Σπάζοντας πλάκα με τον λαό

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου *

Αυτοί οι πολιτικοί στο ΠΑΣΟΚ και οι εταίροι τους στη ΝΔ είναι πολύ καλαμπουρτζήδες. Κάθε φορά που απευθύνονται στον λαό μοιάζει να σπάζουν πλάκα. Δεν συζητώ απλώς για τα ανέκδοτα Βενιζέλου και το τροπάριο της Κασσιανής σε μεταμοντέρνα (επαν)έκδοση Σημίτη – αυτά νομίζω ότι δεν προσφέρονται πλέον ούτε για αντιδράσεις. Είναι να τους λυπάται κανείς, καθώς η αφήγησή τους αποτελεί φτηνές προφάσεις εν αμαρτίαις -  σήμερα αναφέρομαι στην «αντι-υφεσιακή» ρητορεία Σαμαρά.

Υπάρχει άραγε σοβαρός οικονομολόγος ή πολιτικός επιστήμονας που καταπιάνεται  με την μελέτη της σχέσης οικονομία-διακυβέρνηση, ο οποίος να μην καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Συνθήκη του Μάαστριχτ - επίσημα γνωστή ως Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση - αποτέλεσε το θεμέλιο της σημερινής κρίσης στην Ευρώπη, σε συνδυασμό ασφαλώς με τις «άτολμες» αναθεωρήσεις της και την διεθνή φούσκα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα που ξεκίνησε να σκάει ήδη από το 2007 (η σχέση της λογιστικά αναφερόμενης οικονομίας με την πραγματική είναι στην καλύτερη περίπτωση τρία προς ένα); 

Όχι, είναι η απάντηση. Και αναφέρομαι σε θεωρητικούς της επιστήμης και αναλυτές των δομών οικονομικών ή διακυβερνητικών συστημάτων και όχι σε τραπεζικούς υπαλλήλους ή σε όσους ομιλούν με τα στεγνά μαθηματικά της στατιστικής, αναπτύσσοντας την αφήγησή τους  πάνω σε διασκεδαστικές (νομιμοποιητικές)  υποθέσεις του φαινομένου της παρούσης κρίσης. Μόνον στενόμυαλοι λειτουργιστές δεν μπορούν να δουν αυτή την αναμφισβήτητη αλήθεια. Το «Μάαστριχτ» και οι ουρές του σε συνδυασμό με την στρατηγική των ανθρώπων του «έξυπνου χρήματος» αποτελούν την πηγή του σημερινού κακού στην Ευρώπη και όχι μόνον. Και αυτό διότι το πρώτο είναι δομή παραγωγής ύφεσης – πολύ χρήσιμης για να λειτουργήσει ο γερμανικός νεοφιλελευθερισμός και να παράγει πλεόνασμα στην γερμανική οικονομία – ενώ η δεύτερη είναι η αιτία της ταχύτατης παγκόσμιας υπερσυσσώρευσης, εκτίναξης των αξιών, οικονομικής υπερθέρμανσης και παραγωγής αμύθητων κερδών στους παίκτες του χρηματοπιστωτικού λόμπυ. Και τα δύο αυτά μαζί είναι μια παγκόσμια βόμβα, ισχυρότερη από οποιοδήποτε γνωστό πυρηνικό όπλο.  

Αυτή την βόμβα κρατά τρυφερά στα χέρια του ο κ. Σαμαράς προεκλογικά, σαν να πρόκειται για ευαίσθητο βρέφος υπό την προστασία της μαμάς του. Και με κάποια έννοια είναι ο κ. Σαμαράς «μαμά» αυτής της κρίσης. Όχι μόνον διότι είναι συνεχιστής του παλαιοκομματισμού και του κράτους πατρωνίας στην Ελλάδα, αλλά επίσης και επειδή είναι το χεράκι του που υπέγραψε στις 7 Φεβρουαρίου του 1992 τη Συνθήκη του Μάαστριχτ - εκεί όπου ο γράφων 12 χρόνια πριν από την «αποφράδα ημέρα», πέρασε όμορφα φοιτητικά χρόνια, δίχως ποτέ να φανταστεί τα συμβολικά μελλούμενα για την πόλη που αγάπησε. Την Συνθήκη αυτή, λοιπόν, εκ μέρους της Ελλάδας υπέγραψε ο Υπουργός Εξωτερικών (τότε) Αντώνης Σαμαράς και ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας Ευθύμιος Χριστοδούλου. Αυτή ήταν η συμβολική προσφορά του κ. Σαμαρά στον «ευρωπαϊσμό» τον οποίο υποκριτικά δοξάζει σήμερα, μαζί ασφαλώς με την υπογραφή του στην διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, με τον εγκληματικό τρόπο για τον ευρωπαϊσμό, που αυτή πραγματοποιήθηκε!! Ασφαλώς κανείς δεν ξεχνά την «υπογραφή» του ιδίου στο μνημόνιο πτώχευσης της Ελλάδας και στην νέα δανειακή σύμβαση, τα οποία σύμφωνα με την δική του ομολογία παράγουν καταστροφική ύφεση και πρέπει να τροποποιηθούν. Αν δεν αποδεχτείς πρώτα κάτι, πώς θα ζητήσεις τροποποίηση αμέσως μετά, μοιάζει να σκέφτεται αυτός και χιλιάδες πελάτες της ΝΔ να ομονοούν! Λογικό ακούγεται μέσα στον παραλογισμό του… 

Όπου, λοιπόν, ύφεση, λιτότητα και αυταρχικότητα ο κ. Σαμαράς είναι μέσα, αλλά δεν μπορώ να καταλάβω πώς τα καταφέρνει αυτός ο άνθρωπος, πάντα …υπερβατικός να εμφανίζει την πρόκληση βαρυχειμωνιάς για την κοινωνία, την οικονομία και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό ως άνοιξη! Η τέχνη του είναι μάλλον το «σπάζοντας πλάκα με τον λαό». Θέλετε άλλη μια σύμπτωση; Φεβρουάριο υπέγραψε ο κ. Σαμαράς την συνθήκη ταφόπλακα της ανάπτυξης στην Ευρώπη, Φεβρουάριο υπογράφηκε και το μνημόνιο φτωχοποίησης, ύφεσης και ερήμωσης από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ, διά χειρός Σαμαρά, στην δεύτερη περίπτωση. .

Βέβαια το Μάαστριχτ και οι αναθεωρήσεις του σε συνδυασμό με την παγκόσμια στρατηγική του νεοφιλελευθερισμού είχαν για την Ελλάδα δραματικότερες συνέπειες σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, διότι εφαρμόστηκαν σε ένα υδροκέφαλο πελατειακό, δικομματικό κράτος με απολύτως στρεβλή παραγωγική βάση. Αυτό ήταν καταστροφικό και οδηγούσε σε οικονομικό αδιέξοδο το οποίο καί ο Σημίτης, εντόπισε καί ο Καραμανλής, αν και δυστυχώς σε φιλοσοφικό επίπεδο, καθώς και οι δυο ήταν οργανικό στοιχείο και μοχλοί αναπαραγωγής αυτής της πολιτικοοικονομικής παθογένειας. Έτσι, ανέλαβε ο απίθανος πλακατζής, σε βάρος του ελληνικού λαού, Γιώργος Παπανδρέου, να σπρώξει τα πράγματα στην χρεοκοπία. Τα κατάφερε! Να όμως, σήμερα, ο συμπαραγωγός της ύφεσης στην Ελλάδα Αντώνης Σαμαράς υπόσχεται νέα ανοιξιάτικη υπέρβαση μέσα στο καυτό ελληνικό καλοκαίρι, με προεκλογικές πιρουέτες καταπολέμησης της ύφεσης, όχι φυσικά στην δομή της, αλλά με τον τρόπο που την διασκέδασαν από τα μέσα του 1990 ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Με μεγαλύτερη ανισότητα μεταξύ των δύο-τρίτων της κοινωνίας και του ενός τρίτου αυτής.

Πώς θα μπορούσε ωστόσο, δίχως πλάκα, να γίνει σήμερα καταπολέμηση της ύφεσης με τα εργαλεία της συντηρητικής πολιτικής οικονομίας; Με τρεις τρόπους: είτε με φτηνό χρήμα για επενδύσεις άντλησης μεγάλης εργατικής υπεραξίας σε υπό κατάρρευση ευρωπαϊκές οικονομίες και περιοχές, είτε με δημοσιονομική ενοποίηση της ΕΕ, είτε με την πρόκληση ελεγχόμενου πληθωρισμού στην ευρωζώνη. Ωστόσο και οι τρεις αυτές επιλογές, εκτός του ότι αποτελούν λειτουργιστικές προσεγγίσεις, οι οποίες δεν αντιμετωπίζουν οπωσδήποτε τα δομικά αίτια της κρίσης, αποκλείονται από την γερμανική αντίληψη των ευρωπαϊκών πραγμάτων. Τι απομένει λοιπόν για να αντιμετωπιστεί η ύφεση στην Ελλάδα (λειτουργιαστικά ασφαλώς); Ο κ. Σαμαράς! Εάν μεταβληθεί στον κυβερνήτη του διπλού νομισματικού συστήματος στην Ελλάδα, λέτε να προσβάλει τις αρχές του; Δεν νομίζω. Θα έχει καταπολεμήσει την ύφεση, κατά αντίστοιχο τρόπο που προσέφεραν ανάπτυξη Σημίτης και Καραμανλής. Αυξάνοντας την κερδοφορία των εχόντων και των διαπλεκομένων και συμπιέζοντας το πραγματικό βοιωτικό επίπεδο των εργαζομένων - το οποίο μετά την ένταξή μας στο ευρώ συντηρήθηκε παραμορφωτικά μόνον εξαιτίας του κρατικού και ιδιωτικού δανεισμού.   

Τούτο είναι η άλλη όψη του πλαστού νομίσματος της ανάπτυξης - του φαύλου κύκλου δηλαδή της νεοφιλελεύθερης ανάπτυξης – που διακρίναμε επί Σημίτη και Καραμανλή. Στην περίπτωση αυτή ο ελληνικός λαός φτώχαινε δίχως στις περισσότερες περιπτώσεις να το καταλαβαίνει, ενώ τώρα θα φτωχοποιείται, σχεδόν ανακουφιστικά, δίχως να έχει άλλη επιλογή, αν θέλει να επιβιώσει στοιχειωδώς. Δεν θα παράγονται πλέον υπερκέρδη μέσω της στρατηγικής υπερδανεισμού, αλλά υπερκέρδη μέσω της υποβάθμισης και ρευστοποίησης αξιών και πλουτοπαραγωγικών πηγών και ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας σε ένα σημαντικά υποβαθμισμένο επίπεδο της σχέσης εργασίας –κεφαλαίου. Αυτό σημαίνει δεξιά πολιτική. Μεγέθυνση της εκμετάλλευσης μέσω κοινωνικών σοκ.

Τα σοκ αυτά συνδυάζονται σήμερα απίθανα με τα ασύμμετρα σοκ που προκαλούνται εντός της ευρωζώνης, καταστρέφοντας φαύλες οικονομίες, που χρεοκοπούν με κανόνα την απαξίωση, δια της αντιστροφής των κεφαλαιουχικών ροών που προκάλεσαν το αρχικό σοκ, με την ένταξη στο κοινό νόμισμα. Οι Γερμανοί δεν έχουν στα χέρια τους δύο επώδυνες λύσεις: είτε να στηρίξουν τους «τελειωμένους», είτε να προχωρήσουν στην διάσπαση και αναδόμηση της ευρωζώνης, αλλά τρεις: οι «τελειωμένοι» να κινεζοποιηθούν θεσμικά και οικονομικά/παραγωγικά σχεδόν με δική τους βούληση (για περίπου 15-20 χρόνια) και σταδιακά να υποστηριχθούν για να αναπτυχθούν, πετυχαίνοντας επίπεδο ανάπτυξης της πραγματικής τους οικονομίας που θα αντιστοιχεί σε εκείνο του 2008 μετά το 2030, αν είμαστε καλά και όλα εξελιχθούν ιδανικά, αλλά σε κάθε περίπτωση ιδιαιτέρως ταπεινωτικά και νεοαποικιακά!  

Αυτό είναι σχηματικά και σύντομα το «σχέδιο ανάπτυξης Σαμαρά» και ολόκληρης της κεντροδεξιάς και κεντροαριστερής διαπλοκής, που επιζητεί αναθεώρηση της ύφεσης την οποία ωστόσο συνομολόγησε μια και δυο και δεκάδες φορές σε υπερεθνικό και εθνικό επίπεδο μέχρι σήμερα, μιλώντας ασφαλώς για τι άλλο: για ανάπτυξη!  Όχι ιδιαίτερα φιλολαϊκό ή εθνικό σχέδιο, μα την αλήθεια, αλλά πάντως λειτουργικό και για τα γερμανικά συμφέροντα και για τα αμερικανικά και τα υπόλοιπα νεοφιλελεύθερα, όπως και για τους δικού μας μεταπράτες. Τώρα αν το σχέδιο αυτό δεν μπορέσει να εφαρμοστεί εξαιτίας λαϊκών αντιδράσεων ή δραματικών διεθνών εξελίξεων, δεν πειράζει, αρκεί η διαπλοκή να είναι στα πράγματα και η αριστερά στο περιθώριο. Έχει και άλλες λύσεις στα δύσκολα η δεξιά για να αντιμετωπίσει την «ανεύθυνη» αριστερά! Μόνον που αυτές οι «λύσεις» δεν απασχολούν καν ένα κομμάτι της αριστεράς, καθώς ο καπιταλισμός, όπως διακηρύσσουν, είναι ένας και δεν έχει καμία σημασία τι είδους λύσεις - με κριτήριο την δημοκρατία –επιλέγονται εντός αυτού, όπως δεν έχει κατά την γνώμη τους σημασία  αν κυβερνούν αριστεροί ή δεξιοί. Αυτό το τελευταίο πάντως δεν ονομάζεται «σπάζοντας πλάκα με τον λαό», αλλά «σπάζοντας τα νεύρα των εργαζομένων»…για αρχή!

       

 * Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.