Ένα κυρίαρχο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, και της εφαρμογής του προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης είναι η απώλεια διαθέσιμης ρευστότητας από την πραγματική οικονομία. Αυτή η απώλεια ρευστότητας δημιουργεί με τη σειρά της μειωμένης ζήτησης στην αγορά, ανεργία και τελικά οδηγεί σε αρνητική ψυχολογία και καθοδικό σπιράλ.
Οι λόγοι της εξαιρετικά μειωμένης ρευστότητας είναι πολύπλευροι αλλά κυρίως οφείλονται στο ότι:
α) Το ελληνικό κράτος απορροφά ρευστότητα μέσω της εκδόσεως εντόκων γραμματίων, και μειώνει συνεχώς μισθούς και συντάξεις
β) υπάρχει έντονη τάση αποθησαύρισης (λόγω και της επαπειλούμενης εξόδου από το ευρώ) η οποία συντελείται είτε με φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό, είτε με κατευθείαν κρύψιμο χαρτονομισμάτων σε θυρίδες και σπίτια.
Είναι ωστόσο αδύνατο να αντιστραφεί η καταστροφική υφεσιακή δυναμική της οικονομίας χωρίς να διοχετευτεί με κάποια μορφή ρευστότητας στην αγορά. Με δεδομένα όμως τα εξαιρετικά σφιχτά μαθηματικά του Μνημονίου, και την αδυναμία της χώρας να προσεγγίσει τις αγορές, η εύρεση ρευστότητας φαντάζει αδύνατη.
Μια λύση στο αδιέξοδο είναι η δημιουργία αυτού που θα αποκαλέσω Μηχανισμό Παράλληλης Ρευστότητας ή για συντομία PLI από τα αρχικά του Parallel Liquidity Instrument. Τι είναι όμως το PLI και πως θα μπορούσε να διοχετευθεί έξυπνα στην αγορά; Παρότι λύσεις με μειωμένο βαθμό ομοιότητας έχουν χρησιμοποιηθεί και αλλού, ο παράλληλος μηχανισμός ρευστότητας PLI δεν είναι συνηθισμένη αλλά ρηξικέλευθη λύση σχεδιασμένη ειδικά για την περίπτωση της ελληνικής κρίσης. Ουσιαστικά το PLI είναι ένας μηχανισμός φθηνής εσωτερικής χρηματοδότησης των πρόσκαιρων πρωτογενών ελλειμμάτων του κράτους, χωρίς να κινδυνεύει η παραμονή στο ευρώ και οι καταθέσεις στις τράπεζες. Η εισαγωγή της χρήσης του PLI, στόχο δεν έχει να αναιρέσει την απαιτούμενη προσαρμογή της Ελληνικής οικονομίας, αλλά να αμβλύνει την σκληρότητα με την οποία αυτή επιχειρείται. Να δημιουργήσει δηλαδή μαξιλάρι απορρόφησης ταμειακών ανοιγμάτων, και να δώσει τις απαιτούμενες «ανάσες» στην οικονομία.
Αυτό θα γίνει με την καταβολή μέρους (ας πούμε αρχικά 25%) των μισθών και συντάξεων σε PLI. Για παράδειγμα, δημόσιος υπάλληλος που σήμερα παίρνει 2.000 ευρώ καθαρά, με την εισαγωγή του PLI, θα παίρνει 1.500 ευρώ και 500 PLI. Το PLI θα μπορούσε να ονομαστεί και εθνικό ομόλογο εφόσον ένα κυρίαρχο στοιχείο της διευκόλυνσης που θα παρέχει είναι να χρηματοδοτεί φθηνά και μακροπρόθεσμα το κράτος μέσω εθνικού δανεισμού, ευθυγραμμίζοντας έτσι και τα κίνητρα των πολιτών που θα είναι οι κύριοι αποδέκτες του. Όμως ο ρόλος του PLI είναι πολυσχιδής και τα ευεργετήματα που θα παρέχει στην εθνική οικονομία πολύπλευρα. Εφόσον το PLI θα διοχετεύεται μαζικά στην αγορά, άμεσα θα δημιουργηθεί δευτερογενής δυνατότητα ανταλλαγής του με αγαθά και υπηρεσίες.
Είναι όμως το PLI ένα νέο νόμισμα; Η απάντηση είναι ναι και όχι. Το PLI θα έχει στοιχεία που θα το κάνουν να μοιάζει με νόμισμα και στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων της καθημερινότητας θα είναι ένα νέο νόμισμα. Όπως όμως θα αναλύσουμε σε αυτό το άρθρο και αλλού, θα έχει και λεπτές αλλά ουσιώδεις διαφορές από ένα κλασικό νόμισμα. Η κορυφαία διαφορά του PLI από ένα απλό νόμισμα είναι πως θα είναι έντοκο και μάλιστα εκπεφρασμένο σε ευρώ. Το PLI θα έχει ένα μακρό χρόνο ζωής (π.χ. 40 χρόνια), και στη λήξη του θα ανταλλαχθεί με 2 ευρώ. Αυτό το χαρακτηριστικό σημαίνει πως τυπικά το PLI θα είναι ένα μακροπρόθεσμο, zero-coupon ομόλογο που ετησίως θα αποδίδει στον κάτοχό του 1,75%.
Στόχος του εντόκου χαρακτήρα του PLI θα είναι αφενός η παράλληλη συνύπαρξή του με το ευρώ, αφετέρου η θωράκιση της ισοτιμίας του. Δηλαδή θέλουμε να αποφευχθεί η υποτιμητική κερδοσκοπία σε βάρος του PLI τους πρώτους μήνες μετά την εισαγωγή του. Η αρχική ισοτιμία του PLI θα υποστηριχθεί από δύο κυρίως χαρακτηριστικά της εφαρμογής του: αρχικά θα αποτελέσει μέρος μόνο των μισθωτών αποδοχών (σε ποσοστό που σταδιακά μπορεί να αυξηθεί), και το σημαντικότερο θα γίνεται αποδεκτό σε ισοτιμία 1:1 με το ευρώ από το κράτος για πληρωμή φόρων και εισφορών. Το τελευταίο μέτρο θα μειώσει ουσιαστικά το επιχειρηματικό κόστος για τους επιχειρηματίες που θα αποδεχθούν συναλλαγές σε PLI (πχ. σε μια αρχική ισοτιμία 1,20-30), και δημιουργώντας δευτερογενή ζήτηση για PLI θα θέσει μια «μαλακή» οροφή στην διαμορφούμενη ισοτιμία στην αγορά.
* PhD στο Wharton του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας, και πρώην επ. Καθηγητής της Σχολής Anderson του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Ριβερσάϊντ.
Δημοσιευθέν στο Παρόν της Κυριακής, 12-8-2012
Ενδιαφέρων άρθρο αλλά κυρίως κατανοητό στον μέσο αναγνώστη .
ΑπάντησηΔιαγραφή