Στην πραγματικότητα, η επαναστατική εισροή είναι ακόμα καθοδόν και θα περάσουν πολλά χρόνια πριν γίνουν αισθητά τα αποτελέσματα της λαϊκής κινητοποίησης. Είναι κατανοητές η σύγχυση και η βαθιά αίσθηση απογοήτευσης που ακολούθησαν το χάος της Λιβύης, την πολιτική αντιπαράθεση στην Υεμένη και την Τυνησία, τον βίαιο εμφύλιο πόλεμο στη Συρία και φυσικά το μαζικό αίσθημα απογοήτευσης σε όλο τον αραβικό κόσμο με τα αιματηρά γεγονότα της Αιγύπτου.
Αλλά να χρησιμοποιείς τον όρο «αποτυχία» στις αραβικές εξεγέρσεις είναι επίσης λάθος, ισοδύναμο με τους πολλούς λανθασμένους υπολογισμούς που συνόδεψαν τις εκκολαπτόμενες επαναστάσεις κι εξεγέρσεις από τη γέννηση τους. Στην αρχή υπήρχαν πολλά κενά στα συμπεράσματα, ξεκινώντας με την ομαδοποίηση όλων των αραβικών χωρών σε μια κατηγορία- που συζητιόταν σαν κάτι εξωπραγματικό ή ακαδημαϊκό θέμα. Ήταν πιο βολικό για μια εφημερίδα να κάνει ερωτήσεις του τύπου «ποιος έχει σειρά;» μετά την αδυσώπητη δολοφονία του Καντάφι από το επαναστάτες της Λιβύης, με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ. Είναι εξίσου βολικό για τους ακαδημαϊκούς να συνεχίσουν να ανταγωνίζονται μεταξύ τους στο γιατί ο αιγυπτιακός στρατός αρχικά πήρε το μέρος της επανάστασης της 25ης Ιανουαρίου, ο συριακός στρατός συντάχθηκε με το κυβερνών κόμμα και στην Υεμένη υπήρξαν βαθιά ρήγματα.
Αλλά να χρησιμοποιείς τον όρο «αποτυχία» στις αραβικές εξεγέρσεις είναι επίσης λάθος, ισοδύναμο με τους πολλούς λανθασμένους υπολογισμούς που συνόδεψαν τις εκκολαπτόμενες επαναστάσεις κι εξεγέρσεις από τη γέννηση τους. Στην αρχή υπήρχαν πολλά κενά στα συμπεράσματα, ξεκινώντας με την ομαδοποίηση όλων των αραβικών χωρών σε μια κατηγορία- που συζητιόταν σαν κάτι εξωπραγματικό ή ακαδημαϊκό θέμα. Ήταν πιο βολικό για μια εφημερίδα να κάνει ερωτήσεις του τύπου «ποιος έχει σειρά;» μετά την αδυσώπητη δολοφονία του Καντάφι από το επαναστάτες της Λιβύης, με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ. Είναι εξίσου βολικό για τους ακαδημαϊκούς να συνεχίσουν να ανταγωνίζονται μεταξύ τους στο γιατί ο αιγυπτιακός στρατός αρχικά πήρε το μέρος της επανάστασης της 25ης Ιανουαρίου, ο συριακός στρατός συντάχθηκε με το κυβερνών κόμμα και στην Υεμένη υπήρξαν βαθιά ρήγματα.
Στη βιασύνη να τονίσουν την πνευματική αυθεντία κάποιου, αν όχι την ιδιοκτησία στην αφήγηση των γεγονότων αλλά και για πολιτικούς λόγους, οι άραβες αποδομήθηκαν με κάθε δυνατό τρόπο, τραβήχτηκαν προς κάθε πιθανή κατεύθυνση και μειώθηκαν με τρόπους τόσο χρήσιμους, αλλά και εσφαλμένους, ώστε να μπορούν να βγουν γρήγορες απαντήσεις.
Ενώ οι απαντήσεις στο γιατί οι άραβες εξεγέρθηκαν ήταν άμεσα διαθέσιμες, ο χρόνος απέδειξε πως οι πρώτες συζητήσεις ήταν μάταιες και παραπλανητικές. Οι εξεγέρσεις κατευθύνθηκαν σε τελείως διαφορετικούς δρόμους. Αυτή είναι και η απόδειξη πως ευθύνονται οι μοναδικές συνθήκες, ιστορικές κι άλλες, που διακατέχουν την κάθε χώρα-σε αντίθεση με το τσουβάλιασμα που παρουσίαζαν τα ΜΜΕ. Είναι ένα επιχείρημα που χρησιμοποίησα μετά την έξοδο από την χώρα του Τυνήσιου προέδρου Μπεν Αλί. Ήταν μια απάντηση στις προσδοκίες των «ειδικών» και δημοσιογράφων που ήταν ολοφάνερο πως είχαν ελάχιστη κατανόηση, ή τολμώ να πω, σεβασμό στην ιστορία και ελάχιστη γνώση της περίπλοκης πραγματικότητας στην οποία έχει περιέλθει κάθε αραβική χώρα. Πολλοί έγραψαν βιβλία και άλλοι ξεσήκωναν το κοινό με φλογερούς λόγους περί αραβικής ισλαμικής αφύπνισης, προτού καν σκεφτούμε τι ήταν αυτό που συνέβαινε μπροστά στα μάτια μας. Τα όσα συνέβαιναν ήταν πολλές φορές βίαια και εμπλέκονταν διάφοροι παίχτες, από το Κατάρ μέχρι την Κίνα, και ομάδες τόσο διαφορετικές σε καταγωγή, ιδεολογία και τρόπους χρηματοδότησης.
Όσο όμως το σκηνικό γινόταν πιο στέρεο, πολλοί από τους παραπλανητικούς υπολογισμούς των «επαναστατών του τουίτερ», ξεθώριασαν. Πάρτε για παράδειγμα την Λιβύη. Όσοι είχαν εύκολες απαντήσεις, δείχνοντας πως κατανοούσαν πλήρως τις αραβικές κοινωνίες, δεν μπορούσαν να καταλάβουν την περίπλοκη φύση των φυλών της Λιβύης, τις κοινωνικό-οικονομικές σχέσεις της κυβέρνησης με την Ανατολή και τη Δύση, των αστικών περιοχών με τις πόλεις της ερήμου και τις σχέσεις της με την Αφρική.
Όταν το ΝΑΤΟ χρησιμοποίησε την εξέγερση στην Λιβύη, κυρίως στα ανατολικά σημεία της χώρας, για να πετύχει τους δικούς του πολιτικούς στόχους, μετέτρεψε μια περιφερειακή εξέγερση σε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο που άφησε την χώρα σε ένα καθεστώς παρόμοιο με εκείνο ενός αποτυχημένου κράτους. Σχεδόν αμέσως μετά την ανακήρυξη της λιβυκής επανάστασης από το ΝΑΤΟ ως επιτυχημένη, ο ενθουσιασμός για το λιβυκό συστατικό της «αραβικής άνοιξης» έγινε λιγότερο ορατό μέχρι που τελικά εκφυλίστηκε. Από τότε η Λιβύη μετά δυσκολίας ακολουθεί τον δρόμο της δημοκρατίας και των μεταρρυθμίσεων. Στην πραγματικότητα, οι επιπτώσεις της λιβυκής κρίσης, όπως η μαζική εισροή όπλων και προσφύγων σε άλλες αφρικανικές χώρες, αποσταθεροποίησαν ολόκληρη τη χώρα του Μάλι..
Το αποτέλεσμα ήταν να περάσει το Μάλι τα τελευταία δύο χρόνια τη δική του εξέγερση, στρατιωτικό πραξικόπημα, εμφύλιο πόλεμο και τελικά ένα πόλεμο καθοδηγούμενο από την Γαλλία. Δυστυχώς αυτά τα θέματα δεν συζητιούνται στο πλαίσιο της Λιβύης, αφού το Μάλι δεν είναι αραβική χώρα και οι άβολες ιστορίες δεν εξυπηρετούν στην απλοποίηση της συζήτησης για την αραβική άνοιξη.
Οι επιπτώσεις του φιάσκου της Λιβύης θα συνεχίσουν να αντηχούν στα επόμενο χρόνια. Αλλά από τη στιγμή που απλά επιχειρήματα δεν μπορούν να ανατρέψουν περίπλοκες αφηγήσεις και «ειδικούς» των ΜΜΕ, οι διανοούμενοι γυρολόγοι πουλούν τα ίδια κουραστικά επιχειρήματα για τις αραβικές χώρες, επιμένοντας στην ίδια αποτυχημένη, σκόπιμη λογική.
Ενώ μερικά μέρη συνεχίζουν να χρησιμοποιούν την ίδια γλώσσα που χρησιμοποίησαν τους πρώτους μήνες του 2011 για αυτές τις επαναστάσεις, οι αδυναμίες αυτών των επαναστάσεων έδωσαν πάτημα σε εκείνους που επέμεναν πως η «αραβική άνοιξη» ήταν μια φάρσα-εμπνευσμένη, ελεγχόμενη και χειραγωγούμενη από τις ΗΠΑ και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των πλουσίων αραβικών χωρών. Οι κριτικοί αυτοί ή δεν έχουν εμπιστοσύνη στις αραβικές μάζες ως δυνητικό παράγοντα αλλαγής στις χώρες τους ή έχουν συνηθίσει να κρίνουν τον κόσμο και όλα όσα του συμβαίνουν ως μια κολοσσιαία συνωμοσία όπου οι ΗΠΑ και οι φίλοι τους είναι οι μόνοι παίχτες.
Όσο κάποιος πρέπει να είναι σε εγρήγορση στα καθοδηγούμενα νέα που προωθούν τα ΜΜΕ, δεν πρέπει επίσης να πέφτει στην παγίδα να βλέπει τον κόσμο υπό το πρίσμα μιας αμερικανικής διαπλοκής, όπου είμαστε συνωμότες, κακόμοιροι ηλίθιοι ή απρόθυμοι συνεργάτες.
Οι αραβικές επαναστάσεις δεν έχουν αποτύχει, τουλάχιστον όχι ακόμα. Θα μας πάρει χρόνια ή ακόμα και μια ολόκληρη γενιά για να δούμε τις αποτυχίες ή τα κατορθώματα. Έχουν «αποτύχει» σύμφωνα με τις προκατειλημμένες προσδοκίες μας και την λανθασμένη αντίληψη της ιστορίας. Αυτό που κάνουν οι λαϊκές επαναστάσεις είναι να εισάγουν νέους παράγοντες που προκαλούν τον τρόπο διακυβέρνησης της χώρας. Στην μετά-αποικιοκρατική Μέση Ανατολή, οι αραβικές χώρες διοικούνταν από δικτάτορες – και ντόπιους συνεργάτες- και τις ξένες δυνάμεις. Η αρμονία και οι συγκρούσεις ανάμεσα στον δικτάτορα και τους ξένους καθόριζαν την πορεία των γεγονότων στις περισσότερες αραβικές χώρες- στην πραγματικότητα στις περισσότερες μετά αποικιοκρατικές περιπτώσεις σε όλο τον κόσμο.
Κι εδώ είναι η πραγματική σημασία των μαζικών κινητοποιήσεων στις αραβικές χώρες: ένας «λαός»- έναν παράγοντα που ακόμα είναι δύσκολο να οριστεί- που αμφισβητεί τους κανόνες του παιχνιδιού και ανακατεύει την τράπουλα. Πράγματι φέρνει αταξία σε ολόκληρη την περιοχή, αλλά είναι το τίμημα που μπορεί να περιμένει κάποιος όταν παντοδύναμα καθεστώτα και ξένες δυνάμεις προκαλούνται από έναν αποδυναμωμένο για χρόνια, ανοργάνωτο και καταπιεσμένο λαό.
Οι αραβικές επαναστάσεις δεν έχουν αποτύχει, όπως δεν έχουν επιτύχει επίσης. Έχουν προκαλέσει όμως το στάτους κβο όπως ποτέ πριν. Το τι θα βγει από τις νέες συγκρούσεις θα καθορίσει τις πολιτικές της περιοχής, το μέλλον της και τις σχέσεις ανάμεσα στις κυβερνήσεις και τις επόμενες γενιές των Αράβων.
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.