 |
| Τζώρτζ Όργουελ |
Ούτε μεγάλος στοχαστής υπήρξε, ούτε διεισδυτικός πολιτικός αναλυτής, ούτε εξειδικευμένος στην οικονομία, στην πολιτική κοινωνιολογία ή σε κάποιον άλλον συναφή κλάδο μελέτης των θεσμών. Δεν υπήρξε καν κορυφαίος λογοτέχνης! Δεν ένοιωθε ήρωας και θύμα, παρότι ήταν και ήρωας και θύμα! Ίσως γι’ αυτό ακριβώς υπήρξε ένας έντιμος συγγραφέας και δημοσιογράφος, ευαίσθητος αποδέκτης του εξουσιαστικού φαινομένου (με την μορφή power in politics), ο οποίος ένοιωσε και μετέδωσε την πραγματική απειλή για την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό!
Από το γυμνάσιο διάβαζα βιβλία του, για να καταλήξω να τα διαβάσω όλα ξανά και ξανά, δίχως ποτέ να καταλάβω τί μου προκαλούσε αυτό το «βίτσιο»! Χρειαζόταν φαίνεται να περάσω τα πενήντα για να καταλάβω, όχι τον Τζωρτζ Όργουελ (Eric Arthur Blair), αλλά το «βίτσιο» μου: με ερέθιζε η εντιμότητα του συγγραφέα. Είχα αρχίσει μετά τα πενήντα να αναγνωρίζω ως ιδανικό την εντιμότητα στην περιγραφή, προσέγγιση και εκτίμηση του βιώματος, πιστεύοντας πως δεν υπάρχει κοινωνική αντίληψη, ούτε ασφαλώς πολιτική ή οικονομική αντίληψη έξω από το βίωμα. Δεν υπάρχει συνείδηση και Εαυτός έξω από το βίωμα του καθενός μας.
Η γνωστική, μη-ψυχωτική προσέγγιση του βιώματος σε μετατρέπει σε πολιτικό ον. Και η διαδικασία της γνωστικής προσέγγισης του βιώματος είναι στην ουσία μια διαρκής γνωστική θεραπεία που αποκαλείται απλά …εντιμότητα ή αν θες ἀ–λήθεια με την φιλοσοφική της έννοια, ή αυτό που λέμε truthfulness -και όχι truth.
O Τζωρτζ Όργουελ δεν ήταν πολιτικό ον παρά την έντονη πολιτικοποίηση του και παρτιζάνικη ένταξή του στο σοσιαλιστικό κίνημα και στους αγώνες της εποχής του για μια αταξική κοινωνία ισότητας και ελευθερίας. O Τζωρτζ Όργουελ μετατράπηκε σε πολιτικό ον μέσα από την διαδικασία της εντιμότητας, την προσωπική του γνωστική θεραπεία, μέσω της απομυθοποίησης των σχέσεων εξουσίας που δομούσαν το προσωπικό του τραυματικό βίωμα. Έγραφε για να «θεραπευτεί» από την «πολιτική ορθότητα» που εμπόδιζε την μετουσίωση ενός κοινωνικού όντος σε γνήσια πολιτικό όν. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας ανάπτυξης της εντιμότητας, δεν είναι ο ρεαλισμός, ούτε ο νεορεαλισμός, ασφαλώς ούτε ο σουρεαλισμός, αλλά ένας πολιτικά δομημένος πραγματισμός που υπηρετεί αναπόδραστα τον δημοκρατικό σοσιαλισμό. Και πώς εκφράζεται αυτός στο επίπεδο των κοινωνικών σχέσεων;
Με την εμπέδωση της βιο-οικονομίας στη θέση της πολιτικής οικονομίας. Με την αντιγραφειοκρατική αντίληψη των πολιτικών και με την πεποίθηση πως ό, τι βρίσκεται σε αντίθεση με την αναπαραγωγή της ζωής είναι και εναντίον της ισότητας, όπως και εναντίον της ελευθερίας. Μόνον στο επίπεδο της βιο-οικονομίας θα μπορούσες να επιλύσεις το εντροπικό παράδοξο της δημοκρατίας που φέρνει την ισότητα σε αντίθεση με την ελευθερία. Αυτό είναι το επίπεδου δημοκρατικού σοσιαλισμού, αναγνώστη μου, που ουσιαστικά αντιτίθεται στην πολιτική (εξουσιαστική) διαστροφή να υπολογίζεται η αποδοτικότητα και να διαμορφώνονται τιμές μόνον στα αγαθά και στις υπηρεσίες που η συγκεκριμένη λειτουργία της αγοράς τα καθιστά «σπάνια» και «πολύ επιθυμητά», ενώ στην πραγματικότητα δεν λογαριάζονται καθόλου οι άνθρωποι και οι φυσικοί πόροι. Εκεί που αυτά τα δύο τελευταία φαίνεται να πλεονάζουν, αρχίζει η διαστροφή του ίδιου του βιώματός μας, οι αρρώστιες μας και τα συμπλέγματά μας που έρχεται να διαχειριστεί η πολιτική οικονομία με το μάρκετινγκ της καταναλωτικής κοινωνίας.
Αν ο Τζωρτζ Όργουελ ζούσε στην σημερινή Ελλάδα της κρίσης, ίσως στο ίδιο πνεύμα του «Φόρος Τιμής στην Καταλωνία» (1938), να έγραφε το «Φόρος τιμής στην ελληνική καταναλωτική κοινωνία», και μάλιστα ακριβώς με την ίδια μεθοδολογία: πρώτα τα γεγονότα που συνθέτουν την κατάρρευση της ελληνικής καταναλωτικής κοινωνίας και μετά από ένα διάστημα αναστοχασμού και προσεκτικής πολιτικής επισκόπησης, ένα έντιμο σχόλιο για την πολιτική κοινωνιολογία αυτού του δράματος, που προφανώς σημαίνει και την αναδιάρθρωση του πολιτικού σκηνικού στην χώρα.
Πού θα μπορούσε να καταλήξει αυτό το δράμα με την κρίση στην ελληνική καταναλωτική κοινωνία; Στον ολοκληρωτισμό, αγαπητέ αναγνώστη! Σε έναν μετανεωτερικό για την Ευρώπη, ολοκληρωτισμό ενός αυταρχικού, αστυνομικού κράτους. Η κρίση στην ελληνική κοινωνία οδηγεί σε αυτό που ο Τζωρτζ Όργουελ θεωρούσε την μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό, από την στιγμή που δεν υπάρχει ένα μαζικό κίνημα αγωνιστών του δημοκρατικού σοσιαλισμού… Από την στιγμή που οι έλληνες αντιλαμβάνονται τα πάντα με όρους πτωχευμένης αγοράς.
Και τώρα ας εξομολογηθώ εντίμως τι με ερέθισε και έγραψα τις παραπάνω αράδες. Παρακολουθώντας με προσοχή τις αντιδράσεις της κοινότητας του ελληνικού διαδικτύου διαπίστωσα πως όσο βαθαίνει η κρίση της ελληνικής καταναλωτικής κοινωνίας, τόσο μεγεθύνεται και ισχυροποιείται η αναπαραγωγή του απολιτικού λόγου της αγοράς. Τα κείμενα που συναρπάζουν το κοινό του διαδικτύου είναι αυτά που με όρους αγοράς, δηλαδή κατανάλωσης, προσεγγίζουν πολιτικά φαινόμενα. Το πρόβλημα που εγκλωβίζει την ελληνική κοινωνία στον ολοκληρωτισμό είναι, λοιπόν, η αγοραία αντίληψη του βιώματος ημών των ελλήνων. Το φαιδρό στην υπόθεση είναι πως η γνωστική αυτή κουλτούρα δεν αφορά μόνον όσους εμφανίζονται θιασώτες του καπιταλισμού, αλλά ακόμη πιο εμφατικά όσους ορίζουν την πολιτική τους ταυτότητα στο πλαίσιο του αντικαπιταλισμού. Κάπως έτσι μεγάλο τμήμα της αριστεράς εκφράζει μέσω της πολιτικής του αφήγησης το καπιταλιστικό του σύμπλεγμα… και μόνον.
Αν, αγαπητέ αναγνώστη, είναι το «αίσθημα στέρησης» αγαθών και υπηρεσιών της αγοράς που σε κάνει «σοσιαλιστή», είναι βέβαιο πως έχεις ήδη μετατραπεί σε πιόνι του ολοκληρωτισμού. Τα έφεραν έτσι οι καιροί, δηλαδή η μορφή ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας και η κατάρρευση του καταναλωτικού μοντέλου της, που νομίζω πως το τελευταίο πράγμα που ενοχλεί τους πολιτικοποιημένους, όπως ακριβώς και τους απολιτικούς πολίτες στην χώρα μας, είναι ο ολοκληρωτισμός. Αν πράγματι αυτό συμβαίνει, τότε είναι βέβαιο πως η ελληνική κοινωνία έχει ήδη παραδοθεί άνευ όρων σε ένα καθεστώς απανθρωπισμού και χυδαιότητας, που αποτελεί τον ορισμό της βαρβαρότητας. Αν η κρίση στο καταναλωτικό μοντέλο δεν οδηγήσει στην παραγωγική αναδιάρθρωση με βιο-οικονομικά κριτήρια, θα καταλήξει σε ένα φρενοκομείο στερημένων καταναλωτών, οι οποίοι καμία σχέση δεν θα έχουν με πολιτικά όντα, ενώ θα ανταγωνίζονται για το ποιος θα τα καταφέρει να είναι πιο ανέντιμος (μάγκας) από τον άλλον.
* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.