* 281 κρούσματα σε ενάμιση χρόνο
* 135 από τα 281 περιστατικά που καταγράφηκαν από τον Ιανουάριο του 2012 οδήγησαν σε τουλάχιστον 400 τραυματισμούς και 4 δολοφονίες
* 71 περιστατικά συνδέονται με μέλη της Χ.Α., 47 με μέλη των Σωμάτων Ασφαλείας
* Ο ρυθμός των επιθέσεων αυξήθηκε με την εμφάνιση και την άνοδο της Χ.Α.
* Τα χαρακτηριστικά των επιθέσεων υποδηλώνουν την ύπαρξη οργανωμένων πολιτοφυλακών
* Η πλειονότητα των κρουσμάτων ρατσιστικής βίας δεν καταγγέλλεται ή δεν καταγράφεται. Η ΕΛ.ΑΣ. έχει καταγράψει μόλις το 1/3 όσων καταγράφηκαν από τον ΣτΠ. Το Α.Τ. Ομονοίας αναφέρει ότι δεν διαθέτει στοιχεία για ύπαρξη περιστατικών ρατσιστικής βίας
* Προβληματίζει η αδράνεια και ολιγωρία της αστυνομίας, που ή απλώς παρακολουθεί ή συλλαμβάνει τα θύματα ή αρνείται να παραλάβει μηνύσεις ή συστήνει στα θύματα να φύγουν από την Ελλάδα
* Προσχηματική η έρευνα, ελάχιστη η εξιχνίαση των καταγγελιών, στο αρχείο οι καταγγελίες κατά αστυνομικών
* Προβληματικός ο "Ξένιος Δίας": επιχείρηση καταστολής που δημιουργεί και αναπαράγει τον κοινωνικό αποκλεισμό των ξένων
Η αδράνεια και η ολιγωρία της αστυνομίας φούντωσε τη δράση οργανωμένων ρατσιστικών πολιτοφυλακών
Ρεπορτάζ: Μαριάννα Γαλανοπούλου
Σήμα κινδύνου για τις ανεξέλεγκτες διαστάσεις τις οποίες τείνει να λάβει το φαινόμενο της ρατσιστικής βίας στη χώρα μας εκπέμπει ο Συνήγορος του Πολίτη. Σε ειδική έκθεση που παρέδωσε στα κόμματα η ανεξάρτητη αρχή, συνδέει ευθέως την κλιμακούμενη ένταση των ρατσιστικών επιθέσεων τον τελευταίο χρόνο με την είσοδο της Χρυσής Αυγής στη Βουλή, ενώ στηλιτεύει τη στάση της αστυνομίας στην αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών, κάνοντας λόγο για αδράνεια και ολιγωρία, που συντηρούν την εσφαλμένη εντύπωση ότι οι ρατσιστικές συμπεριφορές είναι ανεκτές.
Ο ΣτΠ κατέγραψε και διερεύνησε 281 καταγγελίες σε 16 μήνες (1η Ιανουαρίου 2012 έως 30 Απριλίου 2013), με πηγές τα μέσα ενημέρωσης, τις ΜΚΟ, αλλά και αναφορές που δέχθηκε ο ίδιος. Από αυτές οι 253 έγιναν μέσα στο 2012. Περισσότερα από 135 ήταν τα περιστατικά που κατέληξαν στον τραυματισμό τουλάχιστον 400 ανθρώπων, ενώ υπήρξαν και 4 νεκροί. Τα τρία τέταρτα των καταγγελιών καταγράφηκαν στην Αττική και ειδικά στις περιοχές του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, της Κυψέλης και των Πατησίων. Στα νησιά καταγράφηκαν περισσότερες από 30 επιθέσεις, συχνότερα στην Κρήτη (23) και τη Ρόδο (4), ενώ από την ηπειρωτική Ελλάδα εκτός της Αττικής ξεχώρισαν η Πάτρα, η Θεσσαλονίκη και η Αιτωλοακαρνανία.
Σε όλες τις περιπτώσεις οι δράστες ή οι φερόμενοι ως δράστες ήταν Έλληνες πολίτες, σχεδόν πάντα άνδρες έως 40 ετών με περιορισμένη αλλά ισότιμη σε βαναυσότητα συμμετοχή γυναικών. Έδρασαν σε ομάδες, βραδινές ώρες, με θύματα στην πλειονότητά τους Ασιάτες από Πακιστάν, Μπαγκλαντές, Αφγανιστάν και Αφρικανούς από Αίγυπτο, Μαρόκο, Αλγερία. Ο τρόπος δράσης τους; Ξυλοδαρμός μέχρι αναισθησίας με κλομπ, ρόπαλα, σιδηρογροθιές, καθώς και μαχαιρώματα στο πρόσωπο και στο σώμα.
Σε 71 περιπτώσεις, δηλαδή στο ένα τέταρτο των καταγγελιών, οι δράστες συνδέονται ή φέρονται να συνδέονται με τη Χρυσή Αυγή. Μάλιστα στο διάστημα από τον Μάιο έως το τέλος του 2012 καταγράφηκαν 56 περιστατικά με εμπλοκή της Χ.Α., όταν το διάστημα πριν από τις εκλογές (Ιανουάριος - Απρίλιος 2012) καταγράφηκαν μόνο 3 καταγγελίες. Στο πρώτο τετράμηνο δε του 2013 η φερόμενη ως ανάμειξη μελών της Χ.Α. εκτοξεύεται στο 46,5% των περιπτώσεων. Σε 47 περιπτώσεις, δηλαδή στο ένα έκτο των καταγγελιών, οι δράστες φέρονται να είναι μέλη των σωμάτων ασφαλείας, κυρίως της αστυνομίας (44 περιστατικά) και λιγότερο του λιμενικού (2) και της δημοτικής αστυνομίας (1).
Κοινό στοιχείο σε πολλές επιθέσεις είναι το ότι οι δράστες δείχνουν μεγάλη αυτοπεποίθηση και δεν φαίνεται να ανησυχούν για πιθανή αντίδραση περαστικών ή επέμβαση της αστυνομίας. Ο αριθμός των εξιχνιάσεων και της σύλληψης των δραστών είναι δε εξαιρετικά χαμηλός.
Κορυφή του παγόβουνου
Όπως τονίζει στην ειδική του έκθεση ο Συνήγορος, οι περιπτώσεις αυτές αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου. "Η πλειοψηφία των ρατσιστικών επιθέσεων, για διάφορους λόγους, είτε δεν καταγγέλλεται καθόλου, είτε καταγγέλλεται αλλά δεν καταγράφεται, είτε καταγράφεται αλλά όχι ως ρατσιστική. Η αδράνεια και απροθυμία αστυνομικών, η άρνηση σύλληψης δραστών ή καταγραφής περιστατικών και, από την πλευρά των θυμάτων, ο φόβος είτε της σύλληψης είτε του στιγματισμού και η πεποίθηση ότι δεν πρόκειται να δικαιωθούν μοιάζουν με συγκοινωνούντα δοχεία. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για κλασική περίπτωση αθέατης εγκληματικότητας, στη μεγάλη έκταση της οποίας φαίνεται να συμβάλλει η στάση και συμπεριφορά αστυνομικών και άλλων κρατικών οργάνων" παρατηρεί.
Ενδεικτικό είναι ότι σε περιοχές όπου παρατηρείται ιδιαίτερη έξαρση του φαινομένου, όπως π.χ. σε μεγάλο τμήμα του κέντρου της Αθήνας, τα αστυνομικά τμήματα καταγράφουν στην καλύτερη περίπτωση πολύ μικρό αριθμό περιστατικών όπου αναγνωρίζεται ρατσιστικό κίνητρο. Μάλιστα, ο Συνήγορος αναφέρει ως χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το αστυνομικό τμήμα Ομονοίας, όπου η υπηρεσία αναφέρει ότι δεν διαθέτει στοιχεία για ύπαρξη περιστατικών ρατσιστικής βίας στην περιοχή ευθύνης της.
Ο ΣτΠ εκτιμά ότι η δραματική αύξηση του αριθμού των καταγγελιών για ρατσιστικές επιθέσεις αλλά και της κλιμακούμενης έντασης της ασκούμενης βίας, από τον Μάιο του 2012 και μετά, "αντανακλά μεταξύ άλλων και τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις που επέτρεψαν την εκπροσώπηση στο εθνικό Κοινοβούλιο του κόμματος της Χρυσής Αυγής, το οποίο διακρίνεται για τον πρωτοφανή σε οξύτητα και επιθετικότητα εθνικιστικό / ρατσιστικό, ξενοφοβικό και μισαλλόδοξο πολιτικό λόγο". Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι αυτή την περίοδο σημειώθηκαν τα περιστατικά που κατέληξαν στον θάνατο του θύματος.
Οργανωμένες ρατσιστικές πολιτοφυλακές, αστυνομική συγκάλυψη
"Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ότι, κατά την περίοδο των 16 μηνών που αφορά η παρούσα έρευνα, η συχνότητα, ο όγκος και τα κοινά χαρακτηριστικά των καταγγελλόμενων επιθέσεων στις περιοχές του Αγίου Παντελεήμονα, της πλατείας Αττικής και της οδού Αχαρνών μέχρι την Αγίου Μελετίου υποδηλώνουν την ενδεχόμενη ύπαρξη άτυπων αλλά οργανωμένων ρατσιστικών πολιτοφυλακών με σταθερή σε μόνιμη βάση παρουσία στις εν λόγω περιοχές" σημειώνει παράλληλα η ανεξάρτητη αρχή.
Εκφράζει επίσης έντονο προβληματισμό για την παθητική στάση αστυνομικών οργάνων που καταγγέλλεται σε τέτοια περιστατικά. "Σύμφωνα με τις καταγγελίες α) ήταν παρόντες και απλώς παρακολουθούσαν, β) επενέβησαν μόνο και μόνο για να συλλάβουν τους αλλοδαπούς - θύματα των επιθέσεων, γ) αρνήθηκαν να παραλάβουν μηνύσεις θυμάτων, δ) συνέστησαν σε θύματα επιθέσεων να κάτσουν 'ήσυχα' στο σπίτι τους ή να φύγουν από την Ελλάδα, αντί να ερευνήσουν την καταγγελία τους" αναφέρει.
Από την ΕΛ.ΑΣ. καταγράφηκε το 1/3 των περιστατικών
Ο ΣτΠ διαπιστώνει σημαντική αναντιστοιχία της επίσημης και ανεπίσημης καταγραφής περιστατικών ρατσιστικών επιθέσεων. Όπως σημειώνει, από την ΕΛ.ΑΣ. έχει καταγραφεί λιγότερο από το ένα τρίτο των περιστατικών (84 με πιθανολογούμενο ρατσιστικό κίνητρο το 2012) συγκριτικά με τα περιστατικά που ο Συνήγορος έχει διασταυρώσει ότι έλαβαν χώρα από την έρευνά του (253 το 2012). Για τον λόγο αυτόν θεωρεί απαραίτητη τη δημιουργία ενός συστηματικού τρόπου καταγραφής περιστατικών βίας που θα καλύπτει ολόκληρη την επικράτεια.
"Η επιφανειακή εξέταση όσων περιστατικών τελικά καταγγέλλονται στην αστυνομία, καθώς και η διακοπή της έρευνας ήδη κατά το προκαταρκτικό της στάδιο πλήττουν την αξιοπιστία των πειθαρχικών ελέγχων, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που η όποια διερεύνηση καταλήγει να θεωρείται μάλλον προσχηματική από τα ίδια τα θύματα αλλά και πολλούς πολίτες και οργανώσεις" επισημαίνει ακόμα ο ΣτΠ προτείνοντας τα αυτονόητα: να αποκτήσει τον πραγματικό της χαρακτήρα η προκαταρκτική διοικητική εξέταση, να διερευνώνται με ταχύτητα καταγγελίες κατά αστυνομικών οργάνων για βίαιη ή αυθαίρετη συμπεριφορά με ρατσιστικό κίνητρο, να εξετάζονται όλοι οι μάρτυρες.
Διερευνήθηκαν 22, οι 5 στο αρχείο και ένα πρόστιμο
"Πέραν όμως των αναφορών που χειρίστηκε ο Συνήγορος, η έκβαση της πειθαρχικής διαδικασίας γενικά για καταγγελίες, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ. για το 2012, όπου αστυνομικοί φέρονταν να επιδεικνύουν ρατσιστική συμπεριφορά, είναι μάλλον απογοητευτική. Ήτοι η ολοκλήρωση της διερεύνησης επί συνόλου 22 περιπτώσεων μόνο σε έξι από αυτές, με αποτέλεσμα την επιβολή προστίμου σε μία περίπτωση και τη θέση των λοιπών πέντε υποθέσεων στο αρχείο, αποτελούν διαδικασίες που δεν συνηγορούν ότι υπήρξε πραγματική βούληση μέχρι τώρα για την ουσιαστική και αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου και την απόδοση ανάλογων ευθυνών.
Αυτή η εκ των πραγμάτων δημιουργημένη εικόνα ατιμωρησίας είναι ανάγκη να ανατραπεί δραστικά και να ανασκευαστεί πειστικά, για την ίδια την αξιοπιστία της αστυνομίας και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στην αμερόληπτη κρίση της αλλά και στη δικαιοκρατική τους αντιμετώπιση" υπογραμμίζει.
Προβληματικός ο "Ξένιος Δίας", να επανεξεταστεί
Ειδική αναφορά κάνει στην έκθεση του ο ΣτΠ και στην επιχείρηση "Ξένιος Δίας", υπενθυμίζοντας ότι έχει επανειλημμένα επισημάνει τον καταχρηστικό χαρακτήρα των προσαγωγών όταν δεν υπάρχει εξατομικευμένη υπόνοια τέλεσης αδικήματος. "Η επιχείρηση Ξένιος Ζευς είναι προβληματική όσον αφορά την τήρηση δύο θεμελιωδών συνταγματικών αρχών, της αρχής της αναλογικότητας και της απαγόρευσης εθνοφυλετικών διακρίσεων" αναφέρει.
Σημειώνει μάλιστα ότι είναι αποκαλυπτικοί οι αριθμοί των αποτελεσμάτων της επιχείρησης: προσήχθησαν 80.073 αλλοδαποί και συνελήφθησαν 4.538 γιατί δεν πληρούσαν τις νόμιμες προϋποθέσεις διαμονής στη χώρα. "Πρόκειται για επιχείρηση καταστολής που δημιουργεί και αναπαράγει τον κοινωνικό αποκλεισμό των 'ξένων', στον αντίποδα κάθε έννοιας ενσωμάτωσης και ειρηνικής συνύπαρξης" τονίζει.
Ο Συνήγορος χαρακτηρίζει απολύτως αντιφατικό το μήνυμα της πολιτείας, την ίδια στιγμή που συστήνει ειδικές υπηρεσίες για την αντιμετώπιση της ρατσιστικής βίας, να καλλιεργεί στερεότυπα στοχοποίησης του "άλλου", του εθνοφυλετικά "διαφορετικού". Προτείνει έτσι μεταξύ άλλων να επανεξεταστεί η επιχείρηση "Ξένιος Ζευς", να σταματήσουν οι καταχρηστικές προσαγωγές μεταναστών που διαθέτουν ισχυρό τίτλο διαμονής στη χώρα και να εκπαιδευτούν όλοι οι αστυνομικοί στην αντιρατσιστική αστυνόμευση.
Σε ό,τι αφορά το νομικό πλαίσιο, ο ΣτΠ σημειώνει ότι, παρά τις θετικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια, εξακολουθεί να υπάρχει μια σημαντική απόσταση μεταξύ των προβλέψεων του συνταγματικού νομοθετικού πλαισίου και της εφαρμογής του. Επαναλαμβάνει έτσι την πεποίθηση ότι η αύξηση και η ένταση των περιστατικών ρατσιστικής βίας επιβάλλει την αποτελεσματική αντιμετώπιση των εγκληματικών ενεργειών με ρατσιστικό κίνητρο, μεταξύ άλλων και με τη θέσπιση ενός σύγχρονου και λειτουργικού νομοθετήματος.
Ρατσιστική βία στα σχολεία, που δεν καταγγέλλεται
Τέλος, η ανεξάρτητη αρχή αφιερώνει ένα κομμάτι της ειδικής έκθεσής της στην αύξηση την τελευταία διετία των περιστατικών βίας μεταξύ μαθητών με στοιχεία φυλετικού ή άλλης μορφής ρατσισμού. Στο πλαίσιο αυτό θεωρεί απαραίτητο το υπουργείο Παιδείας να ενισχύσει το μήνυμα προς όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας (εκπαιδευτικούς, μαθητές, γονείς) ότι "το σχολείο δεν κάνει αποδεκτή στους κόλπους του οποιαδήποτε μορφή ρατσιστικής ή ξενοφοβικής συμπεριφοράς από οποιονδήποτε και ότι οι θιγόμενοι μαθητές μπορούν να απευθύνονται στη διεύθυνση του σχολείου τους, στις προϊστάμενες διευθύνσεις εκπαίδευσης και σε εξειδικευμένους φορείς προάσπισης δικαιωμάτων".
Από την έρευνά του, ο ΣτΠ έχει διαπιστώσει ότι περιστατικά βίας μεταξύ μαθητών συνήθως δεν γνωστοποιούνται στη διεύθυνση του σχολείου ή τους εκπαιδευτικούς λόγω του φόβου των συνεπειών / κυρώσεων, της περαιτέρω στοχοποίησής τους ή της μη εμπιστοσύνης των μαθητών στους ενήλικους. Στις περιπτώσεις πάντως που τίθενται υπόψη των εκπαιδευτικών, όπως αναφέρει, χρησιμοποιούνται παιδαγωγικά μέσα, αν και στην πλειονότητα των περιπτώσεων η παρέμβαση του σχολείου εξαντλείται σε ρηματική καταδίκη των μη αποδεκτών συμπεριφορών ή σε επιβολή κυρώσεων ή συστάσεων.
Για την ουσιαστική πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και της ρατσιστικής βίας στα σχολεία ο Συνήγορος προτείνει προώθηση της δημοκρατίας και της εκπαίδευσης των μαθητών στα δικαιώματα, καθιέρωση διαδικασιών ακρόασης, συμφιλίωσης και εναλλακτικών κυρώσεων όταν εκδηλώνεται ένα περιστατικό βίας, ενίσχυση του ρόλου των ίδιων των μαθητών στην επίλυση συγκρούσεων, καθώς και κατάλληλη επιμόρφωση και υποστήριξη των εκπαιδευτικών. Σε ό,τι αφορά τους έφηβους μαθητές που ορισμένες φορές υιοθετούν ρατσιστικές ή άλλες επιθετικές συμπεριφορές, εκτιμά ότι "στην πραγματικότητα δεν αποτελούν κατασταλαγμένους φορείς μισαλλόδοξης ιδεολογίας, αλλά μέσω αυτών των συμπεριφορών αναζητούν κύρος και αναγνώριση από τους συνομηλίκους τους".
"Επομένως, ο ρόλος του σχολείου είναι κυρίως να διαπαιδαγωγήσει με θετικό τρόπο τους μαθητές του στον σεβασμό των δικαιωμάτων και να επιδείξει τη μεγαλύτερη δυνατή κατανόηση και υποστήριξη στις ανάγκες της ηλικίας τους, χωρίς να επιτρέπει συμπεριφορές που καταλύουν τα κατοχυρωμένα δικαιώματα και προκαλούν πόνο και φόβο σε άλλους" υπογραμμίζει.
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.