Τα χαμένα κορμιά της ελληνικής αποδιοργάνωσης

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου *

Ο χαρακτηρισμός «χαμένα κορμιά» αναφέρεται στην κυρίαρχη πολιτική τάξη, στους υποστηρικτές του δικομματισμού που συγκυβερνά και σε αντιδραστικούς θύλακες συντεχνιακών συμφερόντων. Ο βαρύς, αλλά σε κάθε περίπτωση ακριβοδίκαιος και ανυπόκριτος χαρακτηρισμός είναι προϊόν μιας προσέγγισης της κρίσης που έρχεται σαν δραματική φάρσα από την Βρετανία της δεκαετίας του 1920. Το σχόλιο που ακολουθεί έχει ως αφετηρία ένα βιβλίο που διέγειρε την συνείδησή μου, όταν τυχαία έπεσα πάνω του, πριν από καμιά δεκαετία. Πρόκειται για το αριστούργημα «Vile Bodies» της Evelin Waugh, το οποίο περιγράφει θαυμάσια τον συνειδησιακό ξεπεσμό της αστικής τάξης στην Βρετανία μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και την ανάπτυξη μιας κουλτούρας «ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε και ό,τι αρπάξει ο κώλος μας» ή σε πολιτικώς ορθά «ελληνικά» «live –it-up-now». Οι «σταρχιδιστές» κάνουν τάχα ρεαλιστική πολιτική, γράφοντας τις συντακτικές γραφές της δημοκρατικής πολιτείας, τις επιστήμες και την μη προνομιούχα κοινωνία εκεί που μάθανε τόσα χρόνια, αγναντεύοντας τα αχαμνά τους με δέος, μια και θεωρούν πως αυτά εκπροσωπούν την ισχυρή Ελλάδα του ευρώ, του εκσυγχρονισμού, της Ολυμπιάδας και του Πανευρωπαϊκού της στρογγυλής θεάς!   

Ας έχει χαθεί πλέον το κοινωνικό περιεχόμενο της απόλαυσης των χαμένων κορμιών στην Ελλάδα, ας έχει διασυρθεί ο μύθος τους, αυτοί συνεχίζουν απτόητοι να αγωνίζονται για προνόμια που κατέκτησαν μέσω της κομματοκρατίας, της πατρωνίας και των Νταβάδων. Τα χαμένα κορμιά κελαηδούν ακόμη στα κανάλια της υποκουλτούρας, προκαλώντας σοκ στον άνθρωπο που έχει χρόνια να δει ελληνική τηλεόραση, αλλά τυχαίνει να γνωρίζει καλά τί συμβαίνει σήμερα στην ελληνική κοινωνία και ποιοι είναι οι αιτιατοί μηχανισμοί της κρίσης. Αυτό λέγεται ρεαλισμός, κυβερνητικοί, αστοιχείωτοι παράγοντες και όχι τούτο που επικαλείστε. Αυτό που εσείς ονομάζεται «ρεαλισμό» είναι ο νεοφιλελευθερισμός σε μια επιθετική μορφή κατάλυσης του Κράτους Δικαίου και των προηγμένων δημοκρατικών θεσμών από μια ηττημένη στο διεθνές σύστημα κάστα, πάσχουσα από φοβικό σύνδρομο, αν τύχει και οι καιροί τα φέρουν έτσι και απομακρυνθεί από τα πράγματα και τον έλεγχο της οικονομίας και διοίκησης.

Η κυριολεκτικά κρατικοδίαιτη κάστα επιχειρηματιών και εξουσιολάγνων κομματανθρώπων κυρίως της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, δυστυχώς δεν έχει σχέση ούτε καν με τον βάρβαρο ρεαλισμό του Νικολό Μακιαβέλι ή του Τόμας Χομπς και του Έντουαρντ Καρ. Είναι μάλλον κάτι χειρότερο. Οι δικοί μας, σημερινοί, είναι η επιτομή των χαμένων κορμιών, διότι όχι απλώς προσεγγίζουν την πολιτική ως ρύθμιση της δήθεν εγωκεντρικής ανθρώπινης φύσης, αλλά επειδή αναγάγουν πλέον την απορρύθμιση σε μηχανισμό τιμωρίας εκείνων που διδάχθηκαν από τους ίδιους αυτούς ντερμπεντέρηδες να δρουν με μοναδικό κανόνα την «εγωιστική φύση του ανθρώπου», εξαιρώντας ασφαλώς από την διαδικασία της ποινής και του σοκ τα δικά τους παιδιά. Αυτά θα αποτελέσουν την μήτρα για την επόμενη γενιά  των χαμένων κορμιών για την  Ελλάδα.

Δεν είναι χαμένο κορμί εκείνος που γνωρίζει καλά τί διαπράττει με την στρατηγική εσωτερικής υποτίμησης και εξακολουθεί απτόητος το έργο καταστροφής εισοδημάτων από την εργασία; Όχι απλώς αυτός που δεν ξέρει και ανέμελος πορεύεται, αλλά ιδιαίτερα εκείνος που με τα «Ζάππεια» επιχειρηματολόγησε και έκανε προτάσεις για την αντιμετώπιση της ύφεσης έξω ασφαλώς από το πλαίσιο/πρόγραμμα  του μνημονίου, που σήμερα ο ίδιος εφαρμόζει υπερηφάνως! Δεν είναι χαμένο κορμί εκείνος που γνώριζε από την αρχή πως απαιτείται ριζική αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους πριν από την ένταξή μας σε οποιονδήποτε ατομικό μηχανισμό και διασφάλιση σημαντικής ροής Ευρω-επενδύσεων - αν επιθυμούσαμε να μείνουμε στο Ευρώ δίχως να καταστραφεί η ελληνική κοινωνία - και αυτός κορόιδευε τον λαό μιλώντας για σωτηρία και πως το 2012 θα ανοίξουν οι αγορές και θα έρθει η ανάπτυξη; Όχι, δεν μπορεί να είναι τόσο άσχετος  στα οικονομικά, χαμένο κορμί είναι που αδιαφορεί για τον πόνο, τον εξευτελισμό, την δυστυχία και τον φασισμό που προκαλεί η πολιτική του συμπεριφορά!

Μήπως δεν είναι χαμένο κορμί εκείνος που θριαμβολογεί κάθε φορά που λαμβάνονται νέα, ακόμη πιο σκληρά μέτρα για τα λαϊκά και μεσαία στρώματα, δηλώνοντας πως δήθεν δεν θα απαιτηθούν άλλα, μια και πλέον το χρέος είναι βιώσιμο; Τι ακριβώς είναι βιώσιμο, από τη στιγμή που το ΑΕΠ της χώρας μειώνεται με μεγαλύτερο ρυθμό από το έλλειμμα; Όχι πάντως το δημόσιο χρέος δίχως νέο κούρεμα! Και τι να το κάνεις το κούρεμα τότε, από την στιγμή που θα έχεις βυθίσει τόσο πολύ και για τόσο μεγάλο διάστημα την χώρα στην ύφεση; Δεν είναι χαμένο κορμί αυτός που δηλώνει σε ιταλική εφημερίδα: «Αναδιάρθρωση κάνεις ή στην αρχή της κρίσης ή δεν κάνεις καθόλου. Εμείς δεν πρόκειται να κάνουμε»; Και μετά από λίγο έρχονται απανωτές αναδιαρθρώσεις με τις ελληνικές κυβερνήσεις να σφυρίζουν κλέφτικα και έναν απίθανο άνθρωπο να κυβερνά, δηλώνοντας ανακουφισμένος για την δήθεν «επίλυση του ζητήματος του χρέους», δίχως ποτέ να αρθρώνει την κακή λέξη: αναδιάρθρωση, πτώχευση. «Τώρα έχουμε διασφαλίσει την χρηματοδότησή μας. Λεφτά φέραμε», σου λένε. Μόνον που αν δεν πληρώσεις φέτος περισσότερα από όσα φέραμε για τις τράπεζες και για την μερική ικανοποίηση των κρατικών υποχρεώσεων, λεφτά δεν θα έχεις στη συνέχεια και μπορεί να χάσεις και το ευρώ μαζί με τα υποθηκευμένα στοιχεία του δημοσίου, ψιθυρίζουν με νόημα τα χαμένα κορμιά. Και μετά ρωτούν: υπάρχει κανένα άλλο πρόγραμμα που να απαντά στο πιστωτικό πρόβλημα; Στο σημείο αυτό το χαμένο κορμί κάνει στριπτίζ ρεαλισμού και αποθεώνεται στην πίστα της διαπλοκής! Όχι μια πρόταση, όχι ένα πρόγραμμα, αλλά τουλάχιστον μισή ντουζίνα περιφέρονται τόσα χρόνια με παραλλαγές στον δημόσιο διάλογο. Τα χαμένα κορμιά όμως δεν τα πρόσεξαν διότι αυτά δεν ήταν σοβαρά και αξιόπιστα. «Σοβαρό και αξιόπιστο» είναι το πρόγραμμα που αποτελεί αποκρυστάλλωση του μνημονίου και της δανειακής σύμβασης, μας λένε.

Στον βαθμό που αλλάζει η τρόικα το μνημόνιο και αναθεωρείται πάντα προς το αντιλαϊκότερο η δανειακή σύμβαση, μεταβάλλεται και το πρόγραμμα της χώρας (δηλαδή της Συγκυβέρνησης ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ) προς το αυταρχικότερο και το ολοκληρωτικότερο. Εσύ τότε καλείσαι από το χαμένο κορμί να πεις με ποιο τρόπο θα ικανοποιήσεις τα νέα δεδομένα τετελεσμένα της τρόικας. Μπορείς; Ώστε δεν μπορείς! Άρα, γιατί μας βασανίζεις; Άσε την Συγκυβέρνηση να κάνει την δουλειά της: να αποδέχεται ό,τι της πλασάρουν κάθε φορά, να τα νομιμοποιεί πολιτικά με απειλές πτώχευσης ή εξόδου από το Ευρώ, να τα νομοθετεί με διαδικασίες που καμιά σχέση δεν έχουν με τον δημοκρατικό κοινοβουλευτισμό και να τα εφαρμόζει με την συνδρομή αστυνομικών δυνάμεων. Διότι έτσι γίνεται στις δημοκρατίες των χαμένων κορμιών: μετά την απομάκρυνση από την ψηφοδόχο, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται. Δίκαιο είναι ο νόμος της κοινοβουλευτικής πλειονοψηφίας που προκύπτει με καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα, η οποία έτσι δικαίως πολιτεύεται με το  «live –it-up-now» και το «δεν μας νοιάζει το πολιτικό κόστος», διότι αυτό μετακυλίεται στον πελάτη μας. Κάπως έτσι και ο κομματικός πελάτης μετατρέπεται σε χαμένο κορμί, διότι σου λέει, αν είναι έτσι, τότε  ας μην σχεδιάζουμε δημοκρατικώς για το αύριο. Το σήμερα έχει σημασία που είναι οι δικοί μας στα πράγματα: «ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε και ό,τι αρπάξει ο κώλος μας, σήμερα », διότι ούτε εμάς μας ενδιαφέρει το πολιτικό κόστος. Είμαστε υπεράνω του κόστους γενικώς, το λένε και οι μετρήσεις της κοινής γνώμης. Πρώτη η ΝΔ, ανεβαίνει το ΠΑΣΟΚ και χτυπάει κόκκινο ο σταρχιδισμός!        

Δεν είναι, επίσης, χαμένο κορμί εκείνος που σου λέει: γιατί να παίρνεις εσύ 1.200 και εγώ με πτυχίο 700; Να πάρεις λιγότερα από εμένα. Για να έρθει ένας άλλος να του πει: τι λες ρε, και γατί να πάρεις εσύ 700 από την στιγμή που εγώ παίρνω μόλις 560, με πιο εμπορικό μάλιστα πτυχίο και μάστερ; Για να ακολουθήσει ο επόμενος και να σου πει: τι λέτε ρε, εγώ δηλαδή που έχω διδακτορικό και είμαι άνεργος πόσα έπρεπε να παίρνω; Να απολυθείτε όλοι σας και να προσληφθούν οι προσοντούχοι άνεργοι για να αποκατασταθεί η κοινωνική δικαιοσύνη, καταλήγει αυτό το χαμένο κορμί, εναρμονιζόμενο με την αντικοινωνική, υφεσιακή λογική των  χαμένων κορμιών που κυβερνούν και προπαγανδίζουν με την βοήθεια του Θεού – και του Θεού της διαπλοκής ασφαλώς - και με την διδαχή του Goebbels. Η ισορροπία στην κοινωνία, κατά την άποψη αυτών των χαμένων κορμιών, επέρχεται δια της γενικευμένης υποτίμησης και εκποίησης. Είναι κι αυτό μια άποψη των … χαμένων!

Χαμένο κορμί όμως είναι και ο κακομαθημένος εργαζόμενος του δημοσίου τομέα που καλώς μάχεται για να μην εξευτελιστεί η εργασία του, αλλά κακώς συμπεριφέρεται σαν να κάνει λαϊκή επανάσταση, απλώς για να νομιμοποιήσει η συνδικαλιστική ηγεσία τον ρόλο της. Ετούτος καλώς απεργεί, καλώς αγωνίζεται, αλλά συνήθως λάθος κινητοποιείται και επικοινωνεί με τους υπόλοιπους. Ας το ξεκαθαρίσουμε: ή θεωρείς πως υπάρχουν περιθώρια αγώνα εντός της πολιτικής της Συγκυβέρνησης, ή θεωρείς πως τέτοια περιθώρια διαπραγμάτευσης συνδικαλιστικής μορφής δεν υπάρχουν. Στη πρώτη περίπτωση δεν κάνεις επαναστατική γυμναστική, αλλά εφαρμόζεις στρατηγικές διαπραγμάτευσης που δεν καταλήγουν ποτέ στα περί «φερέτρων», ενώ στην δεύτερη ξεκινάς πολιτικό αγώνα σε συντονισμό με όλους τους εργαζόμενους  για την ανατροπή αυτής της κυβέρνησης με δημοκρατικά ασφαλώς μέσα. Δηλαδή εκλογές. Τότε πολιτικοποιείται ανοιχτά ο συνδικαλιστικός αγώνας και οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων γίνονται σε άλλη βάση και με άλλα αιτήματα. Και ασφαλώς  πολιτικοποίηση των αιτημάτων των εργαζομένων δεν σημαίνει πολιτικαντισμός και ικανοποίηση του μικροσυμφέροντος μιας κοινωνικής ομάδας αδιαφορώντας για όλους τους υπόλοιπους εργαζόμενους.  

Πολιτική, στην περίπτωση της ελληνικής  κρίσης, σημαίνει να καταλάβεις τον αιτιατό μηχανισμό της και να προτείνεις λύσεις, όχι για να υποστηρίξουν το ούτως ή άλλως παθολογικό και ήδη αναιρεμένο status quo στις κοινωνικοοικονομικές σχέσεις, αλλά για να αντιμετωπίσεις με έναν εθνικό μακροχρόνιο σχεδιασμό, ένα δεκαετές σχέδιο παραγωγικής και πολιτικής ανασυγκρότησης, την κρίση. Τα χαμένα κορμιά είτε διασκεδάζουν στην κρίση, είτε διασκεδάζουν με την κρίση, είτε επιχειρούν να διασκεδάσουν την κρίση, είτε ακόμη κοιτάνε να βολέψουν την πάρτη τους στην κρίση. Αντίθετα, το κοινωνικώς ωφέλιμο και το πολιτικώς σοφό θα ήταν να ξεκινήσουμε από την θέση πως στο βαθμό που η ελληνική κρίση δεν επιτευχθεί να αντιμετωπιστεί ως ευρωπαϊκό πρόβλημα με ευρωπαϊκή λύση, που θα επαναφέρει την Ελλάδα στην ανάπτυξη δίχως άλλη κοινωνική καταστροφή και λιτότητα, η λύση πρέπει να είναι εθνική. Και εθνική λύση σημαίνει πολιτική σύγκρουση με την στρατηγική της κεντροευρωπαϊκής ελίτ και υιοθέτηση εθνικού νομίσματος και μια σειρά άλλων πολιτικών προστασίας των εργαζομένων και του κεφαλαίου στην χώρα μας, έξω από τους κεντρικούς θεσμούς της ΕΕ.

Τα χαμένα κορμιά περιμένουν άλλοι να τους προσφέρουν λύσεις, μια και η πραγματικότητα είναι αντικειμενική και κάπου παραέξω, όπως πιστεύουν. Τα πολιτικά κορμιά όμως, δομούν την πραγματικότητα με υποκειμενικότητα (ελληνικότητα) και επ’ αυτής διαπραγματεύονται στην Ευρώπη μας και στον κόσμο και με κριτήριο αυτήν αποφασίζουν το εθνικό συμφέρον που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι σήμερα καταμεσής της κρίσης το συμφέρον το κεφαλαιούχου που ως χαμένο κορμί αδιαφορεί για τον εξευτελισμό των εργαζομένων.

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.