Στην Ευρώπη πλειοψηφούν οι ανιστόρητοι και ριζοσπαστικοποιούνται οι ακοινώνητοι, ενώ στην Ελλάδα η φάρσα γράφει ιστορία…

Σημειώνει ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος *  

Ένα πράγμα έδειξαν αυτές οι ευρωεκλογές, το οποίο, δυστυχώς, δεν βλέπω πουθενά να επισημαίνεται, καθώς αυτοί που θα μπορούσαν να το επισημάνουν και να προτείνουν στρατηγικές αντιμετώπισής του, είναι ουσιαστικά αποκλεισμένοι από το νεοφιλελεύθερο-ευρωπαϊκό (: νεο-ευρωπαϊκό) καθεστώς των Decision and Opinion-Makers, ενώ παράλληλα παραμένουν ασυμβίβαστοι με τον ανερχόμενο δεξιό ή/και αριστερό λαϊκισμό.

Οι ευρωεκλογές ανέδειξαν σε πλειοψηφικό ρεύμα έναν συνδυασμό από τους  ανιστόρητους του «όλα είναι οικονομία», με εκείνους τους ανιστόρητους που περιθωριοποιεί το «όλα είναι οικονομία». Έτσι ο  ευρωσκεπτικισμός θεμελιώνεται πλέον ως η άλλη όψη του νεοφιλελεύθερου ευρωπαϊκού νομίσματος, οδηγώντας σε απόλυτη σύγχυση τις επιμέρους, απομαζικοποιημένες κοινωνίες της κοινής ευρωπαϊκής αγοράς.  

Η ευρωπαϊκή οικονομική κοινότητα θεώρησε πως με όχημα τον νεοφιλελευθερισμό (μια οικονομική ελευθερία που θα (περι)ορίζει - θα εντάσσει μεταπολιτικά σε αυτήν - όλες τις άλλες) θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε ομογενοποιημένη ευρωπαϊκή πολιτική ένωση. Αυτό υπήρξε μια ανιστόρητη προσέγγιση της λεγόμενης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, που για να πετύχαινε ως διακυβερνητική δομή προϋπέθετε την εγκαθίδρυση ενός ολοκληρωμένου, γραφειοκρατικού συστήματος αυταρχικής ηγεμονίας. Ένα, ας πούμε, οικονομικού τύπου σύμφωνο, σαν να επρόκειτο για ένα «Οικονομικό Σύμφωνο της Βαρσοβίας» στην Ευρώπη, που αναδομείτο πολιτικά και κοινωνικοοικονομικά μετά την κατάρρευση του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού και του διπολισμού.

«Που (το) πάτε ανιστόρητοι», φωνάζαμε οι ευρωπαϊστές και όχι «ευρωκαιροσκοπιστές» σαν τους «όλα είναι οικονομία», που με την μορφή των παρτιζάνων των ελευθέριων αγορών αυτοπροσδιορίζονταν ως ευρωπαϊστές! Ένας και μοναδικός τρόπος υπήρχε και υπάρχει για την πολιτική ολοκλήρωση της Ευρώπης με όρους αγοράς και αυτός είναι η ολοκληρωμένη οικονομική διακυβέρνηση υπό ένα αυταρχικό καθεστώς μετανεωτερικού - δικτατορικού τύπου. Όσοι θεωρούν μονόδρομο την ολοκληρωμένη οικονομική διακυβέρνηση για την ομοσπονδοποίηση της Ευρώπης και την μετατροπή της σε ΗΠΕ και δεν θεωρούν πως ο μονόδρομος αυτός προϋποθέτει μία ολοκληρωτικού τύπου πολιτικοδιοικητική δομή για να είναι λειτουργικός, είναι ανιστόρητοι, αν δεν είναι κοινοί απατεώνες.

Η πολιτική ολοκλήρωση της ΕΕ αν δεν γίνει με κοινωνικοπολιτικούς όρους, θα γίνει με ολοκληρωτικούς πολιτικούς όρους. Και αυτό για πρώτη φορά μοιάζει να γίνεται, έστω και αχνά, αντιληπτό από ένα μεγάλο μέρος των ευρωπαίων. Η προοπτική μιας ολοκληρωτικής Ευρώπης τρομάζει πλέον ολοένα και περισσότερους στην ήπειρό μας και διεθνώς.

Στον αντίποδα και ως αντίδραση αυτής της πολιτικά ολοκληρωτικής τάσης, που έρχεται με έναν τραγικά ανιστόρητο τρόπο να υποκαταστήσει τον σταλινισμό ως αφήγηση της αγοράς τώρα, στην θέση της κομμουνιστικής αφήγησης, ανατέλλει και νομιμοποιείται ο νεο-φασισμός στην Ευρώπη, με την μορφή ασφαλώς δημοκρατών πατριωτών που ζητούν να μην χαθεί ο εθνικός έλεγχος σε ζητήματα που είναι αποφασιστικής σημασίας για το μέλλον των επιμέρους ευρωπαϊκών κοινωνιών. Αυτή η φαινομενικά αγνή και λογική πατριωτική, αντιμεταναστευτική, εθνικιστική, ξενοφοβική, αντιπολυπολιτισμική, αντιφεμινιστική και σε μεγάλο βαθμό μισαλλόδοξη, ή αν προτιμάτε, γενικότερα ριζοσπαστικά δεξιά αντίδραση στην τάση ολοκληρωτισμού στην ΕΕ, έχει ασφαλώς βαθιά ιστορική συνάφεια με τον φασισμό, , όπως τον γνωρίσαμε στην Ευρώπη.  

Ποιος, όμως, ανιστόρητος θα όριζε σήμερα όλους αυτούς τους ευρωσκεπτικιστές πατριώτες, που εναντιώνονται στον ολοκληρωτισμό των Βρυξελών, της Φρανκφούρτης και του Βερολίνου, ως φασίστες; Άλλωστε, γιατί θα πρέπει να είναι κακό πράγμα ο φασισμός, τον οποίο τόσο εύκολα και απλά ασπάστηκαν προοδευτικοί ιταλοί κατά τον μεσοπόλεμο, ενστερνίστηκαν διανοητές ρουμάνοι, γάλλοι, γερμανοί και ισπανοί επίσης, ενώ γοητεύονταν από τον δημοκρατικό λόγο του και την κοινωνική του δυναμική μεγάλα τμήματα της συντηρητικής μεγαλοαστικής τάξης σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες του μεσοπολέμου, με ιδιαίτερο σφρίγος, μάλιστα, στην ιμπεριαλιστική και κοσμοπολίτικη Μ. Βρετανία; Τι είναι ο φασισμός, εκτός από μια εξαίσια, υπερβατική λαϊκιστική αφήγηση για απελευθέρωση, αυτοδιάθεση, δημοκρατία και εθνική ανεξαρτησία από διάφορες ελίτ … που θα μπορούσε να υιοθετηθεί από τις ίδιες τις εθνικές ελίτ, στο πλαίσιο του υπερεθνικού πολιτικοοικονομικού ανταγωνισμού τους;

Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο! Μία θαυμάσια και ταιριαστή αφήγηση που εναρμονίζεται απολύτως – αν και αντιδραστικώς – με το ολοκληρωτικό εγχείρημα για την πολιτική ενοποίηση της ΕΕ υπό το νεοφιλελεύθερο δόγμα, το οποίο λειτουργεί αναλογικά με το λενινιστικό δόγμα στο πλαίσιο της σταλινικής ολοκλήρωσης. Πρόκειται για την εξέλιξη της πλέον παράδοξης φάρσας που θα μπορούσε να εντοπίσει κανείς στην Ευρώπη στον ιστορικό χρόνο με χαρακτηριστικά ριζοσπαστικοποίησης των ακοινώνητων, των πολιτών, δηλαδή, που περιθωριοποιεί η αγορά, αλλά αυτοί αισθάνονται ότι τους αποξενώνει και τους φτωχοποιεί το μαγικό χέρι των κατεστημένων ελίτ. Οι άνθρωποι αυτοί, καθόσον ανιστόρητοι, δεν βλέπουν το «μαγικό χέρι της αγοράς» να τους… βάζει χέρι, ούτε καν το πραγματικό χέρι της σύγχρονης ολιγαρχίας που προπαγανδίζει την θαυματοποιό ικανότητα της ελευθέριας αγοράς να εναρμονίζει τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά το προσβλητικό άκρο του Βερολίνου και των Βρυξελών, που τους κάνει άσεμνη χειρονομία με το δάκτυλο! Μόνον έτσι θα μπορούσες να ερμηνεύσεις, όντας ανιστόρητος, σύγχρονα φαινόμενα ηγεμονίας και να ψηφίσεις ασφαλώς κυριολεκτικά αντιδραστικά.

Και ενώ αυτά συμβαίνουν «εκεί έξω» στην Ευρώπη, σαν οι έλληνες να μην είναι αναπόσπαστο κομμάτι της, με όποιον τρόπο και αν θελήσει κανείς να το δει, στην χώρα μας μοιάζει όχι πλέον η ιστορία να καταλήγει σε φάρσα, όπως το εννοούσε ο Μαρξ, αλλά αυτή καθεαυτή η πολιτική φάρσα της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας να γράφει ιστορία! Αν θέλεις να αποκτήσεις συγκεκριμένη εικόνα αυτής της φάρσας, δεν έχεις παρά να ρίξεις μια ματιά στην λίστα των ευρωβουλευτών που ανέδειξε ο ελληνικός λαός με την ψήφο του. Την πλέον σαφή εικόνα αυτής της φάρσας αποδίδουν οι νεοεκλεγέντες ευρωβουλευτές με το ψηφοδέλτιο της ΝΔ, της Ελιάς και, ασφαλώς, της ΧΑ. Αυτή η καταθλιπτική εικόνα σύγχρονης ιλαροτραγωδίας για την Ελλάδα της κρίσης, συμπληρώνεται με τα μετεκλογικά καμώματα των κυβερνητικών παραγόντων, τον απολιτικό λόγο τους και την αδυναμία της αριστεράς να λειτουργήσει ιδεολογικοπολιτικά σε μία απομαζικοποιημένη κοινωνία με βαθιές πελατειακές ρίζες.

Έτσι μάλιστα νομίζουν κάμποσοι ότι πάμε μπροστά! Με τον ΣΥΡΙΖΑ να εγκλωβίζεται πλέον σε διαχειριστικά, γραφειοκρατικά ζητήματα. Με την ΝΔ να εγκλωβίζεται στην αναζήτηση ενός νέου ηγέτη που θα επαναφέρει στο μαντρί τα απολωλότα ακροδεξιά πρόβατα (της). Με την ΧΑ να προετοιμάζει το έδαφος για την επόμενη στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα. Με το ΠΑΣΟΚ … ποιο ΠΑΣΟΚ! Με την Ελιά να φυτρώνει στην αυλή της διαπλοκής και το Ποτάμι να ρέει στον κιτς, απολιτικό ξερότοπο ενός μεταλλαγμένου σε φυσιολατρικό όμιλο, lifestyle και σε μια κοίτη που του άνοιξαν εξαιρετικώς οι εθνικοί εργολάβοι της ενημέρωσης. Με το ΚΚΕ να δίνει την Μητέρα των Μαχών για να αποδείξει πως «ένα είναι το κόμμα» και την υπόλοιπη αντικαπιταλιστική αριστερά να διαπιστώνει με (κατα)θλίψη πως δεν υπάρχει μεγαλύτερη ηλιθιότητα από το «είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε». Ασφαλώς η φάρσα ολοκληρώνεται με τα κόμματα της δραχμής. Δυστυχώς για δαύτα, δεν κατάλαβαν πως στην πολιτική λέγονται πράγματα που δεν γίνονται και γίνονται πράγματα που δεν λέγονται! Και σε κάθε περίπτωση η πολιτική είναι πολύ ευρύτερη και σοβαρότερη υπόθεση από το να την αναγάγεις σε υπόθεση εθνικού νομίσματος…

Υπάρχει λύση στον φαύλο κύκλο που έχουν περιπέσει οι πολιτικές στην ΕΕ και στο τέλμα που τις χαρακτηρίζει στην Ελλάδα; Την προτείνω πεισματικά εδώ και καιρό: ψύχραιμη και σοβαρή – και όχι σοβαροφανής – «γνωσιολογική θεραπεία» με την μορφή ενός πλουραλιστικού-αγωνιστικού κινήματος για την ριζοσπαστικοποίηση των δημοκρατικών θεσμών, που θα μας απαλλάξει από τα σύγχρονα συμπλέγματα των «όλα είναι οικονομία» και των αντιδραστικών ευρωσκεπτικιστών. Και οι δύο ομιλούν την γλώσσα του ολοκληρωτισμού με φαινομενικά αντίθετο ιδίωμα. Η Ευρώπη θα μπορέσει να πετύχει ένα ειρηνικό και δημοκρατικό μέλλον στον βαθμό που απαλλαγεί από την αφήγηση του «όλα είναι οικονομία» και επιδιώξει να ξανασυναντηθεί με την ιστορία στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης κοινωνικής θεωρίας για τον ευρωπαϊσμό. Εάν ο ευρωπαϊσμός δεν μετεξελιχθεί ταχέως σε μία δημοκρατική, πλουραλιστική κοινωνική θεωρία, θα αποτελέσει είτε το ιδεολόγημα ενός μετανεωτερικού ευρωπαϊκού ολοκληρωτισμού μιας πρωτόγνωρης δικτατορικής διακυβέρνησης στην ΕΕ, είτε τον αιτιατό μηχανισμό για την επώδυνη εθνικοποίηση του ευρωπαϊκού οικονομισμού με την αναγέννηση του εθνικιστικού ολοκληρωτισμού, μέσω φοβικών αυταρχικών καθεστώτων, που θα εγκαθιδρύονται στην μία μετά την άλλη χώρα της ΕΕ.

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.