομεί πολιτική εξουσία. Η πολιτική για να διασκεδάσει την αβεβαιότητα – που βλακωδώς αποκαλείται αναρχία - κατατείνει στον προσδιορισμό του μηχανισμού μέτρησης της ισχύος κοινωνικών παραγόντων και μέσω αυτού στην νομιμοποίηση της αυθεντίας εκείνων που ορίζουν τα μέτρα και τον τρόπο άσκησης των μετρήσεων. Με συγκεκριμένες (αυθαίρετες στην πραγματικότητα, αλλά συμπεφωνημένες από τις κυρίαρχες ελίτ) μετρήσεις κατανέμονται οι έδρες στη βουλή, ενώ με άλλες μετρήσεις κατανέμεται η ισχύς των κομμάτων στο μυαλό του εκλογέα προεκλογικώς, αλλά και μετεκλογικώς. Το αποτέλεσμα μπορεί να συμπίπτει, μπορεί και όχι. Το μέτρο, πάντως, του καθεστώτος επιχειρεί να βγάλει ζωντανή την γάτα από το κουτί και σε κάθε περίπτωση να εμφανίσει ισχυρή την πιθανότητα όταν ανοίξει το κουτί να βρεθεί ζωντανή η γάτα για να σώσει τα ποντίκια! Εδώ ο ρόλος του εκλογικού νόμου συνυφαίνεται με  τον ρόλο των ΜΜΕ και των εταιρειών δημοσκοπήσεων.  

Η διαδικασία της παρατήρησης διαμορφώνει την κοινή πραγματικότητα, φίλε αναγνώστη, και τίποτε άλλο, αν και υπάρχει μια ηγεμονική πραγματικότητα (υπερπραγματικότητα) – πέραν και πάνω από αυτήν την κοινή λογική - που ορίζει καί το μέτρο καί την δική σου αντιληπτική δομή της πραγματικότητας (κοινή λογική). Το δέντρο που έπεσε από το αέρα και σου έκλεισε τον δρόμο, θα ήταν στο ίδιο σημείο πάνω στο δρόμο, έτσι και αλλιώς, αλλά για εσένα αυτό δεν θα ήταν πραγματικότητα, αν δεν τύχαινε να περάσεις από εκεί. Κάποιος δρόμος, κάποιος δίαυλος σε έφερε στο σημείο αυτό. Ε, στον πολιτικό κόσμο μας αυτή την πραγματικότητα διαμορφώνει κυρίως η τηλεόραση, η οποία αντίθετα από εσένα, έχει την τεχνολογική ικανότητα να ρίχνει δένδρα και να τα ξαναβάζει στη θέση που φύτρωσαν, μαγικά! Πρόσεξε αυτόν που έχει αυτήν τη μαγική ιδιότητα, να διαμορφώνει την πραγματικότητα δια μιας διαδικασίας παρατήρησης που ελέγχει απολύτως! Να, γιατί λες «το Μέσο είναι μήνυμα». Το Μέσο είναι πολιτικό μέτρο που αποσκοπεί στην διατήρηση της ζωής της μαύρης γάτας, ακόμη και εάν αναγκαστεί να της αλλάξει φυσική υπόσταση ή/και διαστάσεις! Να την εξαφανίσει μαγικά για να την εμφανίσει ξανά με δύο κεφάλια ή σε άλλο χρώμα. Αλλάζοντας διάσταση στη γάτα μπορεί να σου ανακοινώσει και τον θάνατο της, εξαρτάται!  Το μήνυμα δεν είναι τίποτε άλλο από την φαντασιακή αποκρυστάλλωση ενός μέτρου που προσδιορίζει την πραγματικότητα. Άρα, το μήνυμα των εκλογών είναι η μετουσίωση της ηγεμονικής πραγματικότητας σε κοινή λογική, μέσω ενός σύνθετου μηχανισμού, ο οποίος από τη μια σε εντάσσει στο σύστημα, που πιθανότατα να σε αποκλείει με ρεαλιστικούς όρους, ενώ από την άλλη διαμορφώνει γύρω σου ένα φράγμα απειλών για να σε διατηρήσει στο πεδίο ελέγχου του. Οι δημοσκοπήσεις ανιχνεύουν το μήνυμα στην κοινή γνώμη, για να διαμορφώσουν μέσω των ΜΜΕ, ένα άλλο καινούργιο μήνυμα: ένα διαφορετικό μέτρο αντίληψης του ρεαλιστικού και του συμφέροντος σε ένα περιβάλλον απειλών.

Δίχως απειλές δεν στήνονται (ορίζονται) πολιτικά μέτρα. Και οι άτιμες οι απειλές είναι αυτές που θα προσδιορίσουν τελικά αν η γάτα είναι ζωντανή ή νεκρή. Όταν ανοίξει το κουτί, είναι βέβαιο ότι άλλοι θα θεωρήσουν ότι η γάτα ψόφησε και άλλοι ότι είναι ζωντανή, αν και ένα μέρος της έχει μεταφερθεί σε άλλη διάσταση. Εξαρτάται πώς θα ορισθούν στην συγκυρία οι απειλές από διάφορους παράγοντες. Τότε τα κανάλια θα σου πουν αυτό που θέλει να βιώσεις ως πραγματικό ο ιδιοκτήτης τους , ενώ ο δημοσιογράφος αν είναι ικανός, θα βρει ένα τρόπο να σου πει ότι μέσα στο κουτί δεν υπήρχε καν γάτα, άρα δεν υπάρχει θέμα αν ζει ακόμη ή αν ψόφησε, ή τι χρώμα ήτανε! Μετεκλογικώς οι απειλές θα μονταριστούν έτσι ώστε να ξεχάσεις τον μύθο της γάτας, μαζί με τις προεκλογικές απειλές και τα προεκλογικά μέτρα και σταθμά. Δεν υπάρχει δικομματισμός, δεν υπάρχει, ούτε υπήρξε ποτέ διαπλοκή, δεν υπάρχει τίποτε πέραν του έθνους, δηλαδή του κοινού μηνύματος των εθνικών διαύλων!! Οι απειλές είναι εθνικού χαρακτήρα, ο εθνικός είναι ομάδα και το έθνος είναι μια ομάδα γεννημένων νικητών, που άμα λάχει, κατασκευάζει όποιο πολιτικό ή/και νομισματικό μέτρο γουστάρει για να ορίσει την ανάπτυξή της στο γήπεδο, καθώς και τι είναι ή δεν είναι γκολ!

Μόνον που άμα κατέβεις από την εξέδρα των οπαδών που βρίσκεται στο γήπεδο (ΕΕ, διεθνές σύστημα)  και πατήσεις χορτάρι, θα καταλάβεις ότι το μέτρο ήταν απάτη: τίποτε διαφορετικό δεν συμβαίνει, καμία αλλαγή στην ομάδα και …κυρίως αν κοιτάξεις προς την εξέδρα θα δεις την γάτα! Τελικά η γάτα ήσουν εσύ; Έτσι φαίνεται από το επίπεδο του αγωνιστικού χώρου! Λες η γάτα, να ανοίξει το κουτί για να διαπιστώσει ότι μέσα υπήρχε ο… παρατηρητής, ο ψηφοφόρος, απολύτως μάλιστα συγχυσμένος, ενώ αυτή βρισκόταν πάντα εκτός παρατήρησης, υπεράνω μετρήσεων, υπεράνω κριτικής, όπως οι εθνικές ιδέες που αποτελούν αυταπόδεικτες αλήθειες; Βρε, λες η γάτα να αποδειχθεί μετεκλογικώς το μέτρο της εθνικής αναγεννήσεως; Μόνον ότι θα είναι διαπλεκόμενο θα είναι και πραγματικό τότε, όπως τώρα μόνον η διαπλοκή εμφανίζεται να μιλά την γλώσσα του ρεαλισμού! Η γάτα άμα ανοίξει η κάλπη δεν θα έχει μέτρο, θα είναι παντού και αόρατη, θα είναι άπειρη, ασύλληπτη, ενώ αυτό που κάποιες φορές για μια στιγμή θα παρατηρήσεις στον πολιτικό ορίζοντα να της μοιάζει, θα εμφανιστεί απλώς σαν αντικατοπτρισμός και εκδήλωση της αδυναμίας σου να βάλεις ο ίδιος γκολ ή της ψυχολογικής ανικανότητάς σου να χειροκροτήσεις το γκολ κάποιας ομάδας γεννημένων νικητών, θα σου πουν! Κάπως έτσι θα σε περιποιηθούν μετεκλογικώς-τηλεοπτικώς  οι …γάτες, ποντικάκι! 

Κοιτάξτε, η γάτα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η γεωμετρία του δικομματισμού, έτσι όπως παρουσιάζεται από την διαπλοκή (: δεν έχει σημασία τι χρώμα έχει η γάτα, αρκεί να την ψηφίζουν τα ποντίκια, που αύριο θα απειλήσει με αφανισμό για να την ξαναψηφίσουν). Η διαπλοκή όμως στην Ελλάδα υπάρχει έξω από οποιαδήποτε γεωμετρία του πολιτικού συστήματος. Είναι ο μηχανισμός που χαράσσει τα πολιτικά μέτρα. Αν δεν ανατραπεί αυτός ο κανόνας, αυτή η αρχή, δεν πάψει με άλλα λόγια να ρυθμίζει η διαπλοκή το σύστημα δια του δικού της καθεστώτος δόμησης της πραγματικότητας και αξιολόγησής της, δεν πρόκειται η πραγματικότητα να συνδεθεί με το συμφέρον των δύο-τρίτων της κοινωνίας. Η γάτα (ή το δένδρο που έλεγα προηγουμένως) υπάρχει (με την πολιτική έννοια) σε σχέση με εμάς, στο βαθμό που ορίζουμε τις ανάγκες μας ως προς αυτήν. Η πραγματικότητα μπορεί να κλονιστεί στο βαθμό που πάψουμε να νοιώθουμε εξάρτημά της, στο μέτρο που πάψουμε να αυτοπροσδιοριζόμαστε σε απόλυτη συνάφεια με αυτήν. Η πραγματικότητα του δικομματισμού κλονίζεται από την κριτική μας ματιά και την αποστασιοποίησή μας από τον μύθο της διαπλοκής– και όχι από την μανία μας - όπως και η κάλπη επίσης. Δεν ψηφίζουμε για την τύχη της γάτας, ούτε βάζοντας στοίχημα για την κατάσταση της γάτας εντός του κουτιού, αλλά για να ξεχωρίσουμε την τύχη μας από εκείνη της γάτας (δικομματισμός). Αυτή είναι η αναγκαία συνθήκη για να κλονιστεί ο μηχανισμός της διαπλοκής, διαμορφώνοντας μια προοδευτική αβεβαιότητα στη θέση της συντηρητικής αβεβαιότητας του καθεστώτος.   

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.