Ο Δήμος Θερμαϊκού «Θερμαϊκή Ριβιέρα»;

Της Λίτσας Αμμανατίδου-Πασχαλίδου *

Στο νοτιοανατολικό άκρο του νομού Θεσσαλονίκης βρίσκεται ο Δήμος Θερμαϊκού, ο οποίος προέκυψε από τη συνένωση τριών Καποδιστριακών Δήμων του Θερμαϊκού, της Νέας Μηχανιώνας και της Επανομής. Ο Καλλικρατικός δήμος, που γειτνιάζει με το αεροδρόμιο Μακεδονία, έχει έκταση 131 τετραγωνικά χιλιόμετρα, 60 χιλιόμετρα περίπου θαλάσσιο μέτωπο και πάνω από 50.000 κατοίκους αφού την τελευταία εικοσαετία αναπτύχθηκε ως προάστιο της Θεσσαλονίκης. Ένα ημιαστικός δήμος θα τον χαρακτήριζα αφού διατηρεί, μικρότερο συγκριτικά με τις προηγούμενες δεκαετίες και αγροτικό πληθυσμό όπως επίσης και ψαράδες. Μια περιοχή που εκτάσεις της «φιλέτα» έχουν μπει στο ΤΑΙΠΕΔ ενώ τα ποσοστά ανεργίας των κατοίκων, ειδικά των νέων είναι υψηλά. Μια μικρογραφία λοιπόν της Ελλάδας στον καιρό των μνημονίων ο τόπος μας.

Πρόσφατα ο αντιπεριφερειάρχης της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης κ. Γιώργος Τσαμασλής ανακοίνωσε την υποψηφιότητα του για το Δήμο Θερμαϊκού και «μοιράστηκε με τους συμπολίτες μας» «το απόσταγμα εμπειρίας δεκαετιών στην αυτοδιοίκηση και το απαύγασμα γνώσης των μεγάλων προκλήσεων για το νομό μας» - όπως καταλαβαίνετε η διατύπωση δική του. Ο κ. Τσαμασλής λοιπόν εμφανίζεται έμπειρος και γνώστης της κατάστασης και παρουσιάζει ένα «στρατηγικό» σχέδιο για την ανάπτυξη του Δήμου Θερμαϊκού

Ο σχεδιασμός για την ανάπτυξη της περιοχής είναι «συνολικός» και ως πρώτο στόχο θέτει την «αντιμετώπιση» της ανεργίας.

Απόλυτα λογικό φυσικά να χρησιμοποιηθεί η ανεργία που όλοι γι’ αυτή «πασχίζουν» και στο όνομά της πολλοί εκπονούν(!) αναπτυξιακά σχέδια υπηρετώντας όμως πιστά τις μνημονιακές δεσμεύσεις όντας νεοφιλελεύθεροι.

Και ο τρόπος που επιλέγει ο υποψήφιος του δήμου μας; Ο τουρισμός.

Επίσης απόλυτα λογικό θα συμπλήρωνα, αφού ο Δήμος Θερμαϊκού παρουσιάζει αντικειμενικά μια σειρά από συγκριτικά πλεονεκτήματα προς αυτή την κατεύθυνση.

Βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το μητροπολιτικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, διαθέτει ένα παραλιακό μέτωπο μήκους δεκάδων χιλιομέτρων όπως προανέφερα, περιλαμβάνει βιότοπους και άλλες περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος περιοχές και, παρ’ όλα αυτά, δεν είναι ιδιαίτερα αξιοποιημένος τουριστικά(!).

Πεδίον δόξης λαμπρόν λοιπόν για τον υποψήφιο δήμαρχο και πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού Τουρισμού ο σχεδιασμός ενός μοντέλου ανάπτυξης βασισμένου στον τουρισμό, το οποίο σε συνδυασμό με παράλληλες επενδύσεις και την ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα στην περιοχή είναι δυνατό να οδηγήσει στη διαμόρφωση ενός “νέου παγκόσμιου τουριστικού brand”, της «Θερμαϊκής Ριβιέρας».

Ας δούμε λοιπόν εν συντομία τις συγκεκριμένες δράσεις που προτείνει.

Πρώτη, η δημιουργία ενός θεματικού πάρκου για τον Μέγα Αλέξανδρο, Alexanderland (!), “…που θα προσφέρει σε παιδιά κάθε ηλικίας να ζήσουν μια επική εμπειρία της ζωής και των κατορθωμάτων του Μακεδόνα στρατηλάτη». Ο κ. αντιπεριφερειάρχης δεν το κρύβει, τα πρότυπά του βρίσκονται στο Παρίσι και το Ορλάντο. Η δημιουργία μιας τέτοιου είδους “Disneyland” δεν εξυπηρετεί σε καμία περίπτωση τη σύνδεση του τουρισμού με τον πολιτισμό μιας περιοχής, που είναι συνθήκη απαραίτητη για την ανάπτυξη ποιοτικού τουρισμού, ενώ παράλληλα αναπαράγει ιδεολογικά σχήματα και αντιλήψεις άλλων εποχών. Ενημερωτικά αναφέρω επίσης ότι από την ιστορική έρευνα η περιοχή μας δεν συνδέεται με τον Μεγάλο Αλέξανδρο, ενώ από την άλλη υπάρχουν σ’ αυτήν σημαντικές αρχαιότητες, η ανάδειξη των οποίων θα συντελούσε στην ισόρροπη ανάπτυξη και των οικισμών εκτός της παραλιακής ζώνης, χωρίς να βασίζεται και να αναπαράγει αμφιλεγόμενες ιδεολογικά αντιλήψεις για την ιστορία και τον πολιτισμό μας.

Επόμενη πρόταση είναι η ανέγερση νέων ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων στις εκτάσεις του Δήμου που έχουν περιέλθει στο ΤΑΙΠΕΔ. Παρουσιάζοντας περισπούδαστες αναλύσεις από την McKinsey και το ΙΟΒΕ μας λέει τελικά ο επί τέσσερα χρόνια αντιπεριφερειάρχης, πρώην αντινομάρχης και νυν υποψήφιος δήμαρχος ότι θα κατατεθεί αίτημα στο ΤΑΙΠΕΔ να παραχωρηθούν στο Δήμο αυτά τα ακίνητα και στη συνέχεια με διάφορες «δικλείδες ασφαλείας» για τη διασφάλιση θέσεων εργασίας να εκχωρηθούν δωρεάν στους ιδιώτες επενδυτές.

Θα μας συγχωρήσει ο κ. Τσαμασλής, ακόμα και αν μπορούσαν να συμβούν τα όσα παρουσίασε, αυτό δεν είναι στρατηγικός σχεδιασμός για την ανάπτυξη, αλλά εκχώρηση της δημόσιας περιουσίας σε ιδιωτικά συμφέροντα, η οποία προφανώς δεν θα ωφελήσει ούτε τη συγκεκριμένη περιοχή και την τοπική κοινωνία, ούτε φυσικά το γενικότερο δημόσιο συμφέρον. Και για να μην ξεχνιόμαστε πριν από 15 χρόνια, περίπου 1.000 στρέμματα δημόσιας έκτασης τα οποία σήμερα έχουν περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ -το παραθαλάσσιο κάμπινγκ και η όμορη περιοχή στην Επανομή- είχαν γίνει στόχος παρόμοιων συμφερόντων που διεκδικούσαν να κάνουν εγκαταστάσεις γκολφ σε περιοχή NATURA 2000 και το ΣτΕ δικαίωσε τον τότε δήμο.

Πέρα όμως από αυτά ο αντιπεριφερειάρχης οφείλει να γνωρίζει καλά ότι συστατικό στοιχείο της καταστατικής λειτουργίας του ΤΑΙΠΕΔ δεν είναι η αξιοποίηση των ακινήτων του δημοσίου και ό,τι μεταβιβάζεται σε αυτό δεν επιστρέφεται. Το ΤΑΙΠΕΔ υπάρχει για την εξυπηρέτηση του χρέους και σε τροπολογία που κατέθεσε η κυβέρνηση στο νομοσχέδιο του ΕΟΠΥΥ αναφέρεται ως εθνικό διακύβευμα η αποπληρωμή του χρέους με επιτάχυνση των διαδικασιών. Ο λόγος προφανής: για την εξυπηρέτηση του χρέους, ενός χρέους όμως που όλοι γνωρίζουμε πως δεν είναι βιώσιμο, σε κάθε περίπτωση όχι αν δεν διαγραφεί τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος του.

Πιθανότατα λοιπόν ο κ. Τσαμασλής προτρέχει και προσβλέπει στο μέλλον, όταν η αριστερά και ο ΣΥΡΙΖΑ θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας και θα καταργήσει το ΤΑΙΠΕΔ. Πρέπει να γνωρίζει όμως ότι τότε δεν θα δοθούν δωρεάν δημόσιες εκτάσεις σε επίδοξους μεγαλοεπενδυτές που μόνο στόχο έχουν την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κερδοφορία τους με επισφαλείς ή κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας, χωρίς σεβασμό στο περιβάλλον και στις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες.

Τρίτη πρόταση του επίδοξου Δημάρχου, η θαλάσσια συγκοινωνία.

Η βελτίωση της σύνδεσης του δήμου Θερμαϊκού με τη Θεσσαλονίκη είναι προφανώς πολύ σημαντική για την οικονομική και όχι μόνο ανάπτυξη του. Η θαλάσσια συγκοινωνία, που την ακούμε πολλά χρόνια τώρα, η οποία σε προσωπικό επίπεδο με συγκινεί ιδιαίτερα, είναι ένας μόνο κρίκος στην αλυσίδα. Δεν μπορώ όμως να φανταστώ ανθρώπους να μετακινούνται και εμπορεύματα να μεταφέρονται, μόνο μέσω της θάλασσας. Είναι απαραίτητο λοιπόν να μας διευκρινίσει ο κ. αντιπεριφερειάρχης, με την πολύχρονη εμπειρία και γνώση και τη θητεία του σε θέσεις ευθύνης, τι γίνεται με τη βελτίωση της οδικής σύνδεσης Θεσσαλονίκης-Νέας Μηχανιώνας, που είναι καρμανιόλα και αν υπάρχουν δυνατότητες σύνδεσης και με κάποιο μέσο σταθερής τροχιάς.

Τέταρτη στη σειρά, η δημιουργία τουριστικών υποδομών. Πρωτεύουσα θέση στον τέταρτο άξονα του σχεδιασμού του κ. Τσαμασλή κατέχει η κατασκευή μαρίνας στην Αγία Τριάδα. Επειδή φαντάζομαι – δεν το ξέρω – ότι η χωροθέτηση μιας μαρίνας είναι κάτι πιο περίπλοκο από την κατασκευή ενός σταθμού αυτοκινήτων, πραγματικά θα ήθελα να εξηγήσει ο κ. Τσαμασλής, ως αντιπεριφερειάρχης της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης, αν είναι θεμιτή η κατασκευή και βιώσιμη η λειτουργία (1) μιας μαρίνας στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, (2) μιας μαρίνας στην παραλία της Πυλαίας και (3) μιας στην Αγία Τριάδα.

Το ενυδρείο στη Νέα Μηχανιώνα είναι μια δεύτερη υποδομή, μια πολύ ωραία ιδέα και ένα έργο ικανό να προσελκύσει τουρίστες. Πολλούς τουρίστες. Για τα εκατομμύρια επισκέπτες που αναφέρει ο κ. Τσαμασλής όμως διατηρώ τις επιφυλάξεις μου, μάλλον δεν είμαι τόσο εμπνευσμένη όσο αυτός! Έχοντας όμως στο μυαλό μου το «Θαλασσόκοσμο» στις Γούβες του Ηρακλείου καταλαβαίνω ότι δεν πρόκειται για μία μεγάλη γυάλα για χρυσόψαρα. Ένα ενυδρείο τέτοιου τύπου είναι ένα πολυσύνθετο διεπιστημονικό εγχείρημα, το οποίο στην περίπτωση της Κρήτης υποστηρίζεται από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, μέχρι βέβαια να προλάβουν να το κλείσουν και αυτό όπως και πολλά άλλα ερευνητικά κέντρα, αν συνεχίσει η καταστροφική πορεία αυτής της συγκυβέρνησης. Αν λοιπόν δεν υπάρχει ένας στοιχειώδης σχεδιασμός υλοποίησης του, η εξαγγελία του είναι εφάμιλλη με διαφήμιση για διαστημικά ταξίδια, τα οποία επίσης μπορεί να προσελκύσουν για διάφορους λόγους εκατομμύρια ανθρώπους.

Μια άλλη υποδομή του προγράμματος Τσαμασλή είναι η δημιουργία υφάλου στη θαλάσσια περιοχή της Επανομής για την προσέλκυση καταδυτικού τουρισμού, με εναπόθεση κουφαριών πλοίων και άλλων χρησιμοποιημένων υλικών. Αναρωτιέμαι μήπως, πριν φέρουμε στην Επανομή το «Sea Diamond» και προγραμματίσουμε άλλο ένα μεγάλο τεχνικό έργο, θα έπρεπε να σκεφτούμε την αξιοποίηση σ’ αυτήν την κατεύθυνση των υφιστάμενων ναυαγίων. Αν δεν κάνω λάθος, υπήρχε παλιότερα και μια σχετική μελέτη.

Ο υδροβιότοπος, η λιμνοθάλασσα, της Επανομής πληροί τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός περιβαλλοντικού πάρκου, που είναι η τελευταία «υποδομή», αλλά πρώτα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν θα εκχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ και να την προστατέψουμε από την κακή χρήση των συμπολιτών μας και κατά το παρελθόν των δημοτικών αρχών. Πολύ απλά να ελέγξουμε την παράνομη απόθεση εκεί κάθε είδους απορριμμάτων, την δίοδο αυτοκινήτων στην προστατευόμενη περιοχή, να σεβαστούμε τα σπάνια είδη πουλιών, φυτών και τις φυσικές αμμοθίνες.

Φυσικά ο κ. Τσαμασλής δεν θα αφήσει αναξιοποίητα και τα «ενεργειακά κοιτάσματα», τα οποία «επαρκούν για να ηλεκτροδοτήσουν μόνιμα ολόκληρη την Κεντρική Μακεδονία» διασφαλίζοντας βέβαια την προστασία του περιβάλλοντος με την ενεργή εποπτεία του Δήμου. Μεγαλεπήβολος στόχος θα έλεγα, ο οποίος όμως δεν φαίνεται και τόσο εφικτός. Πριν φτάσουμε εκεί ας διαπιστώσουμε πρώτα αν αυτά είναι αξιοποιήσιμα, ας βρούμε το φορέα διαχείρισης τους και, κυρίως, ας διαχειριστούμε πρώτα τα απόβλητα της ΔΕΠ η οποία διενέργησε έρευνες πριν 20 χρόνια και μας τα άφησε παρακαταθήκη σε ρέμα της Επανομής.

Πάντως δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι το πρόγραμμα του υποψηφίου δημάρχου για το Δήμο μας, είναι «μακρόπνοο και μακροπρόθεσμο».

Σύμφωνα με το πρόγραμμα του κ. Τσαμασλή η τουριστική ανάπτυξη με το μοντέλο που προτείνει σε συνδυασμό με την ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα, την αξιοποίηση των ενεργειακών αποθεμάτων θα μετατρέψει το δήμο Θερμαϊκού σε έναν «επίγειο παράδεισο». Σ’ αυτόν τον παράδεισο εθελοντές άγγελοι (άνεργοι μηχανικοί, γιατροί και άλλοι επιστήμονες και μη) θα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στους ανήμπορους συνδημότες τους. Άλλωστε οι άγγελοι δεν είναι πλάσματα του κόσμου τούτου. Ούτε αυτοί, ούτε οι συνδημότες τους χρειάζονται αστικές υποδομές ή υποδομές υγείας, παιδείας, αλληλεγγύης κ.α., πράγματα υπερβολικά γήινα στα οποία δεν είχε λόγο ο κ. αντιπεριφερειάρχης να αναφερθεί μιας και στις υψηλές σφαίρες που κινείται δεν είναι απαραίτητα. Ίσως μάλιστα εκεί δεν φέρουν καμία ευθύνη για την απουσία τους δήμαρχοι, περιφερειάρχες, αντιπεριφερειάρχες και κυβερνήσεις.

Το γενικό πλαίσιο του σχεδιασμού του κ. Τσαμασλή είναι η απουσία πραγματικού σχεδιασμού. Το στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη του Δήμου Θερμαϊκού που παρουσίασε είναι ένα ευχολόγιο. Η «Θερμαϊκή Ριβιέρα» αποτελεί ένα μοντέλο ανάπτυξης ξεπερασμένο, βασισμένο σε συνταγές άλλων δεκαετιών και διατυπωμένο με έναν ανάλογο πολιτικό λόγο, ο οποίος διανθισμένος και με μια ρητορική για την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα (και λίγος αγροτουρισμός) δεν είναι δυνατό να κρύψει την ανεπάρκειά του.

Το μοντέλο του κ. υποψήφιου δημάρχου και της πολιτικής που αυτός αντιπροσωπεύει έχει ήδη αποτύχει. Για το μέλλον μας σε τοπικό και εθνικό επίπεδο μόνη λύση είναι η Ανατροπή του.
* Η Λίτσα Αμμανατίδου-Πασχαλίδου είναι Βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ