Μην μου πεις πως δεν γνωρίζεις το σοβαρότερο πολιτικό πρόβλημα της αριστεράς στην Ευρώπη του προηγούμενου αιώνα; Στο βαθμό που ξεπερνούσε το δογματικό ζήτημα της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, επικέντρωνε το ενδιαφέρον της μονοδιάστατα στα δημοσιονομικά!
Η αριστερά εμφανιζόταν να αγνοεί την αγορά. Την σνόμπαρε στην ανάλυσή της! Η αριστερά αποτελούσε εν πολλοίς μια κρατιστική αφήγηση, ασκώντας κριτική στην καπιταλιστική δομή και λειτουργία, που κατέληγε στον ασφυκτικό έλεγχο της αγοράς εκεί τουλάχιστον όπου βρίσκονταν σε κρίση οι θεσμοί της πολιτικής (αστικής) δημοκρατίας. Και αυτό ήταν μάλλον ορθολογικό με όρους πολιτικής οικονομίας, αλλά ταυτόχρονα καταστροφικό για την αριστερά, μια και η ενίσχυση των εξουσιών του κράτους κατέληγε τελικά - και παραδόξως για την σοσιαλιστική ιδεολογία - να φέρνει την αριστερή κυβέρνηση σε αντίθεση με το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, ακόμη και με τις χαμηλότερες λαϊκές μάζες.
Ο αυταρχικός κρατισμός υπονόμευε την ίδια την αριστερή κοσμοαντίληψη περί ισότητας μέσα στην ελευθερία. Την ίδια ώρα που τα δημοσιονομικά έρχονταν σε μια κάποια ισορροπία, η μεγαλύτερη μερίδα πολιτών έψαχνε εναγωνίως χρήμα μέσα σε μια αγορά που είχε στεγνώσει από χρήμα… Και τότε ή έκοβες χρήμα ή έκοβες ελευθερίες, τις οποίες εσύ ο ίδιος ο αριστερός μέχρι χθες υπερασπιζόσουν ακόμη και με την ίδια σου την ζωή!
Παραδόξως, η αριστερά δουλεύει καλά (: κοινωνικώς εξισορροπητικά) σε περιόδους ανάπτυξης, βελτιώνοντας το κοινωνικό μοντέλο και σε περιόδους ακμής των αστικών θεσμών, αλλά τότε - τί ειρωνεία - ο λαός ψηφίζει δεξιούς και κεντρώους! Ο λαός κινείται προς τα αριστερά, αν δεν κινηθεί προς την ακρολαϊκιστική δεξιά και τον εθνικοσοσιαλισμό, σε περιόδους ύφεσης και ριζικής παρακμής των κοινοβουλευτικών θεσμών και έτσι η αριστερά εγκλωβίζεται σε ένα οιονεί καθεστώς εκτάκτου ανάγκης που αντικειμενικά παραμελεί, στην αρχή τουλάχιστον, την αγορά.
Αν αποφύγει αυτό το μεθοδολογικό σφάλμα η αριστερά του εικοστού πρώτου αιώνα θα ευδοκιμήσει! Θέλω να είμαι απολύτως σαφής: για να ευδοκιμήσει η αριστερά στη Ελλάδα σήμερα πρέπει να αναζωογονηθεί ταχύτατα η αγορά, χωρίς ασφαλώς διπλό νομισματικό! Και αυτό θα πρέπει να είναι το στοίχημα του ΣΥΡΙΖΑ και το κεντρικό ζήτημα στις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς της τρόικας. Αυτό σημαίνει μεταρρυθμίσεις χωρίς υφεσιακά μέτρα!
Όταν έχεις σταθερή ανάπτυξη μεταρρυθμίζεις το κράτος, έτσι ώστε να ενισχύσεις την ιδιωτική οικονομία! Αλλά όταν έχεις ύφεση, και μάλιστα μακροχρόνια, έρχεσαι να παρέμβεις μεταρρυθμιστικά στην αγορά - παράλληλα με την μεταρρύθμιση του κράτους και της παραγωγής - για να ενισχύσεις τους κρατικούς πόρους προς αναδιανομή, που με τη σειρά τους θα υποστηρίξουν τα ευάλωτα τμήματα της κοινωνίας και θα προσφέρουν επενδυτικά κεφάλαια για αξιοποίηση (εκμετάλλευση) της αργούσας δυναμικότητας της εργασίας (: διάφορες μορφές δημόσιας επένδυσης).
Τι κάνεις όμως στην περίπτωση που σου επιβάλλεται στο πλαίσιο της αλλόκοτης πολιτικώς και νομικώς «Δανειακής Σύμβασης» με τους εταίρους σου στην ευρωζώνη ένα καθεστώς αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού, που έχει τόσα κοινά με τον αυταρχικό κρατισμό που δύσκολα θα μπορούσες να τα διακρίνεις οντολογικώς;
Αναπτύσσεις - ως αριστερός - μια αφήγηση και πρακτική για την αναδιάρθρωση της παραγωγής, διατηρώντας ωστόσο το σφρίγος της αγοράς, στη θέση εκείνης της απατηλής και μάλλον πονηρής περί «περιορισμού της δημοσιονομικής σπατάλης», ενώ εισαγάγεις θεσμούς διεύρυνσης της δημοκρατίας. Αυτό από μόνο του οδηγεί σε κρίση τον νεοφιλελευθερισμό.
Δεν είναι τώρα που ο αυταρχικός νεοφιλελευθερισμός των πολιτικών λιτότητας και τα καταναγκαστικά μέτρα στην αγορά εργασίας, που οδηγούν σε μεγέθυνση της ανισότητας, σε περιθωριοποίηση καλά εκπαιδευμένους πολίτες και σε εξαθλίωση τους ασθενέστερους, για να καταλήξουν σε κρίση της δημοκρατίας, αλλά το αντίθετο. Ο εκδημοκρατισμός των αστικών θεσμών και η διεύρυνση της δημοκρατίας στη βάση είναι που οδηγούν σε κρίση τον νεοφιλελευθερισμό.
Νεοφιλελευθερισμός και δημοκρατία συμβιβάζονται μόνον σε περιόδους σημαντικής και σταθερής ανάπτυξης, υψηλού επιπέδου ευημερίας και πολιτικής σταθερότητας. Όταν όμως περάσουμε στη φάση όξυνσης του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού - όπως στην Ελλάδα - με τον χρηματοπιστωτικό τομέα, τα δημοσιονομικά και την αγορά να ελέγχονται ασφυκτικά και πνιγηρά με όρους ρευστότητας από μια γραφειοκρατία με πυρήνα το Eurogroup (: γραφειοκρατικός συγκεντρωτισμός κυριολεκτικώς σταλινικού τύπου), τότε νεοφιλελευθερισμός και δημοκρατία δεν είναι απλώς δύο αντίθετα φαινόμενα, αλλά δύο απολύτως εχθρικές και αντικειμενικώς σε σύγκρουση πραγματικότητες. Αυτό σημαίνει ρήξη της δημοκρατίας με τον νεοφιλελευθερισμό - και είναι αντικειμενικό φαινόμενο, το οποίο δεν μπορεί να αποτρέψει ή υπερβεί η «πολιτική βούληση»!
Άρα, είναι μεγάλη σαχλαμάρα και απάτη η φιλολογία της ρήξης της ελληνικής κυβέρνησης με τους εταίρους-δανειστές του ελληνικού κράτους! Εδώ υπάρχει πλέον ζήτημα ρήξης της δημοκρατίας με τον νεοφιλελευθερισμό και σε κάποιο βαθμό η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα εκφράζει αυτή την αντικειμενικότητα.
Τι θα μπορούσε να γίνει, λοιπόν, για να μην λάβει η αντικειμενική ρήξη δημοκρατίας-νεοφιλελευθερισμού στην Ελλάδα την μορφή «εχθροπραξιών» της Ελληνικής κυβέρνησης με τους «θεσμούς» και τους εταίρους-δανειστές της χώρας; Βελούδινο διαζύγιο με διπλό νομισματικό είναι η μια πιθανότητα, την οποία ωστόσο πρέπει να αποκλείσει η ελληνική πλευρά, καθώς αυτή εκτός από αντικοινωνική και αντιδημοκρατική είναι και παθολογική για την ίδια την αγορά. Ένα Σχέδιο μεγάλων Παραγωγικών Επενδύσεων στον πρωτογενή και κυρίως δευτερογενή τομέα της ελληνικής οικονομίας (υψηλής τεχνογνωσίας) με την εσωτερική αγορά ζωντανή ασφαλώς, είναι η άλλη πιθανότητα.
Νεκρωμένη αγορά σημαίνει ημιθανή δημοκρατία και πάνω σε μια τέτοια «δημοκρατία» δεν μπορείς να θεμελιώσεις μακροχρονίως οποιαδήποτε παραγωγική ανασυγκρότηση και βιώσιμη κοινωνική πρόοδο. Η νεκρωμένη αγορά φέρνει καθεστώτα εκτάκτου ανάγκης, πολυποίκιλες δικτατορίες! Και τι είναι αυτό που θα κρατούσε ζωντανή την ελληνική αγορά; Ένα σχέδιο αναδιανομής με φορολογικές και διαθρωτικές παρεμβάσεις που θα λειτουργούσε παράλληλα με το επενδυτικό πρόγραμμα.
Γίνεται αυτό χωρίς σοσιαλ-δημοκρατία και μάλιστα τουλάχιστον για μια δεκαετία; Όχι, αγαπητέ αναγνώστη, δεν γίνεται! Η σοσιαλ-δημοκρατία είναι μονόδρομος για την Ελλάδα, αν δεν επιθυμούμε την εγκαθίδρυση μιας δικτατορίας που θα συνδεόταν με την διεύρυνση της κυριαρχίας του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού. Αυτό θα έπρεπε να αποτελεί «κοινό τόπο» μεταξύ αυτών που διαθέτουν σοβαρή κατάρτιση στην πολιτική και οικονομική ιστορία της ανθρωπότητας και αντιλαμβάνονται τον σημερινό μετανεωτερικό, μεταβιομηχανικό και μεταμοντέρνο κόσμο μας στην Ευρώπη.
Μόνον που εδώ και δεκαετίες δεν είναι τα σοσιαλδημοκρατικά και κεντροαριστερά κόμματα που διαθέτουν σοσιαλ-δημοκρατικές απαντήσεις, αλλά η Ευρωπαϊκή Αριστερά που αποτελεί προϊόν μιας διπλής κριτικής: κριτική στην ολοκληρωτική αγορά, παράλληλα με κριτική στον ολοκληρωτισμό της «δικτατορίας του προλεταριάτου». Αυτή η αριστερά για να ευδοκιμήσει στη Ελλάδα πρέπει καταρχήν να αναζωογονηθεί η αγορά. Αν συνεχίσει να αργοσβήνει η αγορά θα εξατμιστεί και η ελπίδα του εκλογικού σώματος στην αριστερά.
Αυτό δυστυχώς δεν είναι αυτονόητο για έναν στρουκτουραλιστή αριστερό… και αυτός είναι ο λόγος που έρχομαι σήμερα εδώ να το επισημάνω. Στην πραγματικότητα, στη βάση της αγοράς γίνεται το «παιχνίδι» της διαπραγμάτευσης και όχι των δημοσιονομικών και των εργασιακών όπως εμφανίζεται και αρθρώνεται. Οι συντηρητικές και νεοσυντηρητικές δυνάμεις στην ΕΕ χρησιμοποιούν - χωρίς να το λένε φυσικά - το «βρώμικο όπλο» της νέκρωσης της εσωτερικής αγοράς για να προκαλέσουν κρίση πολιτικής νομιμοποίησης στους αντινεοφιλελεύθερους αντιπάλους τους. Μόνον που στην Ελλάδα η αγορά αποσταθεροποιήθηκε και υποβαθμίστηκε πολύ πριν από την άνοδο της αριστεράς, αποσταθεροποιώντας και ρευστοποιώντας παράλληλα τους έλληνες πολιτικούς συμμάχους του Βερολίνου και των Βρυξελλών!
Αυτό, αγαπητέ αναγνώστη, είναι το «ελληνικό παράδοξο» που θα πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουν σοβαρά οι εταίροι μας και οι «θεσμοί» που εμπλέκονται στην διαχείριση της ελληνικής κρίσης της ευρωζώνης. Αν στραγγαλίσουν την κυβέρνηση Τσίπρα, βουλιάζοντας εντελώς την ελληνική αγορά, θα έχουν ουσιαστικά φέρει μια μεταμοντέρνα χούντα στην Ελλάδα - στην οποία (χούντα) θέλω να ελπίζω πως δεν θα συμμετέχει η αριστερά! Από την άλλη μεριά, αν ενισχύσουν την ρευστότητα στην ελληνική αγορά θα ενδυναμώσουν την αριστερά! Ιδού το δίλημμα (τους), το οποίο δεν πρέπει να επιτρέψει η κυβέρνηση Τσίπρα να απαντηθεί με οποιοδήποτε σύστημα παράλληλων πληρωμών!...
* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.