Το ψέμα στην πολιτική είναι ηγεμονικός κανόνας, ενώ η αλήθεια δεν αποτελεί καν εξαίρεση: είναι μια μη-αρθρωμένη κατάσταση. Προκύπτει αποκλειστικά από την απομυθοποίηση του πολιτικού λόγου δια της πολιτικής πρακτικής, αυτού του ίδιου που τον εκφράζει.
Όσοι υπηρετούμε τις μικρές αλήθειες κάποιας συγκυρίας, δεν κάνουμε τίποτα περισσότερο παρά να ακονίζουμε την λεπίδα με την οποία ο πολίτης θα μπορούσε να ξεκοιλιάσει το τέρας που τον κυβερνά: το ψέμα που ορίζει την (κοινωνική) ύπαρξή του. Το ψέμα είναι πολιτικό κατασκεύασμα, αλλά εμπεριέχει σχέσεις παραγωγής, πολιτισμό και συμβολισμούς, που δεν μπορείς να αγνοήσεις. Το ψέμα δεν είναι αποκλειστικά προϊόν της εξέλιξης των οικονομικών σχέσεων σε μια κοινωνία. Ούτε είναι απλώς το αποτέλεσμα κάποιου οικονομικού αίτιου. Η μορφή του ψέματος που διακονεί σήμερα το καθεστώς στην Ελλάδα για να αναπαραχθεί μέσω αυτού, δεν είναι, με άλλα λόγια, μια απλή συσχέτιση (correlation) του κοινωνικού μετασχηματισμού - με όρους φτωχοποίησης και δεξιού (κεφαλαιοκρατικού) αυταρχισμού - με την χρηματοπιστωτική και δημοσιονομική κρίση. Είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που κουβαλά την πολιτική παράδοση, τους μύθους και τις κατασκευασμένες, αφοριστικές μνήμες του δεξιού ριζοσπαστισμού σε συνάρτηση με το εξτρεμιστικό ιδεολόγημα του νεοφιλελευθερισμού.
Δεν δέχομαι, λοιπόν, στο σημείο αυτό, μια στεγνή μαρξιστική ανάλυση σε ό, τι αφορά στην δόμηση της κυβερνητικής προπαγάνδας, όπως αρνούμαι κάθε προγενέστερη και μεταγενέστερη που θεωρεί αποκλειστικά την εξέλιξη των οικονομικών σχέσεων ως μοναδική βάση άρθρωσης του κυρίαρχου πολιτικού λόγου. Αντίθετα πιστεύω πως το πολιτικό ψέμα στην Ελλάδα έχει την δική του ιδιαιτερότητα που συνδέει συμβολικά την πολιτική που παράγει τις σημερινές οικονομικές σχέσεις, με άξονα την υποδούλωση των εργαζομένων στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο, με την πολιτική και κοινωνική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας και τον ιδιαίτερο πολιτισμό μας. Οι ψεύτες κυβερνώντες και οι προπαγανδιστικοί τους μηχανισμοί στηρίζονται σε αυτό που οι ίδιοι κατασκεύασαν ως διαστροφική διαδικασία αναπαράστασης της πραγματικότητας τις προηγούμενες δεκαετίες για να αρθρώσουν πολιτικό λόγο που παραπέμπει ασφαλώς σήμερα στον μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας σε ένα αυταρχικό κράτος Μη-Ευημερίας.
Στο σημείο αυτό το ενδιαφέρον του ερευνητή και του ανήσυχου πολίτη είναι πώς το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ διολίσθησαν σε αυτή την κατάσταση που αποτελεί την μοναδική αλήθεια για την σημερινή Ελλάδα! Πώς από τον Κευνσιανισμό ή τον Νεοκευνσιανισμό διολίσθησαν στην πλέον ερμαφρόδιτη μορφή νεοφιλελευθερισμού: απόλυτη κυριαρχία της αγοράς επί της κοινωνίας με παράλληλο εξευτελισμό της κοινωνίας των πολιτών σε συνδυασμό με μεσσιανικές και θεοσοφικές αντιλήψεις περί πολιτικής! Διολίσθησαν λόγω μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων και πελατειακής διάρθρωσης του πολιτικού συστήματος, θα μπορούσε να ήταν μια ειλικρινής απάντηση που συμβάλει στην διατύπωση της αλήθειας – αν και η αλήθεια φίλε, όπως δήλωσα, είναι τόσο απλή και κατάσταση που δεν θα μπορούσε ποτέ να εκφραστεί. Την αλήθεια την νοιώθεις βαθειά μέσα σου, αλλά όσο και να προσπαθήσεις ποτέ δεν θα μπορέσεις να την εκφράσεις. Μην με ρωτήσεις γιατί! Θα χρειαζόμουν πολλές σελίδες, απλώς για να θέσω το περίγραμμα αυτής της ανικανότητας των μοντέρνων κοινωνιών. Μάθαμε να περιγράφουμε την αλήθεια (μας) – την κατάστασή μας- με ψέματα και ακόμη και όσοι περιγράφουμε αληθινές καταστάσεις για την κοινωνία, με κάποιου είδους ψέμα το πράττουμε.
Για να σωθούμε από το ψέμα που δήθεν έρχεται να αποκαλύψει την αλήθεια, δεν υπάρχει άλλος τρόπος παρά να ακολουθήσουμε την μέθοδο του ακονιστή της λεπίδας, που θα παραδοθεί στον ενσυνείδητο πολίτη για να την κάνει ό, τι νομίζει… Να την βάλει στη μέση του για να στολίζει την προσωπικότητά του, να την κρεμάσει στο σαλόνι του για να θαυμάζουν φίλοι και γνωστοί την πνευματικότητά του και την εν δυνάμει ισχύ του, να την στρέψει εναντίον του ή εναντίον όσων αποστρέφεται συμπλεγματικά, ή να την κάνει όργανο αλήθειας: όργανο που θα αποκαλύπτει απλά την αντίφαση μεταξύ πολιτικής πρακτικής και πολιτικού λόγου των κυβερνώντων και του καθεστώτος που τους υποστηρίζει. Όργανο που θα ξεντερίζει το τέρας του ηγεμονικού ψεύδους, που νομιμοποιείται με απειλές και στατιστικές εναντίον της ευρύτερης κοινωνίας, υπέρ του συμφέροντος μιας κρατικοδίαιτης ελίτ.
Η αλήθεια, φίλοι, δεν περιγράφεται και γι’ αυτό βλέπετε ίσως να μην προσπαθώ ιδιαιτέρως να την αρθρώσω μέσω των σημειωμάτων μου. Στο βαθμό που θα το έπραττα, θα την πάθαινα: θα διατύπωνα ένα ακόμη ψέμα. Ένα κόντρα-ψέμα στο ψέμα που υποστηρίζει την ύπαρξη του καθεστώτος πατρωνίας, ρεμούλας και διαπλοκής στην Ελλάδα. Αν ήθελα να αποφύγω αυτό με έναν πολιτικώς ορθό τρόπο θα κατέφευγα στην άρθρωση μιας «μεγάλης αλήθειας», ενός δόγματος και έτσι θα είχα ήσυχο το κεφάλι μου! Οι «μεγάλες αλήθειες» έχουν το προσόν να παραμένουν αιώνιες και στο βαθμό που παραμένουν αιώνιες καταλήγουν να διακονούν την ψευδαίσθηση πως υπάρχει κάποια αλήθεια κόντρα στο πολιτικό ψέμα, η οποία δεν έχει συνειδητοποιηθεί ακόμη. Και όμως καμία τέτοια μικρή αλήθεια δεν υπάρχει. Κόντρα στο ψέμα μόνον ψέμα θα μπορούσες να αρθρώσεις ως (αυτό)προβαλλόμενος παράγοντας της αλήθειας. Η αλήθεια είναι κατάσταση (αντικειμενική δομή) που προκύπτει μέσω των αντιφάσεων του λόγου μας και της πρακτικής μας, ακόμη και της πρακτικής που διαμορφώνει τον λόγο μας.
Αν ωστόσο ακονίζεις την λεπίδα (πολιτικός λόγος και πρακτική) που χρησιμοποιεί το ίδιο το καθεστώς εναντίον της κοινωνίας, περιμένοντας υπομονετικά την εκδήλωση της μεγάλης αντίφασής του, ίσως φανείς χρήσιμος για την ανάδειξη της πραγματικής κατάστασης που αποτελεί ένα μείγμα συνείδησης και υποσυνειδήτου του πολίτη. Θέλει υπομονή και «μαστοριά» το πράγμα. Ερεθίζεις το καθεστώς με απλά ερωτήματα και το αφήνεις να αναπτύξει το ψέμα του: ψέματα, επί ψεμάτων! Και μόλις φανεί πως το παλάτι του ψεύδους είναι έτοιμο και καλοθεμελιωμένο, έρχεται η ευκαιρία σου, η δική σου στιγμή. Τότε θέτεις το ερώτημα που κατεδαφίζει με το ίδιο το λεπίδι του καθεστώτος ολόκληρο το οικοδόμημα του ψεύδους. Το ερώτημα αυτό θα δείξει στον πολίτη την αλήθεια καταδήλως και όχι προδήλως ή υποδήλως. Δεν θα την περιγράψει, θα την δείξει.
Και αν ο πολίτης δεν θέλει να την δει; Απλώς θα βιώσει την εξέλιξή της που θα οδηγήσει τον ίδιο σε μεγαλύτερη διαστροφή των σχέσεων που τον ορίζουν καθημερινά. Η αλήθεια θα υπάρχει πλέον σε κοινή θέα και πρόκληση θα είναι η παραγωγή ψέματος για να διαμορφωθεί το πέπλο άγνοιας με το οποίο θα προσπαθεί ο κάθε φουκαράς ή επιτήδειος να την καλύψει. Μετά από την αποκάλυψη της αλήθειας, ο ίδιος ο λαός γίνεται υπεύθυνος για το μέλλον του. Ο ρόλος του ακονιστή της λεπίδας ολοκληρώνεται και από εδώ και πέρα η ψευδο-συνείδηση θα χτυπήσει στο ντουβάρι. Είναι ζήτημα ιδεολογίας, πολιτισμού και κοσμοαντίληψης το αποτέλεσμα και όχι στενά οικονομίας. Το μόνον που θα μπορούσε να σου «πει» η οικονομία είναι πως το ντουβάρι δεν θα υποχωρήσει και δεν θα γκρεμιστεί. Αρκεί να κάνεις ένα βήμα πίσω και να δεις την αλήθεια γυμνή και απελευθερωμένη από προκαταλήψεις. Μόνο τότε θα δεις με απλό τρόπο την κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα και θα νοιώσεις σχετικά ελευθερωμένος από την ανάγκη του ψέματος που σε εμποδίζει να αντιδράσεις ορθολογικά για να την αντιμετωπίσεις μεταβάλλοντας πολιτική στάση.
* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.