Συνέντευξη του Βασίλη Πολυμένη *
Κύριε καθηγητά, γιατί τίθεται ως όριο βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους το 120% του ΑΕΠ μέχρι το 2020;
Κάπου έπρεπε να τραβηχτεί η γραμμή. Για τους περισσότερους που γνωρίζουν πάντως, το 120% θεωρείται ως πολύ αισιόδοξο και μάλλον ανέφικτο νούμερο, αλλά οτιδήποτε κάτω από 120% θα αναδείκνυε άμεσα την Ιταλία ως υπερχρεωμένη, οπότε αποκλείστηκε ως πολιτικώς μη ανεκτό.
Τι σημαίνει κάτι τέτοιο στην πράξη. Είναι ρεαλιστικό σενάριο να πιστεύουμε ότι ίσως κάποτε το ελληνικό Δημόσιο αποπληρώσει ουσιαστικά το χρέος του;
Κανείς δε χρειάζεται να σκέφτεται την αποπληρωμή. Το ζητούμενο είναι η άνετη εξυπηρέτηση. Δηλαδή, η βιωσιμότητα δεν κρίνεται μόνο από το ποσοστό χρέους προς ΑΕΠ, αλλά και το ποσοστό του ΑΕΠ που κάθε χρόνο χρειάζεται για την εξυπηρέτηση του χρέους. Το παράδοξο είναι πως παρά το ότι για μια εύρυθμη οικονομία το 120% είναι τεράστιο, στην πραγματικότητα η Ελλάδα να μπορούσε να «σηκώσει» ένα χρέος της τάξης του 120%, αν κάποιοι έξυπνοι Ελληνες τεχνοκράτες, που γνωρίζουν πώς «αναπνέει» η ελληνική οικονομία, έβρισκαν τρόπο καταγραφής και εύλογης φορολόγησης της τεράστιας παραοικονομίας.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις στη λειτουργία μιας υπερχρεωμένης χώρας;
Το κύριο πρόβλημα της υπερχρέωσης είναι η λογική της επισφάλειας που αυτή επιβάλλει στην οικονομία. Ο κίνδυνος ανά πάσα στιγμή να καταρρεύσει το κράτος και να περάσουμε σε εθνικό νόμισμα με έντονη υποτίμηση, επιβάλλει τη δική του ιδιότυπη δυναμική στην πραγματική οικονομία. Στις επενδύσεις το κύριο μέλημα δεν είναι πλέον η διασφάλιση υγιούς μεσοπρόθεσμης κερδοφορίας, αλλά η επίτευξη βραχυχρόνιων υπερ-αποδόσεων και η μεγιστοποίηση της ρευστότητας. Διότι κανείς δε θέλει να βρεθεί χωρίς καρέκλα, όταν τελειώσει η μουσική. Μια τέτοια οικονομία δεν μπορεί βεβαίως να είναι διεθνώς ανταγωνιστική ούτε εξωστρεφής.
Τελικά, τι ακριβώς κέρδισε η Ελλάδα από το πρώτο «κούρεμα» του χρέους, το γνωστό PSI;
Θεωρητικά θα μπορούσε να έχει «αγοράσει» χρόνο για να κάνει τις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές. Ομως, όπως είχαμε άλλωστε πει και τότε, αν δεν επιτυγχάνετο βιωσιμότητα του χρέους σε επαρκή βαθμό, το PSI δε θα ήταν σε όφελος της χώρας, διότι θα αναιρούσε το μοναδικό στρατηγικό όπλο της που ήταν η δυνατότητα να προκαλέσει μονομερώς μια αναδιάρθρωση προς τους ιδιώτες πιστωτές με όρους που θα συνέφεραν την ίδια. Η αποδοχή του αγγλικού δικαίου, και κυρίως ο δανεισμός από το ΔΝΤ, χωρίς διασφαλισμένη τη βιωσιμότητα, είναι ο λόγος για τον οποίο η Ιστορία ίσως δε θα είναι επιεικής με αυτούς που χειρίστηκαν το χρέος της χώρας την τελευταία τριετία. Από στρατηγική άποψη, από το PSI και μετά η Ελλάδα «παίζει» σκάκι έχοντας απολέσει τη βασίλισσά της.
Πώς είναι δυνατόν να βγει η Ελλάδα από αυτή τη δίνη του χρέους, των ελλειμμάτων και της ύφεσης;
Η λύση του προβλήματος της Ελλάδας θα πρέπει να βασιστεί σε τρεις εξίσου απαραίτητους πυλώνες:
Πρώτον, την πάταξη της παραοικονομίας που θα γίνει όχι μόνο με αστυνομικά μέτρα, αλλά κυρίως με τη θέσπιση ενός εύλογου μονοπατιού επιστροφής στην καταγεγραμμένη οικονομία των επαγγελματιών που σήμερα έχουν προτιμήσει να «πετάνε» κάτω από το ραντάρ. Με λίγα λόγια, να γίνει ακριβή η παρανομία και φτηνή η νομιμότητα. Αυτή η κίνηση θα συνοδευτεί αναγκαστικά και από μια μετατόπιση του κέντρου βάρους σε σχετικά μεγαλύτερες μονάδες από τις ατομικές-οικογενειακές επιχειρήσεις που διενεργούν σήμερα δυσανάλογα μεγάλο τμήμα της οικονομικής δραστηριότητας.
Δεύτερον, τη σημαντική αναδιάρθρωση του χρέους σε πραγματικά βιώσιμο επίπεδο.
Τρίτον, με ένα γενναίο αλλά και ισορροπημένο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Οι αποκρατικοποιήσεις θα πρέπει να είναι περισσότερες αριθμητικά, αλλά να αφορούν σε μικρότερες μονάδες, ώστε να δημιουργήσουν σχετικά ανταγωνιστικές αγορές και όχι ιδιωτικά μονοπώλια.
Πόσο αποτελεσματικές είναι οι λύσεις που προτείνονται για χαμηλότερο επιτόκιο και μεγαλύτερη περίοδο χάριτος και αποπληρωμής;
Είναι σημαντικές, αλλά, δυστυχώς λόγω της εκρηκτικής δυναμικής του χρέους, χωρίς στρατηγική αντιμετώπιση του χρέους, δηλαδή «κούρεμα», αυτές οι τακτικές κινήσεις θα είναι αποτελεσματικές μόνον αν εξαντληθούν τα περιθώρια άσκησής τους. Δηλαδή, να πάμε σε σχεδόν μηδενικό επιτόκιο για το σύνολο των δανείων, γενναία επιμήκυνση, και επιστροφή όλων των απαράδεκτων κερδών της ΕΚΤ από τα ομόλογα μας. Αν αυτά συνοδευτούν και από ανακεφαλαίωση των τραπεζών μέσω του ΕΜΣ χωρίς χρέωση της Ελλάδας, τότε θα μπορούσαμε να έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα. Μετά το τελευταίο Eurogroup όμως, πιστεύω πως θα πάρουμε πολύ λιγότερα από αυτά.
Είναι αλήθεια ότι μια γενικευμένη στάση πληρωμών θα οδηγήσει τη χώρα εκτός ευρωζώνης;
Το αποτέλεσμα μιας γενικευμένης στάσης πληρωμών θα εξαρτηθεί από τη στρατηγική ισορροπία δυνάμεων στο ευρωπαϊκό και διεθνές οικονομικό τοπίο εκείνη τη στιγμή, κάτι το οποίο δεν μπορεί να αποτιμηθεί τώρα με χρηματοπιστωτικούς όρους. Ισως όμως να πλησιάζουμε στο σημείο που το πολιτικό κόστος από την παραμονή στην ευρωζώνη να υπερκεράσει τις πιέσεις παραμονής σε αυτήν. Σε όρους θεωρίας της σχετικότητας, αυτός είναι ο ορίζοντας των γεγονότων της ελληνικής οικονομίας, το σημείο χωρίς επιστροφή, δηλαδή το σημείο στο οποίο η «βαρυτική έλξη» θα γίνει τόσο δυνατή, ώστε κάθε διαφυγή να είναι αδύνατη. Υπάρχει όμως ίσως και μια πιο έξυπνη κίνηση για την οποία έχω ήδη μιλήσει εδώ και καιρό. Η εισαγωγή ενός παράλληλου μηχανισμού ρευστότητας, ώστε να αντιμετωπιστεί η δραματική έλλειψη ρευστότητας.
Γιατί θεωρείται τόσο κεφαλαιώδους σημασίας η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών;
Διότι αυτήν τη στιγμή δεν έχουν τα απαραίτητα κεφάλαια για να επιβιώσουν και να στηρίξουν την οικονομία. Θεωρώ όμως εξίσου σημαντικό να γίνει η ανακεφαλαιοποίησή τους με το σωστό τρόπο. Να εκδοθούν δηλαδή τα κατάλληλα αξιόγραφα, τα οποία θα επιτυγχάνουν: α) να ευθυγραμμίσουν τα συμφέροντα των τραπεζιτών με αυτά της ευρύτερης οικονομίας, β) θα θωρακίσουν το κράτος από πιθανές ανήθικες πρακτικές χρηματοδότησης, αλλά και γ) θα ανταμείψουν επαρκώς τους τραπεζίτες που θα καταφέρουν να διαχειριστούν τον πιστωτικό κίνδυνο. Μεγάλης σημασίας θα είναι ο διορισμός και η λειτουργία των επιτρόπων στις τράπεζες που δυνητικά παρεμβαίνοντας ανάμεσα σε τράπεζες και κόμματα, επιχειρηματίες και ΜΜΕ, όταν η χρηματοδότησή τους δε δικαιολογείται με τραπεζικά κριτήρια, θα μπορεί να ελέγξει τις θεμελιώδεις δυσλειτουργίες του συστήματος.
Σε κάθε περίπτωση όμως, για την Ελλάδα, τα οφέλη δε θα γίνουν άμεσα ορατά λόγω της σημαντικής απομόχλευσης του τραπεζικού συστήματος που είναι σε εξέλιξη. Αλλωστε και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έπειτα από μια πιθανή ολοκληρωτική ύφεση του ΑΕΠ το 2012, η όποια αύξηση του ευρωπαϊκού ΑΕΠ θα είναι αργή και ρηχή λόγω της πιστωτικής ασφυξίας. Και με τον όρο πιστωτική ασφυξία εννοώ τη δραστική μείωση της διαθεσιμότητας πιστώσεων στο συγκεκριμένο στάδιο του οικονομικού κύκλου και δεδομένης της κερδοφορίας των επενδυτικών σχεδίων προς χρηματοδότηση. Υπό αυτές τις συνθήκες, η ρευστότητα γίνεται όλο και λιγότερο διαθέσιμη ανεξάρτητα από την τιμή που οι δανειολήπτες είναι πρόθυμοι να πληρώσουν, άρα δε χρηματοδοτούνται ακόμα και αξιόλογα επιχειρηματικά σχέδια.
* Η συνέντευξη δόθηκε στον Γιώργο Μητράκη (αγελιοφόρος)
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.