Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου *
Για ποιό πράγμα θα μπορούσε να αισιοδοξεί ο κόσμος το 2013; Επειδή η ύφεση δεν έχει λάβει ακόμη χαρακτηριστικά γενικευμένης απορρύθμισης του παγκοσμιοποιημένου καθεστώτος συσσώρευσης του κεφαλαίου. Δηλαδή, απέχουμε ακόμη από την διαμόρφωση ανελαστικών συνθηκών, που θα οδηγούσαν αναπόφευκτα σε παγκόσμιο πόλεμο. Και αυτό παρά την υφιστάμενη και διευρυνόμενη διεθνώς καταστροφή κεφαλαίου, κυρίως στους τομείς που παράγουν τα μέσα παραγωγής των μέσων παραγωγής. Η εξέλιξη αυτής της κατάστασης θα οδηγήσει στη συνέχεια σε καταστροφή στο πεδίο όπου παράγονται τα μέσα παραγωγής και ακολούθως στην καταστροφή στους τομείς της οικονομίας που παράγουν μέσα κατανάλωσης. Από το σημείο αυτό και μετά ο πόλεμος θα αποτελέσει αναπότρεπτη συνθήκη, καθώς ήδη το δημοκρατικό φαινόμενο θα έχει υποχωρήσει και στους ιμπεριαλιστικούς πόλους πέραν των περιφερειακών κοινωνικών σχηματισμών.
Με δυο λόγια ισχυρίζομαι, όσο πιο απλά θα μπορούσα, ότι έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο κρίσης του ιμπεριαλισμού με την μορφή «κρίσης υπερπροσφοράς», που εκφράζεται ως διαδικασία καταστροφής επενδυτικού κεφαλαίου που δεν αντιστοιχεί στις σχέσεις του καθεστώτος της συσσώρευσης. Η παγκόσμια αυτή διαταραχή στο καθεστώς συσσώρευσης ενισχύει την τάση πόλωσης με ιμπεριαλιστικά ασφαλώς κριτήρια, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται πρώτα η αγορά στην περιφέρεια και να πλήττεται η έννοια του ανταγωνισμού σε αυτήν, ενώ ενισχύεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των πόλων της συσσώρευσης. Τούτο «αναρχοποιεί» το παγκόσμιο σύστημα σταθερότητας και προκαλεί συγκρουσιακές τάσεις μεταξύ των μεγάλων, σύγχρονων δυνάμεων, οι οποίες διασκεδάζονται σε αυτό το στάδιο μέσω της μεταφοράς της κρίσης στην περιφέρεια. Η «ωρίμανση» της κρίσης οδηγεί στην επέκτασή της από την περιφέρεια στα κέντρα του σύγχρονου ιμπεριαλισμού, κλονίζοντας την αγορά όχι μόνον σε επίπεδο κατανάλωσης πια, αλλά και σ’ εκείνο της συνεργασίας των παραγωγών. Η αγορά καταρρέει και επεμβαίνει το κράτος με αυταρχικό τρόπο για την διευθέτηση της παραγωγής και την οργάνωση της κατανάλωσης. Ο κρατικός σχεδιασμός γίνεται αυτονόητος ακόμη και για τους πλέον οικονομικά φιλελεύθερους (νεοφιλελεύθερους)! Η δημοκρατική αφήγηση, τότε, υποχωρεί και ο ολοκληρωτισμός με ή χωρίς κοινοβουλευτικό μανδύα λαμβάνει την θέση του φιλελευθερισμού, ως κατάσταση ανάγκης, φυσικά! Τότε τα ιμπεριαλιστικά κέντρα (οι πόλοι της συσσώρευσης) εισέρχονται στη φάση πολεμικής προετοιμασίας για έκδηλη και όχι λανθάνουσα σύγκρουση, αφού όμως προηγουμένως τα δεινά της ύφεσης και της απορρύθμισης έχουν καταστρέψει τις περιφερειακές κοινωνίες με διαφορετικό τρόπο και σε διαφορετικό μέγεθος από πόλο (ηγεμονική περιοχή) σε πόλο και μεταξύ του ιδίου ηγεμονικού πόλου – η Ελλάδα ανήκει στην περιφέρεια του πόλου ΕΕ.
Η ελληνική κρίση αποτελεί περίπτωση ιμπεριαλιστικής κρίσης σε ένα μεταμοντέρνο ωστόσο πλαίσιο. Αυτό είναι και το καινούριο στην περίπτωση της κριτικής ανάλυσης της κρίσης, η οποία διέκρινε την μέχρι σήμερα προσέγγιση του γράφοντος στο ζήτημα. Στην Ελλάδα βιώνουμε ήδη την απορρύθμιση των οικονομικών πρακτικών που διασφάλιζαν την σταθερότητα. Άρα βιώνουμε την καταστροφή της αγοράς από εκείνους μάλιστα που πίνουν νερό στο όνομά της. Εδώ ζούμε την φάρσα κεντροδεξιοί και κεντροαριστεροί με την μορφή της Συγκυβέρνησης (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ) να υπονομεύουν μέσω του Μνημονίου με την τρόικα και της χυδαιότερης και «προδοτικότερης» για το εθνικό συμφέρον Δανειακής Σύμβασης που έχει υπογράψει χρεοκοπημένη χώρα στις μέρες μας, τα μέσα παραγωγής της κατανάλωσης. Τούτο αποτελεί διαδικασία η οποία εκφράζει το τέλος του καθεστώτος ευημερίας, το τέλος του Κράτους Δικαίου και το ουσιαστικό, το τέλος της δημοκρατίας, η οποία με την μορφή της οργανωμένης/συντεταγμένης πολιτείας, καλείται να λειτουργήσει υπό καθεστώς Υπερεθνικής Επιτροπείας. Στην Ελλάδα ζούμε πλέον την εφαρμογή ενός μηχανισμού καταστροφής προϊόντων, σταθερού κεφαλαίου και γενικά δραματικής πίεσης για σχετικά άναρχη υποχώρηση όλων ανεξαιρέτως των οικονομικών αξιών, με την μορφή της συντεταγμένης χρεοκοπίας εντός του ευρώ. Αυτό, αγαπητέ αναγνώστη, οι βρετανοί θα το όριζαν ως acid test του πολιτεύματος και του πολιτικού συστήματος, ενώ εγώ προτιμώ να το εκφράσω ως «λυδία λίθος για την ειρήνη και την δημοκρατία στο τόπο μας», που αποτελεί δείκτη για την ευρωπαϊκή και διεθνή προοπτική της ειρήνης και της δημοκρατίας στον καπιταλισμό, την αμέσως επόμενη περίοδο.
Με αυτή την έννοια θεωρώ το 2013, σχηματικώς, ως την λυδία λίθο για την ειρήνη και την δημοκρατία στον κόσμο. Προσέξτε, στην Ελλάδα εισήχθη ένας νέος μεταμοντέρνος παρεμβατισμός υπό την αιγίδα του ευρωπαϊκού ηγεμονικού πόλου (Γερμανία) και του χρηματοπιστωτικού λόμπυ, που μεταβάλει το εσωτερικό καθεστώς συσσώρευσης, στο πνεύμα της πόλωσης της συσσώρευσης εντός της ΕΕ, καταστρέφοντας την ήδη προβληματική αγορά, εξευτελίζοντας την εργασία και διαμορφώνοντας δυναμική για το ξεπούλημα της όποιας δημόσιας περιουσίας. Αυτό αποτελεί απολύτως εξωφρενικό με όρους δημοκρατίας, κρατικό παρεμβατισμό που προσβάλει την νομιμότητα. Επ’ αυτού έχει δομηθεί ένας αυθαίρετος και σε μεγάλο βαθμό τυχοδιωκτικός κρατικός προγραμματισμός στην βάση του Μνημονίου και της Δανειακής Σύμβασης που αναδιοργανώνει τις διάφορες οικονομικές πολιτικές του κράτους (φορολογική, κοινωνική, αναπτυξιακή), έτσι ώστε αυτές να εξυπηρετήσουν ένα νέο καθεστώς σχέσεων ανάμεσα στους τομείς της παραγωγής, στην παραγωγή και στην κατανάλωση, στην συσσώρευση και στην κατανάλωση, καθώς και στην αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, που έρχεται να ικανοποιήσει τους όρους διάσωσης του νέου ηγεμονικού προτύπου στην ΕΕ και στον κόσμο (multipolar world) και στην διαμόρφωση καπιταλιστικών συνθηκών που θα επιτρέπουν δυνητικά την ολοκλήρωση της «νέας παγκόσμιας τάξης», η οποία όπως εξήγησα μέσω της νέας ιμπεριαλιστικής κρίσης εισέρχεται σε παρακινδυνευμένη φάση, που χαρακτηρίζεται μάλλον από αταξία.
Μόνον στο βαθμό που οι περιφερειακές οικονομίες επιτρέψουν με σχετικά ομαλό τρόπο την μεγέθυνση της πόλωσης της συσσώρευσης στα ιμπεριαλιστικά κέντρα, θα έχουμε ένα σχετικά «ειρηνικό» 2013, το οποίο ασφαλώς δεν θα είναι απαλλαγμένο από μείζονες περιφερειακές συγκρούσεις, οι οποίες θα αποσκοπούν στην διαμόρφωση των πολιτικών συνθηκών για την εμπέδωση των νέων οικονομικών σχέσεων που θα θεμελιώνουν την λειτουργία των νέων πόλων ηγεμονίας στον κόσμο (ΕΕ, Κίνα, Ρωσία, ΗΠΑ) με την παράλληλη αποκρυστάλλωση σημαντικών υποπεριοχών που θα βρίσκονται σε διαρκή διαπραγμάτευση με τους κεντρικούς πόλους και τις πολιτικοοικονομικές δυνάμεις που τους ορίζουν (πχ Ινδία, Βραζιλία, Τουρκία, Ιαπωνία). Το αντιφατικό στην περίπτωση είναι ότι η προσαρμογή περιφερειακών οικονομιών στο νέο μοντέλο πόλωσης της συσσώρευσης διαταράσσει την εσωτερική ειρήνη, τον ανταγωνισμό και την δημοκρατία στην κάθε μία ξεχωριστά χώρα της περιφέρειας, προκαλώντας στην συνέχεια κρίση του μοντέλου συσσώρευσης που ορίζει την ηγεμονική διάσταση κάθε πόλου.
Για την Ελλάδα το 2013 θα είναι η χρονιά που η συσσωρευμένη ύφεση των πέντε προηγούμενων ετών θα γονατίσει την κοινωνία, προκαλώντας αναρχοποίηση του πολιτικού συστήματος και καιροσκοπικές τάσεις πόλωσης της πολιτικής δύναμης μεταξύ αριστεράς και δεξιάς. Η απειλούμενη με απορρύθμιση διαπλοκή θα εμφανιστεί με δραματικά αντιφατικό τρόπο, έτοιμη να υποστηρίξει οποιαδήποτε πολιτική πρακτική θα μπορούσε να διασφαλίσει την δυναμική της για την επόμενη μέρα: για την στιγμή δηλαδή που το υπάρχον πολιτικό σύστημα θα μετεξελιχθεί σε ένα διαφορετικό, εναρμονισμένο στο νέο καθεστώς ηγεμονίας που διαμορφώνεται στην ΕΕ. Αυτό είναι προφανές ότι δεν θα πραγματοποιηθεί δίχως την χυδαιότερη μορφή ανταγωνισμού για πολιτική και οικονομική δύναμη που έχει βιώσει η ελληνική κοινωνία μετά τον εμφύλιο. Η παραμυθία και τα παραμύθια των παλαιοπολιτικών που κυβερνούν σήμερα θα δώσουν την θέση τους στην πλέον ελεεινή σπέκουλα και σε μια μορφή γκεμπελισμού, πρωτόγνωρη μετά την χούντα των συνταγματαρχών. Εάν, μάλιστα, υπάρξει οποιαδήποτε διάσταση μεταξύ της διοίκησης των ΗΠΑ και της γερμανικής κυβέρνησης ως προς την ρύθμιση της ιμπεριαλιστικής κρίσης στο πλαίσιο της ευρωζώνης, η καιροσκοπική πολιτική διαμάχη στην Ελλάδα θα λάβει συγκρουσιακή μορφή, με την πιθανότητα επιβολής καθεστώτος πολιορκίας σημαντικά υψηλή. Η διαπλοκή και οι πολιτικές δυνάμεις που στηρίζονται κατ’ εξοχήν σε αυτήν ερμηνεύουν το «πάση θυσία στο ευρώ» ως πάση θυσία αποκλεισμό της αριστεράς από την διακυβέρνηση της χώρας και επ’ αυτού αναπτύσσεται η κυρίαρχη πολιτική αφήγηση, η οποία αν και βαθύτατα ιδεολογική και ταξική, προφασίζεται ότι είναι ρεαλιστική (υπεράνω της ιδεολογίας) και πραγματιστική. Στην πραγματικότητα είναι όμως απίστευτα χυδαία, ταυτίζοντας τον «αντιμνημονιακό» αγώνα με την δραχμή, ενώ την επιχείρηση μετατροπής της χώρας σε υποτελή πολιτεία με την μορφή του ευρωπροτεκτοράτου με εθνική αναδιοργάνωση!
Στην πραγματικότητα όλα τούτα ήταν και είναι «μαγικές εικόνες» και προπαγάνδα αστοιχείωτων προσώπων. Ο πραγματικός κίνδυνος για έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη προκύπτει αποκλειστικά από την αποτυχία της γερμανικής κυβέρνησης να εντάξει το ελληνικό ζήτημα σε έναν γνήσια ευρωπαϊκό μηχανισμό ρύθμισης του δημόσιου χρέους και αναδιάρθρωσης των ιδιωτικών χρεών στο πλαίσιο της προηγούμενης. Όσο η Ελλάδα αποτελεί εξαίρεση και αντιμετωπίζεται ως εξαιρετική περίπτωση εντός της ευρωζώνης θα κινδυνεύει με έξοδο από αυτήν, αν και πλέον μετά τις μεθοδεύσεις της δραστικής εσωτερικής υποτίμησης και των αναδιαρθρώσεων του δημόσιου χρέους, η πιθανότητα απόλυτης εξόδου έχει σχεδόν μηδενιστεί, ενώ έχει αυξηθεί εκείνη της εισαγωγής ενός διπλού νομισματικού συστήματος την αμέσως προσεχή περίοδο και αφού προηγουμένως διαπιστωθεί ότι και το αναθεωρημένο πρόγραμμα της τρόικας για την Ελλάδα αποτελεί οικονομική ηλιθιότητα στα όρια της διαστροφής της εμπειρίας της ανθρωπότητας στο πλαίσιο της πολιτικής οικονομίας. Μόνον που δεν νομίζω ότι οι κεντρικοί ευρωπαϊκοί και διεθνείς παράγοντες που κατέληξαν σε αυτό το πρόγραμμα, είναι ηλίθιοι. Αυτοί γνωρίζουν πολύ καλά το αδιέξοδό του και απλώς μέσω αυτού κάνουν προσωρινή διαχείριση της κρίσης, κυρίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και σε εθνικό. Το πρόγραμμα, δηλαδή, για την Ελλάδα, για το οποίο δείχνει, ψεύτικα ασφαλώς, η Συγκυβέρνηση ικανοποιημένη, αποτελεί ένα δοκιμαστικό βήμα προς την ολοκλήρωση του μηχανισμού πόλωσης της συσσώρευσης στην ΕΕ, σε ό, τι αφορά στην Ελλάδα, το οποίο εντός του 2013 θα αναθεωρηθεί σε συνάρτηση με τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις και την εξέλιξη της διεθνούς ιμπεριαλιστικής κρίσης.
Το κακό για την χώρα είναι ότι οι δυνάμεις εκείνες οι οποίες θα μπορούσαν να αντιδράσουν συλλογικά και οργανωμένα στην κρίση αυτή, ορίζοντας με κοινωνικούς όρους και υπέρ της προστασίας της εργασίας, το εθνικό συμφέρον, αναλώθηκαν σε τετριμμένες κοινοβουλευτικές πρακτικές, ρουτινιάρικο αγώνα σε επίπεδο κινήματος και άφθονη ιδεολογικοποιημένη ρητορεία, με έννοιες που είτε δεν έχουν κανένα σημαινόμενο στον σύγχρονο Έλληνα, είτε είναι αρνητικά φορτισμένες και παρεξηγημένες. Το αποτέλεσμα είναι η δεξιά πολιτική αφήγηση, με τον απολιτικό λόγο της και την αντιφατική, βαθύτατα αντιεπιστημονική οικονομική της προσέγγιση, να κυριαρχεί και να υπνωτίζει τους εργαζόμενους. Η δεξιά (από την ακροδεξιά έως και το ΠΑΣΟΚ) προσπαθεί να αναδιοργανωθεί μέσα στην κρίση, παρότι είναι αυτή που για άλλη μια φορά στην ελληνική ιστορία πρόδωσε τον ελληνικό λαό και υπονόμευσε σε δραματικό βαθμό το εθνικό συμφέρον, ενώ η αριστερά μοιάζει ικανοποιημένη με τον εαυτό της διότι, αν και δεν μπόρεσε να προβλέψει ακριβώς την χρονική στιγμή της κρίσης, φαίνεται να την κατανοεί βαθύτερα! Είναι φυσικό ένας μαρξιστής να κατανοεί καλύτερα από ένα νεοφιλελεύθερο ή έναν εθνικιστή την οικονομική κρίση, δεν είναι όμως καθόλου φυσιολογικό να μην κατανοεί την διάσταση του εαυτού του μέσα σ’ αυτήν.
Εάν το 2013 η αριστερά δεν εγκαταλείψει την αρτηριοσκληρωτική αντίληψη του πολιτικού (αστικού) φαινομένου στην Ελλάδα, δεν εξετάσει τον καπιταλισμό στο επίπεδο της κρίσης ηγεμονίας στον κόσμο και δεν αντιληφθεί πως θα πρέπει η ίδια να αναπτύξει μία REALPOLITIK για να επανενώσει τον κόσμο της εργασίας, όχι για να επιφέρει «τελική λύση» στην ελληνική κρίση, αλλά για να επαναδομήσει την προοπτική εθνικής παρέμβασης στην κρίση, θα έχει ουσιαστικά ηττηθεί. Και μία ήττα της αριστεράς υπό τις σημερινές συνθήκες θα ήταν μία τραγικότερη για τον ελληνικό λαό κατάσταση από την ήττα και τον διεθνή εξευτελισμό της αστικής τάξης της χώρας. Ήττα της αριστεράς εντός του 2013 σημαίνει μετατροπή της χώρας σε μια κατεστραμμένη επιχείρηση, ανίκανη, όχι απλώς να προστατεύσει το εθνικό συμφέρον, αλλά ούτε καν να το ορίσει. Το εθνικό συμφέρον σήμερα στην Ελλάδα μπορεί να οριστεί μόνον με όρους πολιτικής παρέμβασης με κοινωνικά κριτήρια στην ιμπεριαλιστική κρίση που δομείται με όρους μετανεωτερικότητας στον κόσμο μας. Και αυτό, αν δεν είναι έργο της αριστεράς, ποιανού είναι άραγε;
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.