Πελάτης, σωματέμπορος και εκδιδόμενη στην Ελλάδα μετά το 1990

Του Γρηγόρης Λάζου*

Η διεθνική σωματεμπορία αναπτύχθηκε στην Ελλάδα κατά τη δεκαετία του 1980 με την προώθηση γυναικών από την Καραϊβική, την Πολωνία, τις Φιλιππίνες και την Ταϊλάνδη. Η (ανδρική) πορνική πελατεία ενέκρινε και χρηματοδότησε τη νέα πορνεία στην οποία, σε 8 ή 9 χρόνια, υπηρέτησαν περίπου 5.400-5.500 αλλοδαπές γυναίκες. Όμως, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η προώθηση γυναικών στην πορνεία από αυτές τις χώρες γνώρισε έναν «ξαφνικό θάνατο» χάρη στο ότι εντοπίστηκαν και αξιοποιήθηκαν νέες πηγές γυναικών. Τα γυναικορυχεία της Ανατολικής Ευρώπης και Βαλκανικήςήταν ποιοτικότερα (με βάση τα πορνικά γούστα του Έλληνα πελάτη),πολυπληθέστερα και κοντινότερα. Επίσης, εδράζονταν σε κοινωνίες που είχαν μόλις καταρρεύσει πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά, με πληθυσμούς σε απόγνωση που δεν γνώριζαν τους τρόπους που λειτουργούσαν και επιβάλλονταν οι νόμοι της αγοράς.

Δεκαετία του ’90: χρυσή δεκαετία της πορνείας στην Ελλάδα

Τη δεκαετία αυτή αναπτύχθηκε η μαζική προώθηση γυναικών, κυρίως από τηΡωσία, την Ουκρανία, τη Μολδαβία αλλά και την Αλβανία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Οργανωμένα δίκτυα διεθνοσωματεμπόρων άρχισαν να προωθούν στην Ελλάδα και στην πορνεία, νέους τύπους γυναικών σε μεγάλους αριθμούς. Το 1990 προωθήθηκαν στη χώρα πάνω από 1.700 αλλοδαπές, ενώ το 1993έφτασαν τις 7.000. Το 1997 η εξαναγκαστική πορνεία αλλοδαπών γυναικών έφτασε στο αποκορύφωμά της: προωθήθηκαν και εκπορνεύτηκαν επιτυχημέναπάνω από 21.000 χιλιάδες γυναίκες. Και την επόμενη πενταετία οι αριθμοί των προωθούμενων γυναικών (ενηλίκων και ανηλίκων) στην πορνεία γυναικών παρέμεναν σταθερά γύρω στις 20.000.

Πελάτες: η προϋπόθεση για την άνθιση της εξαναγκαστικής πορνείας

Από πορνεία εκτόνωσης, η αγοραία πορνεία μετεξελίχθηκε σε πορνεία απόλαυσης. Με τις νέες ευέλικτες μορφές της (κυρίως τα μπαρ), απλώθηκε σύντομα σε όλη την Ελλάδα και έγινε εύκολα προσβάσιμη σχεδόν από το σύνολο των ενδιαφερόμενων. Αν το 1990 υπήρχε μια πελατεία λίγο πάνω από τις 500 χιλιάδες, το 1995 ξεπέρασε το 1 εκατομμύριο, ενώ από το 1996 (και τουλάχιστον ως το 2005) έμεινε σταθερά πάνω από το 1,2 εκατ. Επρόκειτο δε, για μια πελατεία με διάθεση και με τα λεφτά στο χέρι, για να μισθώνει τις υπηρεσίες των εξαναγκαστικά εκδιδόμενων γυναικών.

Το 1990 είχαν λάβει χώρα περίπου 7,8 εκατ. μισθώσεις. Το 1995 έφτασαν τα20 εκατ., ενώ την επόμενη δεκαετία παρέμειναν σταθερά πάνω από τα 24 εκατ.(με το 1997 να ξεπερνούν τα 26 εκατ.). Γι` αυτές τις μισθώσεις, η πορνική πελατεία μετέφερε στην εξαναγκαστική πορνεία τεράστια ποσά: τα 37 εκατ. ευρώ του 1990 φαντάζουν αμελητέα μπροστά στα πάνω από 950 εκατ. ευρώ του 1997, ενώ στα χρόνια που ακολούθησαν θα παρέμεναν σταθερά πάνω από τα 900 εκατ. ευρώ.

Ένα μέρος της πελατείας, ένα 2-10% (ανάλογα με την ηλικία), έδειξε ενεργή διάθεση για τη σεξουαλική εκμετάλλευση ανηλίκων.

Κατά τη δεκαετία του 1990 και μέχρι σήμερα χιλιάδες ανήλικες (και ανήλικα αγόρια) προωθήθηκαν στην πορνεία με αξιόλογη ζήτηση και κερδοφορία. Δεν έγινε όμως δυνατό να οργανωθεί και να ακμάσει μια αυτόνομη αγορά ανηλίκων μικρών ηλικιών (για παράδειγμα, κάτω των 13 ετών). Μια τέτοια αγορά αποτελεί εύκολο στόχο για την αστυνομία, ενώ οι ενδιαφερόμενοι πελάτες δεν διαθέτουν τους πόρους ώστε να χρηματοδοτήσουν το σχετικό υψηλό ρίσκο των σωματεμπόρων που θα αναλάμβαναν να τους ικανοποιήσουν. Έτσι, για την ώρα, η πορνεία ανηλίκων περιορίζεται σε προνόμιο απόλαυσης μόνο εύπορων ανδρών.

Η βία- σε όλες της τις μορφές- στα σώματα και τις ψυχές των γυναικών

Τη «βρώμικη δουλειά» για τον πελάτη στην Ελλάδα ανέλαβε με το αζημίωτο ο διεθνοσωματέμπορος, μικρά και ευέλικτα δίκτυα πορνολόγησης (της πιο κομψά ίσως αλλά λαθεμένα αποκαλούμενης ‘στρατολόγησης’), προώθησης, εγκατάστασης, εκπόρνευσης και εκμετάλλευσης των γυναικών αυτών.

Σ` ό,τι αφορά στους διεθνοσωματέμπορους, αρχικά επέβαλαν υπακοή στις γυναίκες προς εκπόρνευση και πορνοποίηση με τη χρήση σωματικής βίας καισωματικής βαρβαρότητας. Μέσα σε ένα πλαίσιο κατατρομοκράτησης, καθ` όλη τη δεκαετία του 1990 έλαβαν χώρα, βασανισμοί, ακρωτηριασμοί (για παράδειγμα, η στείρωση με κρεμάστρα ή η αποκοπή των θηλών) και θανατώσεις.

Σταδιακά η εξαναγκαστική πορνεία ανέπτυξε ένα σύστημα από κώδικες που συνδύαζαν τη διακριτικότητα και την αποδοτικότητα. Σ` αυτό συνέβαλε σημαντικά και ο νόμος 3064/2002 που αρχικά φόβισε τα δίκτυα διεθνοσωματεμπορίας. Όμως, η υποχρέωση των θυμάτων σωματεμπορίας να καταθέτουν ως μάρτυρες (μένοντας έκθετες στην εκδίκηση των δικτύων) αλλά και η χλωμή και αναποφάσιστη στάση της πολιτείας στο να παράσχει βιώσιμες διεξόδους στις εξαναγκαστικά εκδιδόμενες, άμβλυνε αποφασιστικά την αποτελεσματικότητα του νόμου, φόβισε τις γυναίκες και τις κράτησε στην αγκαλιά των εκμεταλλευτών τους.

Μετά το 2003-4, νέοι κώδικες καθυποταγής και χειραγώγησης των εξαναγκαστικά εκδιδομένων σταθεροποιήθηκαν και επικράτησαν δυσκολεύοντας της κατασταλτική δράση της αστυνομίας. Σταδιακά, και να θέλει, η αστυνομία από μόνη της δεν είναι σε θέση να επιτύχει κάτι παραπάνω από ευκαιριακά ρήγματα στην εξαναγκαστική πορνεία. Η πείρα που ανέπτυξαν οι διεθνοσωματέμποροι στην αποδοτική διαχείριση περιόρισε τη σωματική βία αλλά και την απώθησε σε μια ‘γκρίζα ζώνη’, εκτός ορατότητας της κοινής γνώμης που δεν επιθυμεί να της υπενθυμίζουν τις ευθύνες της.

«Happy trafficking»

Στη «χαμογελαστή νέα πορνεία» οι σωματικοί βασανισμοί και οι θανατώσειςπεριορίστηκαν αριθμητικά αλλά και λαβαίνουν χώρα κυρίως κρυφά. Ακόμα και όταν κάποιες ελάχιστες περιπτώσεις φτάνουν ως τα δελτία ειδήσεων, καταγράφονται συνοπτικά χωρίς να αξιολογούνται ως άξιες λόγου ειδήσεις. Άλλωστε, οι εξαναγκαστικά εκδιδόμενες έχουν διδαχτεί πώς να είναι υπάκουες και έχουν πεισθεί ότι δεν διαθέτουν άλλη εναλλακτική. Για τις εξαναγκαστικά εκδιδόμενες, αυτός είναι ο καλύτερος από όλους τους δυνατούς κόσμους που τους διατίθενται. Κατά την τελευταία πενταετία, η σωματική βαρβαρότητα έχει πλέον υποχωρήσει και η καθυποταγή της εκδιδόμενης γυναίκας λαβαίνει πλέον χώρα κυρίως σε όρους ψυχικής βίας. Έτσι, το σώμα παραμένει ακέραιο για εκμετάλλευση ενώ η προσωπικότητα σμιλεύεται με τη χρήση του τρόμου.

Ο μύθος της «ελεύθερα εκδιδόμενης»

Και η ελεύθερη εκδιδόμενη; Η γυναίκα (ή ο άνδρας) που επιλέγει να εκδίδεται με βάση δικούς της όρους περί υγιεινής και διάθεσης, και σκοπό να αποκομίσει κάποια εισοδήματα; Η ελεύθερη εκδιδόμενη αποτελεί μυθολογία.  Η Kathleen Barry, τονίζει εύστοχα ότι, το αρχαιότερο επάγγελμα δεν είναι η πορνεία. Είναι η σωματεμπορία. Είναι η σωματεμπορία που δημιούργησε την πορνεία και όχι το αντίθετο που θεωρείται κάτι σαν αυτονόητο από την λεγόμενη κοινή λογική. Είναι δυνατή μια ελεύθερη πορνεία; Ίσως.  Όχι όμως στις επικρατούσες πολιτικές, οικονομικές και πολιτισμικές συνθήκες.

* Ο Γρηγόρη Λάζος είναι Επίκουρος Καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Από την Αυγή, το είδαμε ΕΔΩ