Όταν ακούς για ξήλωμα του πουλόβερ είναι η ίδια η λογική που βρικολάκιασε…

Άρθρο του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου *

Διαβάζοντας σήμερα την απολύτως παραπλανητική αφήγηση που αφορά στην υποκριτικά δομημένη αγωνία του καθεστώτος πτώχευσης και φτωχοποίησης στην Ελλάδα περί «ξηλώματος του πουλόβερ», αναρωτιέμαι για τον βαθμό ξηλώματος της γνώσης επί της εθνικής οικονομίας αυτών που την αρθρώνουν.

Αγωνιούν για το πουλόβερ που έπλεξαν οι κυβερνήσεις της συντεταγμένης χρεοκοπίας της Ελλάδας με τις βελόνες του νεοφιλελευθερισμού και το υπόδειγμα του ΔΝΤ. Αυτό το πουλόβερ που, σύμφωνα με την αφήγησή τους, φτιάχτηκε με άπειρες θυσίες του ελληνικού λαού, δεν πρέπει να ξηλωθεί με τον περιορισμό της μισθολογικής θυσίας των εργαζομένων, υποστηρίζουν!

Αξίζει να ασχοληθεί κανείς με αυτή την χυδαιότητα, η οποία συνδέει το πλέξιμο της ελληνικής εθνικής οικονομίας με λαϊκές θυσίες και κοινωνικές τραγωδίες, με έκδηλη μάλιστα την αγωνία των φορέων της χυδαιότητας πως τυχών απομάκρυνση των εργαζομένων από το θυσιαστήριό τους θα οδηγήσει στην οργή των θεών της ευρωζώνης και των δαιμόνων της χρηματαγοράς;

Αξίζει, αλλά αποκλειστικά για πολιτισμικούς μάλλον λόγους. Για να τονίσεις την δραματική έλλειψη γνώσης του καθεστώτος που κυριαρχεί πολιτικά στην Ελλάδα, σε ό, τι αφορά στην επιστήμη της εθνικής οικονομίας και την οικονομική ιστορία από την μια πλευρά και από την άλλη την βαρβαρότητά τους και την έλλειψη στοιχειώδους γνωσιολογικής καλλιέργειας, που αποκρυσταλλώνονται με την πεποίθηση πως τα «πουλόβερ» πλέκονται με λαϊκές θυσίες που ισοδυναμούν με εξανδραποδισμό των εργαζομένων και αποκλεισμό από την εργασία.

Είναι η ανθρώπινη γνώση, λοιπόν, και ο πολιτισμός που δεν βολεύονται μέσα στην τρέχουσα αφήγηση περί «ξηλώματος του πουλόβερ». Το πουλόβερ δεν κινδυνεύει να ξηλωθεί σήμερα, μια και ξηλώθηκε με την τεχνογνωσία του ΔΝΤ και την παρέμβαση των αποφασιστικών παραγόντων της τρόικας μετά την απόφαση της ελληνικής πολιτικο-μεγαλοεπιχειρηματικής ελίτ να κηρύξει την χώρα σε συντεταγμένη χρεοκοπία και να παραδώσει την αρμοδιότητα σχεδιασμού της ελληνικής οικονομίας στην τρόικα.

Τα χρόνια που ακολούθησαν από το σημειολογικό ορόσημο του Καστελόριζου, δεν ήταν περίοδος πλεξίματος, αλλά ξηλώματος. Χρόνια απορρύθμισης του δημοσίου και της αγοράς, χρόνια ανθρωπιστικής καταστροφής και χρόνια μοναδικής εξαπάτησης του ελληνικού λαού, που νομιμοποιήθηκαν πολιτικά στο πλαίσιο δύο χυδαιοτήτων που με πάθος στήριξαν αυτοί που σήμερα εμφανίζονται να αγωνιούν για το ξήλωμα του πουλόβερ: «όλοι μαζί τα φάγαμε» και «πάση θυσία στο ευρώ».

Αυτό που δεν κατάλαβαν, γιατί δεν θα μπορούσαν να καταλάβουν οι «αγωνιούντες», είναι πως η συγκεκριμένη μορφή κεφαλαιοκρατικής ανάπτυξης της Ελλάδας - ιδιαίτερα μετά την ένταξή μας στην ευρωζώνη - η οποία ενίσχυσε την διαρθρωτική ανωμαλία στην εθνική μας οικονομία, είναι εκείνη που οδήγησε στην δραματική κρίση εργασίας και στην εσωτερική υποτίμηση που επιβλήθηκε για να καλυφθεί ακριβώς το έλλειμμα που προέκυψε από το χρηματοπιστωτικό σκάσιμο της ελληνικής φούσκας.

Θα μπορούσαν ποτέ αυτοί που καλλιέργησαν και υπηρέτησαν αυτό το καθεστώς αεριτζίδικης ανάπτυξης με αυθεντικά χαρακτηριστικά οικονομικής φούσκας, να συνειδητοποιήσουν την πραγματικότητα που συμπίπτει με την προσωπική τους και ταξική τους, αν προτιμάτε, αθλιότητα; Θα ήταν ένδειξη πολιτικής ωριμότητας και προσωπικής εντιμότητας στο βαθμό που συνέβαινε. Θα αποτελούσε συνθήκη ενθάρρυνσης κάποιων εξ ημών, που εδώ και πολλά χρόνια βλέπαμε να μεγεθύνεται η διαρθρωτική ανωμαλία στην χώρα μας σε απόλυτη συνάρτηση με την μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας και θεωρούσαμε πορεία προς την άβυσσο την έλλειψη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και Εθνικού Επενδυτικού Σχεδιασμού με έμφαση την οικολογικού χαρακτήρα εκβιομηχάνιση. Αν συνέβαινε αυτό, θα σήμαινε πως οι decision και opinion makers στην Ελλάδα θα είχαν στοιχειωδώς «αποκαταστήσει το έλλειμμα» που εμφανίζουν στην γνωσιολογική και συναισθηματική τους συγκρότηση: θα είχαν περιορίσει περισσότερο ή λιγότερο τον πολιτικοοικονομικό τους αυτισμό. Θα είχαν καταλάβει στοιχειωδώς πού βρίσκονται οι ίδιοι και πού οδηγούν την ελληνική κοινωνία.

Δυστυχώς δεν φαίνεται να συμβαίνει τίποτα από όλα αυτά. Η δική τους αγωνία βρίσκεται σε αντίφαση και αντίστιξη με την αγωνία των δύο τρίτων της ελληνικής κοινωνίας. Σε άλλον κόσμο ζουν αυτοί και σε άλλον το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού – το οποίο κατά έναν απολύτως φαιδρό τρόπο θεωρούν πως εκφράζουν!

Όποιος θεωρεί πλέξιμο πουλόβερ την κατά 35% έως 40% μείωση του εθνικού προϊόντος και την λίγο μεγαλύτερη μέση μείωση μισθών και συντάξεων με αντίστοιχα δραματικές πιέσεις στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών, σε συνδυασμό με πρωτόγνωρη μετά τον πόλεμο καταστροφή επενδυτικού κεφαλαίου σε μια ευρωπαϊκή χώρα και εκτίναξη της ανεργίας σε ένα μη διαχειρίσιμο επίπεδο με ιστορικούς όρους, προφανώς έχει χάσει τα λογικά του. Όταν ένα πρωτοφανές ξήλωμα θεωρείται και προπαγανδίζεται ως πλέξιμο, δεν είναι απλώς οι έννοιες της πολιτικής οικονομίας ή της πολιτικής μεθοδολογίας και ιστορίας που διαστρέφονται, αλλά μάλλον πρόκειται για σοβαρή ανικανότητα  δημιουργικής σύλληψης του …πουλόβερ, εδώ πλέον είναι η ίδια η λογική που βρυκολάκιασε! Πρόκειται για έκφραση απολύτως αντιπαραγωγικών προσωπικοτήτων, των οποίων η διάνοια έχει γίνει κόμπος μέσα στον καιροσκοπισμό του μικρόκοσμού τους.

Είναι πολύ φτηνιάρικη η αφήγηση περί «ξηλώματος του πουλόβερ», σε κάθε περίπτωση. Τέτοια λαϊκιστικά στερεότυπα δεν θα μπορούσαν ποτέ να αποδώσουν το περιεχόμενο της νέας τάξης πραγμάτων που διαμορφώνεται στην χώρα με μηχανισμό τα μνημόνια, τις αναδιαρθρώσεις χρέους, τις δανειακές συμβάσεις και τις ανακεφαλαιοποιήσεις ενός αναδιαρθρώμενου, με δημόσιο κυρίως χρήμα, ιδιωτικού τραπεζικού τομέα. Αυτή η αφήγηση και άλλες παρόμοιες που κυριαρχούν στα ελληνικά ΜΜΕ είναι κυριολεκτικώς σαχλαμάρες θεοσοφικού χαρακτήρα, που επιχειρούν να αποπολιτικοποιήσουν και να ουδετεροποιήσουν μία σαφή πολιτική διαδικασία που μεγεθύνει τις κοινωνικές ανισότητες και αυξάνει τον αποκλεισμό, σε μία χώρα που πλήττεται από δύο παράλληλες, αλλά ταυτόχρονα συνυφασμένες κρίσεις: κρίση συσσώρευσης κεφαλαίου και κρίση ηγεμονίας. Και οι δύο αυτές κρίσεις είναι παράγωγα της θεσμικής και λειτουργικής κρίσης της ευρωζώνης και της σχέσης της με το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Οι κρίσεις αυτές αν αντιμετωπίζονταν ως τέτοιες δεν θα οδηγούσαν στον «μονόδρομο» της καταστροφικής εσωτερικής υποτίμησης στην Ελλάδα, η οποία στο μυαλό των απολύτως διεφθαρμένων φαντάζει ως περίτεχνο πλέξιμο πουλόβερ για μία ανθούσα οικονομία στο άμεσο μέλλον! Και υπήρχαν πολλοί τρόποι για να αντιμετωπιστεί η κρίση της ευρωζώνης. Η κεφαλαιουχικού χαρακτήρα κρίση της ευρωζώνης, δίχως η Ελλάδα να υποστεί μία τεράστια βουτιά που κατέληξε στον οικονομικό πάτο – το βάθος του οποίου ακόμη δεν γνωρίζουμε – για να μετατραπεί από μια αναπτυγμένη αγορά σε μία υπό-ανάπτυξη, προκαλώντας ένα τεράστιο κοινωνικό ζήτημα και ένα οικονομικό τέλμα, που κανείς λογικός άνθρωπος δεν θα μπορούσε να φανταστεί πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την λογική των κυβερνώντων, απαιτούσε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και ίσως νέες διεθνείς χρηματοπιστωτικές και εμπορικές συμφωνίες που δεν έγιναν. Απαιτούσε επίσης και πρωταρχικώς μία κοινωνική εστίαση από το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας και όχι υστερικές, αλλοπρόσαλλες συμπεριφορές για την σωτηρία του κυρίαρχου πολιτικού καθεστώτος.

Κι όμως, αυτοί που σήμερα αγωνιούν μήπως ξηλωθεί το πουλόβερ της τρόικας και φανεί η δική τους γύμνια, από την αρχή εκλιπαρούσαν στην κυριολεξία τους παράγοντες της τρόικας να ακολουθήσουν ως μονόδρομο σωτηρίας μία μορφή εσωτερικής υποτίμησης, που μόνον ένας ηλίθιος ή απολύτως άσχετος με την επιστήμη της εθνικής οικονομίας δεν θα καταλάβαινε πως μακροπρόθεσμα θα ζημίωνε την ελληνική κοινωνία, την παραγωγή και την αγορά πολύ περισσότερο από μια πτώχευση που θα οδηγούσε εγκαίρως σε έξοδο από την ευρωζώνη. Προφανώς αυτοί που οδήγησαν στην πανικόβλητη επιλογή μίας άνευ όρων διαδικασίας εσωτερικής υποτίμησης, διαδίδοντας μάλιστα πως όποιος χρωστάει δεν διαπραγματεύεται πολιτικά - «δεν διαπραγματεύεσαι με τους δανειστές σου» - ομιλούσαν για θυσίες του λαού, δίχως να ενδιαφέρονται και να είναι ικανοί να εκτιμήσουν το μακροχρόνιο οικονομικό και πολιτικό τους περιεχόμενο. Για το μόνο πράγμα που ενδιαφέρθηκαν και ενδιαφέρονται είναι η σταθερότητα του καθεστώτος μέσω του οποίου αναπαράγεται η ελληνική οικονομική και πολιτική ελίτ. Και θεώρησαν πως για να παραμείνουν οι ίδιοι στα πράγματα, ο λαός όφειλε να υποστεί κάθε θυσία. Είναι επειδή προφανώς θεωρούν πως ο λαός χρωστάει την ύπαρξή του και όχι απλώς την ευημερία του σε αυτούς… Γι ‘αυτό ακριβώς προτείνω να αφήσουν τις αναλύσεις για τα πουλόβερ και να ασχοληθούν αποκλειστικά με την ερμηνεία του δαγκώματος του Σουάρες!!!

Η Ελλάδα και στην ευρωζώνη θα μπορούσε να παραμείνει – σε μια αναδιαρθρωμένη ασφαλώς ευρωζώνη με αναθεωρημένη την θεσμική της συγκρότηση – και οι έλληνες εργαζόμενοι να μην χάσουν το μισό περίπου από το εισόδημά τους ή να βρεθούν στον δρόμο, αρκεί εγκαίρως η πολιτική τάξη της χώρας να έδειχνε κοινωνική ευθύνη και σοβαρότητα, θέτοντας ένα σαφές πολιτικό πλαίσιο διαπραγμάτευσης με τους εταίρους μας και όχι προπαγανδίζοντας ναυάγια και επιδιδόμενη σε μυστικές διαβουλεύσεις με τον έναν και με τον άλλον και απευθυνόμενη στο ΔΝΤ. Αν θέλετε, μάλιστα, και την προσωπική μου γνώμη, ο μόνος τρόπος που θα διασφάλιζε την παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη ήταν να αποφευχθεί πάση θυσία η διαδικασία της εσωτερικής υποτίμησης. Από την στιγμή που αυτή πήρε τις σημερινές διαστάσεις με τάση μεγαλύτερης διεύρυνσης, είναι βέβαιον πως η Ελλάδα απομακρύνεται από την πιθανότητα να παραμείνει πλήρες μέλος της ευρωζώνης. Το τελευταίο θα συνέβαινε μόνον και στον βαθμό που άλλαζε 180^ο πολιτική το Βερολίνο και συναινούσε σε ένα εθνικό σχέδιο σοσιαλ-δημοκρατικής υφής με δραστική μείωση του χρέους και ένα μεγάλο πλάνο άμεσων επενδύσεων.

Όλα τούτα όμως μοιάζουν ξένα με την λογική των κοπτοραπτούδων του ελληνικού καθεστώτος που αυτοθαυμάζονται ως καταξιωμένες πλέχτρες! Πρόκειται για τους ίδιους που συγχέουν, ή μάλλον ταυτίζουν την πλοκή στην πολιτική με την διαπλοκή. Είναι προφανές πως το ελληνικό κράτος χρειαζόταν κυριολεκτικώς επανίδρυση και η αγορά ορθολογικοποίηση. Δεν μπορείς να στηρίζεις την ανάπτυξή σου στα ελλείμματα! Δεν μπορείς να έχεις ισχυρό κράτος και υγιή οικονομία με ένα πελατειακά διαρθρωμένο δημόσιο τομέα, όπως δεν μπορείς σε μία αέναη κυκλική κίνηση να ιδιωτικοποιείς τα κέρδη και να δημοσιοποιείς τις ζημίες, όταν ένας κλάδος της οικονομίας ή ολόκληρη η οικονομία σου βρίσκεται σε κρίση!

Δεν μπορείς, «πλέχτη» μου, να θεωρείς αναπόδραστη θυσία τις δραματικές μειώσεις μισθών και συντάξεων, καθώς και την καταστροφική για την κοινωνία ανεργία, την ίδια ώρα που εκ πείρας θα έπρεπε να γνωρίζεις πως βάση της διαρθρωτικής ανωμαλίας στην Ελλάδα ήταν και είναι η φοροδιαφυγή, η φοροκλοπή, οι τρομερές υπερτιμολογήσεις εργολάβων και προμηθευτών του δημοσίου, τα πολιτικώς κατευθυνόμενα θαλασσοδάνεια, η αναξιοκρατία του καθεστώτος πατρωνίας στο δημόσιο και η παθολογική παρανομία στον ιδιωτικό τομέα, όπως και η εγκατάλειψη του σχεδιασμού και εκσυγχρονισμού στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα της οικονομίας και η κοινωνικά στρεβλή σχέση έμμεσων-άμεσων φόρων. Φτάσατε, οι πλέχτρες, να ορίζετε ως βαριά βιομηχανία τον τουρισμό! Και πράγματι, τώρα που καταντήσατε την χώρα υπό-ανάπτυξη από αναπτυγμένη, ο τουρισμός θα μπορούσε να αποτελέσει την μοναδική πηγή παραμυθίας.

Η τρόικα, λοιπόν, καλώς επισημαίνει πως δεν μπορεί να δρομολογηθεί ανάπτυξη στην χώρα δίχως αντιστροφή των διαρθρωτικών συνθηκών που προκαλούν ελλείμματα. Το κακό είναι ο τρόπος, η μέθοδος με την οποία επιχειρείται η επανίδρυση του κράτους και η ορθολογικοποίηση των θεσμών της αγοράς. Από την στιγμή που δεχτούμε ότι η εσωτερική υποτίμηση θα μπορούσε να είναι η πλέον ορθή και αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης του διαρθρωτικού προβλήματος της εθνικής οικονομίας, είναι σαν να μην εμπιστευόμαστε καθόλου την ικανότητα του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα και της επιχειρηματικής της ελίτ να αναπτύξουν οι ίδιοι, επωμιζόμενοι ασφαλώς και το ανάλογο κόστος, μία στρατηγική διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων δίχως κοινωνική καταστροφή.

Τώρα είναι η κοινωνική καταστροφή, με την έννοια του τεράστιου κοινωνικού ζητήματος για την χώρα, που αντικειμενικά εκβιάζει προς μία διαρθρωτική μεταρρύθμιση του δημοσίου και της αγοράς! Αυτό έγινε και άρα το πουλόβερ ξηλώνεται επειδή η διαφθορά της πολιτικο-μεγαλοεπιχειρηματικής ελίτ στην Ελλάδα και η έλλειψη θάρρους και υπευθυνότητας των πολιτικών ηγετών δεν επέτρεψαν μία σοβαρή πολιτική διαπραγμάτευση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και μια έντιμη εξήγηση με τον ελληνικό λαό, η οποία ασφαλώς θα οδηγούσε στην έντιμη απομάκρυνση των ιδίων από τις αποφάσεις.

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.