Φράγματα αποβλήτων της Ελληνικός Χρυσός στις Σκουριές: Τεχνικά έργα ή “ατυχήματα έτοιμα να συμβούν”;

Με φρενήρεις ρυθμούς, η Ελληνικός Χρυσός προχωρά την εκχέρσωση του δάσους και τα χωματουργικά έργα στην περιοχή του ρέματος Καρατζά για την κατασκευή του πρώτου – από τα δυο προγραμματιζόμενα – φράγματα απόθεσης αποβλήτων εμπλουτισμού του μεταλλείου των Σκουριών. Συνολικά 66 εκατ. τόνοι μεταλλευτικών αποβλήτων θα αποτεθούν πίσω από δυο φράγματα ύψους 150 μ. το καθένα που θα φράξουν τις κοίτες των ρεμάτων Καρατζάς και Λοτσάνικο, καταργώντας τα ολοκληρωτικά.

Σήμερα, 1.000 περίπου στρέμματα από το άλλοτε ανέγγιχτο, αρχέγονο δάσος με τα αιωνόβια δέντρα έχει μετατραπεί σε ένα βαθειά ανασκαμμένο τοπίο και η καταστροφή συνεχίζεται. Το δάσος εκχερσώνεται και ανασκάπτεται χωρίς ακόμα να έχει εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα για την οριοθέτηση της κοίτης του ρέματος Καρατζά και χωρίς η κατασκευή των φραγμάτων και των χώρων απόθεσης να έχει αδειοδοτηθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες.

Στις “ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΣΤΑΤΙΚΗΣ / ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΤΩΝ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΚΑΡΑΤΖΑ ΚΑΙ ΛΟΤΣΑΝΙΚΟΥ ΣΤΙΣ ΣΚΟΥΡΙΕΣ” (εδώ και εδώ) που αποστείλαμε στις 25/9/2013 στην αρμόδια για την έγκριση της Τεχνικής Μελέτης των φραγμάτων υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ, αναδεικνύεται ότι τα δυο φράγματα “Καρατζάς” και “Λοτσάνικο” είναι η κορύφωση της παράνοιας που ονομάζεται “Πρόγραμμα Σκουριές”. Αντλώντας στοιχεία από την εγκεκριμένη με την ΚΥΑ 201745/2013 Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, αναδεικνύεται η αβάσταχτη κατά την άποψή μας ελαφρότητα των συντακτών της Μελέτης, γιατί αυτό που σχεδίασαν είναι δυο “ατυχήματα που περιμένουν να συμβούν”. Με τον τρόπο που έχουν σχεδιαστεί και εγκριθεί αυτά τα φράγματα, η καταστροφική αστοχία με ανεξέλεγκτη διασπορά 66 εκατ. τόνων αποβλήτων εμπλουτισμού δεν είναι απλά πιθανότητα αλλά απόλυτη βεβαιότητα.

Κάποιες από τις βασικές ““ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΣΤΑΤΙΚΗΣ / ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΤΩΝ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΚΑΡΑΤΖΑ ΚΑΙ ΛΟΤΣΑΝΙΚΟΥ ΣΤΙΣ ΣΚΟΥΡΙΕΣ” είναι οι εξής:

• Πρωτοφανές και επικίνδυνο το ύψος των 150 μ.Τα φράγματα “Καρατζάς” και “Λοτσάνικο” στις Σκουριές θα είναι “φράγματα βαρύτητας”, με υλικό κατασκευής στείρα υλικά του μεταλλείου. Με ύψος 150 μ., θα αποτελούν πρωτοφανή για την Ελλάδα τεχνικά έργα, ανάλογα σε μέγεθος με το φράγμα Κρεμαστών της ΔΕΗ, ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.

• Κατακερματισμένο γεωλογικό υπόβαθροΤα φράγματα θα εδράζονται σε έδαφος αποσαθρωμένο και έντονα κερματισμένο, με ιδιαίτερα μεγάλες κλίσεις ~19%.

• Σεισμική επικινδυνότηταΗ περιοχή της ΒΑ Χαλκιδικής είναι ιδιαίτερα σεισμογενής και έχει δώσει στο παρελθόν σεισμούς της τάξης των 7R. Πέραν τούτου, στη ΜΠΕ δεν έχει αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος πρόκλησης σεισμικού φαινομένου από την επιφόρτιση των χώρων απόθεσης με απόβλητα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στις αρχές του 1966  εκδηλώθηκε κοντά στη λίμνη των Κρεμαστών σεισμική ακολουθία με μεγαλύτερο σεισμό 6,2 R στις 5/2/1966. Μελέτη έδειξε ότι η σεισμική δραστηριότητα σχετιζόταν με την φόρτωση της τεχνητής λίμνης του φράγματος. Από τον μεγάλο σεισμό σκοτώθηκε ένα άτομο και τραυματίστηκαν 60, ενώ από τις κατολισθήσεις που τον συνόδευσαν καταστράφηκαν ολοσχερώς 750 σπίτια και άλλα 7.050 έπαθαν μη επισκευάσιμες βλάβες.

• Κεκλιμένη απόθεση τελμάτωνΠέρα από κάθε λογική, τα τέλματα ειδικού βάρους >1,5 t/m3 πίσω από το φράγμα τοποθετούνται σε επιφάνεια όχι οριζόντια αλλά κεκλιμένη, με κλίση 12% και υψομετρική διαφορά 230 μ! Η κεκλιμένη απόθεση ήταν λύση ανάγκης για να πολλαπλασιαστεί η χωρητικότητα των χώρων απόθεσης, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις από μια πιθανή αστοχία. Τα αφυγρασμένα απόβλητα εμπλουτισμού (“πάστα”) θεωρούνται απόλυτα στεγανά και απαραμόρφωτα, χωρίς να παρέχεται καμμία τεκμηρίωση. Όπως έχουν σχεδιαστεί, οι δυο χώροι Καρατζά και Λοτσάνικου δεν μπορούν να δεχθούν ούτε ένα τόνο αποβλήτων πέραν των προγραμματισμένων και είναι ολοφάνερα ανεπαρκείς για την (ήδη σχεδιαζόμενη) μελλοντική επέκταση του μεταλλείου των Σκουριών.

• Υδραυλική προστασίαΜε την κατασκευή των φραγμάτων τα δυο ρέματα συνεχούς ροής Καρατζάς και Λοτσάνικο παύουν να υφίστανται και αντικαθίστανται από τέλματα αποβλήτων. Τη λειτουργία της παροχέτευσης των υδάτων αναλαμβάνουν τρεις τσιμεντένιες τάφροι, η μία εκ των οποίων θα βρίσκεται στην κορυφογραμμή μεταξύ των λεκανών των δύο ρεμάτων. Θα είχε ενδιαφέρον να εξηγήσει η εταιρεία πώς λειτουργεί “αντιπλημμυρικά” μια τάφρος επί της κορυφογραμμής… Τα νερά της βροχής που κυλούν στην κεκλιμένη επιφάνεια των τελάτων θα αποκτούν ταχύτητα 170 km/h! Όταν με την πρώτη δυνατή βροχή, στις φυσικές συνθήκες και στο ανάγλυφο της περιοχής, οι τάφροι αποφραχθούν  από φερτές ύλες, θάμνους και κλαδιά, η παροχή απορροής θα γίνει μηδενική, με ανεξέλεγκτες συνέπειες.

• Ανοικτό όρυγμα σε επαφή με το χώρο απόθεσηςΟ χώρος απόθεσης Καρατζά στο ανώτερο τμήμα του βρίσκεται σε επαφή με το ανοικτό όρυγμα διαμέτρου 700μ. Με τη προβλεπόμενη επέκταση της εκμετάλλευσης λόγω του υπερδιπλασιασμού των αποθεμάτων που ανακοίνωσε η εταιρεία τον Ιούλιο 2011, γίνεται επιβεβλημένη η διεύρυνση του ορύγματος μέσα στο χώρο απόθεσης, ενώ θα απαιτηθεί νέος χώρος για την απόθεση των επιπλέον ποσοτήτων αποβλήτων.  Οι συνεχείς εκρήξεις στο όρυγμα και την υπόγεια εξόρυξη επί 30 συνεχόμενα έτη, με 1833 τόνους εκρηκτικών ετησίως, θα προκαλούν επιπόνηση στο χωμάτινο φράγμα λόγω του φαινομένου του “ερπυσμού” και τάση των τελμάτων προς ρευστοποίηση.

• Ιδιοκτησιακό καθεστώςΗ μισή έκταση του χώρου απόθεσης “Λοτσάνικο”, αλλά και το μεγαλύτερο μέρος του περιμετρικού δρόμου εξυπηρέτησης και των δυο φραγμάτων και χώρων απόθεσης, βρίσκεται μέσα σε ιδιόκτητο δάσος της Ι.Μ.Ιβήρων έκτασης 925 στρεμμάτων. Εναλλακτικός δρόμος ούτε προβλέφθηκε ούτε εγκρίθηκε.

Χάρτης: το φράγμα και ο χώρος απόθεσης Καρατζά, σε επαφή με το ανοικτό όρυγμα

Όλα τα ανωτέρω καθιστούν το εγχείρημα βέβαιο έγκλημα ανυπολόγιστων διαστάσεων και επιπτώσεων για την ευρύτερη περιοχή και για τον κόλπο της Ιερισσού.

Επισημαίνουμε ότι τα μέχρι σήμερα αδειοδοτημένα έργα στις Σκουριές είναι το ανοικτό όρυγμα, η παράκαμψη του ορύγματος, το φρέαρ με το ελικοειδές κεκλιμένο και ένα τμήμα οδού πρόσβασης. Οτιδήποτε άλλο έχει γίνει και γίνεται είναι κατά την άποψή μας παράνομο. Τα φράγματα και οι χώροι απόθεσης αποβλήτων δεν έχουν αδειοδοτηθεί. Το εργοστάσιο εμπλουτισμού δεν έχει ούτε οικοδομική άδεια ούτε έγκριση δόμησης.

πηγή