Ο 86χρονος Νας σκοτώθηκε μαζί με τη σύζυγό του το Σάββατο σε ένα φρικτό τροχαίο ατύχημα στο Νιου Τζέρσι. Το ηλικιωμένο ζευγάρι, το οποίο είχε χωρίσει το 1963 για να ξαναπαντρευτεί το 2001, εκτινάχθηκε από ένα ταξί όταν ο οδηγός έχασε τον έλεγχο και προσέκρουσε σε κιγκλίδωμα.
Ο Νας διέπρεψε στη Θεωρία των Παιγνίων, τον κλάδο των μαθηματικών που μελετά τη στρατηγική λήψη αποφάσεων. Παίρνει το όνομά της από παιχνίδια σαν το πόκερ, στα οποία οι παίκτες λειτουργούν λογικά αλλά εγωιστικά και προσπαθούν να προβλέψουν τις κινήσεις των αντιπάλων τους.
Αυτού του είδους οι στρατηγικές αλληλεπιδράσεις χαρακτηρίζουν πολλές λειτουργίες της οικονομίας. Το 1964, ο Νας μοιράστηκε με δύο ακόμα μαθηματικούς το Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών για την ιδέα της «ισορροπίας σε μη συνεργατικά παιχνίδια», καθώς έδειξε ότι σε τέτοιου είδους αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε εγωιστικούς παίκτες υπάρχει πάντα μια λύση που αφήνει τους πάντες ικανοποιημένους.
Τα μαθηματικά του Νας αποτελούν σήμερα στάνταρτ εργαλεία των οικονομολόγων, και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της αμερικανικής στρατηγικής της περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, όταν το παιχνίδι ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση ακολουθούσε τη λογική του «εάν επιχειρήσεις να με εξαφανίσεις θα σε πάρω μαζί μου».
Fuck Your Buddy
Όμως η ιδέα ότι οι άνθρωποι είναι παίκτες που λαμβάνουν αποφάσεις με αποκλειστικά εγωιστικά κίνητρα ήταν ως βαθμό επηρεασμένη από την παρανοϊκή σχιζοφρένεια που διαγνώστηκε στον Νας το 1959, σε ηλικία 31 ετών.
Ο ιδιοφυής μαθηματικός πίστευε ότι ήταν στόχος κομουνιστικής συνωμοσίας και φανταζόταν ότι κάθε άνδρας που φορά γραβάτα, ακόμα και συνάδελφοί του, ήταν κομουνιστές που τον παρακολουθούσαν. Λόγω της παρανοϊκής καχυποψίας του, πίστευε πως όλοι οι άνθρωποι είναι καχύποπτα, εγωιστικά πλάσματα που μονίμως μηχανορραφούν προς όφελός τους.
Αυτό ήταν εξάλλου η κεντρική ιδέα στο διαβόητο παιχνίδι Fuck Your Body, ή Γάμα τον Φίλο σου, που είχε αναπτύξει ο Νας (σήμερα είναι γνωστό και με τον λιγότερο προκλητικό τίτλο So Long Sucker ή Αντίο Κορόιδο).
Ό μόνος τρόπος να κερδίσει κανείς σε αυτό το παιχνίδι είναι να προδώσει τους συντρόφους του. Όμως οι παίκτες δεν έπαιζαν πάντα με την εγωιστική στρατηγική που περίμενε ο Νας. Αναλυτές της RAND, μεγάλου αμερικανικού ψυχροπολεμικού think tank, λέγεται πως ζήτησαν από τις γραμματείς τους να παίξουν το παιχνίδι, και διαπίστωσαν με έκπληξη ότι οι παίκτριες επέλεγαν να συνεργαστούν αντί να «μαχαιρώσουν πισώπλατα» η μία την άλλη.
Ο Νας παρέμεινε μόνο για λίγο σύμβουλος της RAND, καθώς απολύθηκε μετά τη σύλληψή του το 1954 σε στέκι ομοφυλόφιλων.
Η σύλληψη, η απόλυση, το προκλητικό Γάμα τον Φίλο σου απουσίαζαν από το κινηματογραφικό πορτρέτο του καθηγητή. Η ταινία Ένας Υπέροχος Άνθρωπος με τον Ράσελ Κρόου γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία, δέχθηκε όμως επικρίσεις για απόκρυψη αρνητικών πτυχών του Νας, κυρίως το γεγονός ότι ο μαθηματικός είχε εγκαταλείψει τη νοσοκόμα σύντροφό του όταν έμαθε ότι ήταν έγκυος στις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Ο καθηγητής παραδέχτηκε τελικά το λάθος του για την ανθρώπινη φύση όταν τα συμπτώματα σχιζοφρένειας υποχώρησαν. Είχαν προηγηθεί αρκετές νοσηλείες, ενάντια στη θέλησή του όπως δήλωνε ο ίδιος, και μάλιστα χωρίς τη συστηματική λήψη αντιψυχωσικών φαρμάκων.
Το 2007, ο καθηγητής εμφανίστηκε στην τηλεοπτική σειρά The Trap του BBC και παραδέχτηκε ότι οι άνθρωποι δεν λειτουργούν πάντα με εγωιστικά κίνητρα.
Από τον Νας στον Βαρουφάκη
Ήταν μια διαβεβαίωση την οποία αισθάνθηκε υποχρεωμένος να επαναλάβει ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο οποίος αποχαιρέτισε μέσω Τwitter τον δάσκαλό του και εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τον «χρόνο που πέρασαν μαζί».
Τον περασμένο Φεβρουάριο, λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ως υπουργός Οικονομικών, διαβεβαίωνε στους New York Times ότι η Θεωρία των Παιγνίων δεν έχει θέση στις διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με την τρόικα, όσο κι αν αυτή η διαπραγμάτευση δείχνει ο ιδανικός χώρος εφαρμογής της θεωρίας.
«Οι θεωρητικοί των παιγνίων αναλύουν τις διαπραγματεύσεις σαν να ήταν παιχνίδια μοιρασιάς μιας πίτας στα οποία συμμετέχουν εγωιστικοί παίκτες. Επειδή πέρασα πολλά χρόνια της προηγούμενης ζωής μου ως ακαδημαϊκός που ερευνούσε τη θεωρία των παιγνίων, ορισμένοι σχολιαστές έσπευσαν να υποθέσουν ότι ως νέος υπουργός Οικονομικών ήμουν απασχολημένος επινοώντας μπλόφες, στρατηγήματα και εξωτερικές επιλογές» έγραψε στο άρθρο του.
«Τίποτα δεν θα μπορούσε να βρίσκεται μακρύτερα από την αλήθεια» διαβεβαίωνε. «Αν μη τι άλλο, το παρελθόν μου στη θεωρία των παιγνίων με έπεισε ότι θα ήταν πλήρης ανοησία να θεωρήσω τις τρέχουσες διαβουλεύσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τους εταίρους μας ως παιχνίδι παζαρέματος στο οποίο μπορεί κανείς να κερδίσει ή να χάσει με μπλόφες και τακτική εξαπάτησης».
O Βαρουφάκης, όπως εξάλλου και ο ίδιος ο Νας, αναγνωρίζει ότι η θεωρία των παιγνίων δεν βρίσκει εφαρμογή, τουλάχιστον πλήρη, σε αλληλεπιδράσεις στις οποίες παίζουν ρόλο παράγοντες όπως η εμπιστοσύνη και η αξιοπιστία.
Αυτό, βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν ακυρώνει τη θεωρία, η οποία χρησιμοποιείται ευρέως σήμερα στα οικονομικά, την πολιτική επιστήμη, την πληροφορική και τη βιολογία. Οι εταιρείες βασίζονται στη θεωρία για να προβλέψουν τις αντιδράσεις πελατών και ανταγωνιστών. Το ίδιο συμβαίνει στους διαγωνισμούς ανάθεσης μεγάλων έργων, ακόμα και στις online υπηρεσίες γνωριμιών.
Κι αυτό δείχνει πως, όσο κι αν η συμπάθεια, η αλληλεγγύη και η εμπιστοσύνη παίζουν ρόλο την ανθρώπινη συμπεριφορά, το μυαλό ενός οικονομολόγου δεν μπορεί ποτέ να απομακρυνθεί πολύ από τη θεωρία που περιγράφει το πόκερ.πηγή
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.