Τι να τα κάνεις τα πανεπιστήμια και την επιστήμη που αναπτύσσεται για να εξυπηρετεί την κοινωνική πρόοδο, στη βάση της αρχαιολογίας και γενεαλογίας της γνώσης, στον σημερινό επίπεδο κόσμο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού (πολιτισμικός και οικονομικός νεοφιλελευθερισμός), τον οποίο προπαγανδίζει ως καθολική και αναμφισβήτητη αλήθεια το περιοδικό Economist;
Αν ο κόσμος μας είναι επίπεδος, «The World is Flat» (Thomas L. Friedman), τότε και η γνώση είναι επίπεδη και δεν απαιτείται να παράγεται στο κοινωνικό εργαστήριο με την μορφή του κλασσικού πανεπιστημίου ή πολυτεχνείου, αλλά αρκούν γι’ αυτό ΑΕΙ και ΤΕΙ, τα οποία θα κατασκευάζει, οργανώνει και ελέγχει η μυθοποιημένη και μυθική αγορά! Έτσι η δήθεν ουδέτερη ιδεολογικοπολιτικά εκπαίδευση από υπόθεση της κοινωνίας γίνεται υπόθεση μιας εξιδανικευμένης αγοράς, κατά την οποία η έννοια της δημιουργικότητας αντικαθίσταται από αυτή της επιχειρηματικότητας και με αντι-ιστορικούς όρους η πρώτη ταυτίζεται με την δεύτερη.
Η ιστορία της ανθρωπότητας, όπως και η ιστορία της διανόησης και της εξέλιξης των ιδεών, των επιστημών και της τεχνολογίας, αποτελούν εμπόδια πολιτικής νομιμοποίησης και καθολικής κυριαρχίας του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, του δόγματος της σοφής αυτορυθμιζόμενης αγοράς! Για να συμβαίνει το «The World is Flat», θα πρέπει να τελειώνουμε με τον οπισθοδρομικό φιλελευθερισμό που καλλιεργούσαν μέχρι σήμερα τα παραδοσιακά πανεπιστήμια και με τις επικίνδυνες για την αναρχοκαπιταλιστική φύση του ανθρώπου σοσιαλιστικές ιδέες και να προχωρήσουμε σε μια παγκόσμια διακυβέρνηση των σοφών της αγοράς, που θα σημάνει το τέλος της κοινωνικοπολιτισμικής εξέλιξης της ανθρωπότητας, όπως υποστηρίζει ο Yoshihiro FrancisFukuyama στο «The End of History and the Last Man»!!! Το οποίο αν το ερευνήσεις υπό το πρίσμα της παιδαγωγικής, της παιδείας και της «ανώτερης/ανώτατης» εκπαίδευσης, προαναγγέλλει «Το Τέλος των Πανεπιστημίων και τον Τελευταίο Επιστήμονα». Ίσως μάλιστα, για την επίτευξη αυτού του ολοκληρωτικού ιδανικού που έρχεται να υποκαταστήσει ως διαλεκτικό φαινόμενο, το λενινιστικό πρότυπο και τα σταλινικά ιδεώδη διακυβέρνησης, αντικαθιστώντας την δικτατορία του προλεταριάτου με την δικτατορία των αγορών, να απαιτείται προηγουμένως μια γενική, παγκόσμια εκκαθάριση των δυσπροσάρμοστων ατόμων και ιδιαίτερων κοινωνιών δια του θεωρήματος της Σύγκρουσης των Πολιτισμών ενός αφιλοσόφητου νεο-φιλοσόφου, του Samuel Phillips Huntington («Clash of Civilizations» και «Α post-Cold War new world order»).
Αυτή είναι η θέση του Economist (δομημένη στο πλαίσιο των τριών που προανέφερα), η οποία ασφαλώς αποτελεί και την ιδεολογικοπολιτική θέση ενός τμήματος της δεξιάς, ολόκληρης της κεντροδεξιάς και μεγάλου τμήματος της κεντροαριστεράς στην Ελλάδα. Αυτή είναι η θέση της Διαπλοκής, που στην περίπτωσή μας χαρακτηρίζεται από έντονο νεοφιλελεύθερο επαρχιωτισμό και παραδόξως, από αγοραφοβία όσων με πάθος και άκριτα με εθνικά και κοινωνικά κριτήρια, ασπάζονται την δικτατορία των αγορών, η οποία για να λάβει ολοκληρωμένα χαρακτηριστικά πρέπει πρώτα να ισοπεδώσει την μορφή της πανεπιστημιακής γνώσης και τον ακαδημαϊσμό επί των οποίων βασίστηκε τόσο η κοινωνικοπολιτισμική πρόοδος, όσο και η οικονομική-τεχνολογική, κατά την νεωτερικότητα. Βλέπετε, εκεί που παραλίγο να πιστέψουμε κάποιοι αισιόδοξοι πως η κοινωνικοπολιτική εξέλιξη της ανθρωπότητας σε συνάρτηση με την βιο-οικονομική αντίληψη των οικονομικών σχέσεων οδηγούσε επιτέλους σε μία απολύτως σφαιρική αντίληψη της ύπαρξης και του ίδιου του πλανήτη μας, καταλήξαμε ολοένα και περισσότεροι να πιστεύουν αυτό και αυτά που θεωρούσαμε ότι ξεπέρασε η ανθρωπότητα και τα οποία περικλείονται στην προκαπιταλιστική στην ουσία, αφήγηση «η Γη είναι επίπεδη»!
Κάπως έτσι φτάσαμε να βλέπουμε στην Ελλάδα να προβάλλεται, ιδιαίτερα από τον ιδεολογικοπολιτικό και οικονομικό μηχανισμό που στηρίζει την κυβέρνηση και τους παράγοντες που την συνθέτουν – και μάλιστα με ένα ιδιαίτερα «ηδονικό» τρόπο – πως «σύμφωνα με έρευνα του περιοδικού Economist, το εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας κατατάσσεται στην τελευταία θέση της Ευρώπης» και πως οι 10 χώρες με τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο είναι οι εξής: Νότια Κορέα, Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Χονγκ Κονγκ, Κίνα, Φινλανδία, Μ. Βρετανία, Καναδάς, Ολλανδία, Ιρλανδία, Πολωνία!
Όντως στην Ελλάδα το εκπαιδευτικό σύστημα απαιτεί ριζική αναθεώρηση, πολλά πρέπει να αλλάξουν και μια εντελώς διαφορετική κουλτούρα πρέπει να κυριαρχήσει συνολικά στην εκπαίδευση και ιδιαίτερα στα ΑΕΙ, αν θέλουμε να παραμείνουν πράγματι πανεπιστήμια. Μόνον που η οδός προς αυτό δεν είναι ο δρόμος του Economist και όσων επιχειρούν με την επίκληση της οικονομικής κρίσης να ιδιωτικοποιήσουν την δημόσια εκπαίδευση και να καταντήσουν τις σχολές παραμάγαζα μονοπωλίων και τραστ, που παράγουν «εξειδικευμένους - ηλιθίους», που αύριο θα πεταχτούν στα σκουπίδια για να αντικατασταθούν από φρέσκους «εξειδικευμένους - ηλιθίους», καθώς από τους προηγούμενους, λόγω της ουσιαστικής ακαδημαϊκής τους ανεπάρκειας, δεν θα μπορεί να αντληθεί αυξημένη υπεραξία.
Αυτό που είναι αδύνατον να αντιληφθούν οι ουάου της επιδρομής του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, υποστηρίζοντας ουσιαστικά την διάλυση της δημόσιας εκπαίδευσης, είναι πως εάν τα ΑΕΙ και ΤΕΙ μετατραπούν απολύτως σε όργανα της ολοκληρωμένης αγοράς, θα απολέσουν τα χαρακτηριστικά εκείνα που οδήγησαν ακριβώς στην κοινωνική και οικονομική πρόοδο της ανθρωπότητας, μετατρέποντας κατά την ύστερη νεωτερικότητα την αγορά σε δυναμικό χαρακτηριστικό μίας σφαιρικής κοινωνικής εξέλιξης με την μορφή του Κράτους Δικαίου και της Πολιτείας Ευημερίας. Η υπερ-εξειδίκευση δολοφονεί την ακαδημαϊκή γνώση και αποτελεί κυριολεκτικώς ιστορική φάρσα. Φτάσαμε οι ουάου του νεοφιλελευθερισμού να προωθούν εκπαιδευτικά συστήματα που διδάσκουν τους νέους επιστήμονες αντίστροφα από την λογική: μεταφέρουν στους νέους με έναν δογματικό τρόπο συμπεράσματα και «τύπους» χωρίς προηγουμένως αυτοί να έχουν την παιδαγωγική ευκαιρία και τον χρόνο να μελετήσουν και να κατανοήσουν τις βασικές έννοιες που δομούν μία εξειδικευμένη προσέγγιση.
Έτσι παράγονται απολύτως επίπεδοι άνθρωποι, στην πραγματικότητα με ελάχιστη κριτική ικανότητα – αν και το σύστημα δοξάζει την κριτική – ανίκανοι εξ αυτού να συμμετέχουν στην εμπειρική και θεωρητική εξέλιξη της γνώσης. Η αγορά έχει ασφαλώς λύση και σε αυτό το πρόβλημα! Και εδώ πλέον αναπτύσσεται μία τεράστια αγορά σεμιναρίων επί σεμιναρίων και ενός αφάνταστα κερδοφόρου μετεκπαιδευτικού μάρκετινγκ. Στοίβα γίνονται τα «χαρτιά», τεράστια τα βιογραφικά, απίθανα μεγάλο το οικονομικό κόστος και τεράστια τα κέρδη στον χώρο… αλλά πάλι οι επιχειρήσεις δεν βρίσκουν τους κατάλληλους απασχολήσιμους! Φταίει η ταχύτατη εξέλιξη των αναγκών της αγοράς ή η μεγάλη μπίζνα της αγοράς στον χώρο της εκπαίδευσης;
Κοιτάξτε, γιατί κάποια στιγμή πρέπει να σοβαρευτούμε: η αγορά ποτέ δεν τα πήγαινε καλά με τις επιστήμες και με τους επιστήμονες, αν και δίχως αυτούς θα ήταν τα κέρδη τους που θα είχαν μετατραπεί σε επίπεδα! Το κλασικό ακαδημαϊκό πρότυπο που δεν ζητά γνώση και κριτική στο εξειδικευμένο, προτού ο φοιτητής αποκτήσει στερεή βάση στις βασικές ιδέες, στους μηχανισμούς και στην κριτική που δίνουν στο εξειδικευμένο τρέχουσα γνωσιολογική υπόσταση και εφαρμογή στην κοινωνία και στην αγορά, καθημερινά αποδεικνύεται το μοντέλο που, στον βαθμό που απουσιάζει, ζημιώνει όχι μόνον την πρόοδο των κοινωνιών, αλλά και την τσέπη των επιχειρηματιών. Η Economistικη άποψη για τα ΑΕΙ που σημαίνει το τέλος των πανεπιστήμιων και των επιστημόνων, οι οποίοι θα αντικαθίστανται από specialists, ζημιώνει στο τέλος και τον κάθε ένα επιχειρηματία που επενδύει σε αυτούς. Οι έξυπνοι επιχειρηματίες που δεν στηρίζονται στην «αρπαχτή» μέσω κυρίως του τριτογενούς τομέα, το γνωρίζουν ήδη. Οι υπόλοιποι ακολουθούν την Economistικη μόδα στην εκπαιδευτική αφήγηση απλώς για να εμφανίζονται μέσα στα πράγματα και να διασκεδάζουν το τραυματικό τους σύμπλεγμα με τους επιστήμονες και τους ακαδημαϊκούς.
Είναι φαιδρό, για παράδειγμα, να θεωρήσει κανείς που έχει επαφή με την ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πραγματικότητα, πως οι έλληνες απόφοιτοι πανεπιστημίων και πολυτεχνείων είναι οι χειρότεροι της Ευρώπης. Η προσωπική μου εμπειρία μου υπαγορεύει ότι βρίσκονται στο μέσο ευρωπαϊκό επίπεδο και είναι καλύτεροι από τον μέσο βορειο-αμερικανό απόφοιτο. Είναι τραγικός μύθος να πιστέψει κανείς πως η Μ. Βρετανία, ο Καναδάς, η Ολλανδία, η Ιρλανδία και η Πολωνία διαθέτουν καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα από την Γερμανία και καλύτερα πανεπιστήμια και πολυτεχνεία από την Γαλλία! Είναι επίσης παραλογισμός να θεωρήσει κανείς πως η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας εκπαίδευσης ενισχύει γενικά το εκπαιδευτικό επίπεδο. Πουθενά στην πραγματικότητα δεν συνέβη αυτό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την μεταπολεμική Μ. Βρετανία, όταν για ένα μικρό χρονικό διάστημα οι εργατικοί εφήρμοσαν ένα καθολικό μοντέλο δημόσιας εκπαίδευσης και άνοιξαν τα δύο-τρία μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Βρετανίας στα παιδιά της κατώτερης και μικρομεσαίας τάξης. Τότε έγινε το μεγάλο μπουμ στην εκπαίδευση της χώρας αυτής, που παρήγαγε πολλές και σημαντικές μορφές σε όλους σχεδόν τους κλάδους της επιστήμης. Μερικοί από αυτήν την γενιά είναι που συνέβαλαν στην κοινωνική και οικονομική πρόοδο στην χώρα τους και στις ΗΠΑ, παρά την ισοπεδωτική επιβολή αργότερα, όταν αυτοί βρίσκονταν στην ωριμότητά τους, του ρηγκανισμού – θατσερισμού.
Στην Ελλάδα η επιμονή από τους επαρχιώτες του νεοφιλελευθερισμού στον ρηγκανισμό – θατσερισμό, ως κοινωνικοοικονομικό σύστημα και εκπαιδευτική παιδαγωγική, δεν αποτελεί απλώς αναχρονισμό και ηλιθιότητα, αν κανείς εξετάσει την πραγματικότητα της παραγωγικής διάρθρωσης της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και τον δούρειο ίππο για την άλωση της αγοράς από ολιγοπώλια, που έχουν κάθε συμφέρον να ισοπεδώσουν τα δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια και πολυτεχνεία.
* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.