Μια κυβέρνηση αριστερό λάστιχο, που χάνει αέρα!

Άρθρο του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου *

Ξεφουσκώνει γρήγορα αυτή η κυβέρνηση και δεν φταίει το καρφί του Σόϊμπλε!

Το ξεφούσκωμα δεν οφείλεται στο ότι οι προγραμματικές δεσμεύσεις του Αλέξη Τσίπρα έγιναν λάστιχο στο πλαίσιο της τρέχουσας διαπραγμάτευσης με τους παράγοντες της τρόικας! Ούτε στο ότι «ένα κόμμα που γίνεται πρώτη φορά κυβέρνηση έχει έλλειψη τεχνοκρατικής βοήθειας και τεχνογνωσίας» [Ευκλείδης Τσακαλώτος] και ήταν απολύτως απροετοίμαστο για την τρομερά δύσκολη αποστολή του υπό ασφυκτική χρηματοπιστωτική πίεση! Ούτε στο ότι αυτή η κυβέρνηση με κορμό την αριστερά υπονομεύεται από την διαπλοκή και τις συντηρητικές δυνάμεις της ΕΕ! Ούτε στο ότι δυσκολεύεται να ισορροπήσει μεταξύ Ντάισελμπλουμ-Βαρουφάκη-Λαφαζάνη! Ούτε επειδή υιοθέτησε την στρατηγική (: discursive strategy) της δημιουργική ασάφειας!

Αλλού βρίσκεται η πραγματική αιτία του απότομου ξεφουσκώματος: Στην αντίληψή της περί κράτους και στην μεθοδολογία διάθρωσης της εξουσίας της (στο εσωτερικό)! Η πρώτη κυβέρνηση αριστερών πολιτεύεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που άσκησαν κυβερνητική εξουσία οι κλίκες της ΝΔ και οι κλίκες του ΠΑΣΟΚ κατά την μεταπολίτευση του 1974 – συνεργαζόμενη μάλιστα με κάποιες και κάποιους από αυτές τις κλίκες!! Πρόκειται για μοίρασμα της εξουσίας μεταξύ των βασικών κυβερνητικών παραγόντων (: Power-Sharing) και ανάπτυξη ενός πρωθυπουργοκεντρικού μοντέλου, για τον έλεγχο τόσο του δημοσίου και όσο και του κρατικοδίαιτου ιδιωτικού τομέα, διευθυνόμενου από τη νέα κλίκα του Μαξίμου.

Έτσι, δεν θα μπορούσες σε καμία περίπτωση να συμβάλεις στην θεμελίωση μιας νέας μεταπολίτευσης! Έτσι η αριστερά στην κυβέρνηση έρχεται απλώς να διευρύνει τον κύκλο της μεταπολίτευσης του 1974 και μάλιστα να στερεώσει θεσμούς πατρωνίας και παρεοκρατίας, που βρίσκονταν ήδη υπό κλωνισμό και σοβαρή αμφισβήτηση από το σύνολο σχεδόν της ελληνικής κοινωνίας.

Η αριστερά ξεφουσκώνει, όχι επειδή δεν ασκεί αποτελεσματική διακυβέρνηση ή ιδεολογικά συνεπή διακυβέρνηση, αλλά επειδή μιμείται την στρατηγική διακυβέρνησης της εξουσιαστικής νομενκλατούρας του ΠΑΣΟΚ, χωρίς μάλιστα να τολμά να στήσει από την αρχή έναν εντελώς νέο μηχανισμό εξουσίας και κατανομής εξουσιών. Παίζει κυρίως με τα πιόνια και στην σκακιέρα του καθεστώτος, το οποίο, όπως διεκήρυξε προεκλογικώς, ήρθε για να ανατρέψει.

Τίποτε δεν φαίνεται πως σκοπεύει στην πραγματικότητα να ανατρέψει, μια και αριστερή μεταρρύθμιση δεν θα μπορούσες ποτέ να κάνεις, αν ταυτόχρονα δεν μεταρρύθμιζες την δομή εξουσίας και δεν αναθεωρούσες σοβαρά την λογική της νομής της εξουσίας, που κυριάρχησε εθιμικώς και διαλογικώς κατά την εξέλιξη της μεταπολίτευσης του 1974.

Οι υλικές σχέσεις στην ελληνική κοινωνία δεν μπορούν να μεταβληθούν αν δεν αλλάξει το μοντέλο άσκησης πρακτικής πολιτικής. Αυτή είναι η αλήθεια και η αλήθεια είναι πως η κυβέρνηση Τσίπρα αντί για «ανατροπή», υποκρίνεται την αλλαγή δίχως «εντροπή»!

Ο ανατρεπτικός λόγος αυτής της κυβέρνησης έρχεται απλώς να διασκεδάσει την πραγματικότητα της αναδιάρθρωσης και όχι εξάλειψης των πελατειακών σχέσεων και της διαπλοκής! Προκαλούνται διαρκώς εντυπώσεις ανατροπής των πακτωμένων σχέσεων εξουσίας, απλώς και μόνον για να διασκεδαστεί η επιχείρηση διείσδυσης και ελέγχου στον μηχανισμό αναπαραγωγής του σημερινού καθεστώτος ηγεμονίας στην Ελλάδα, από την κλίκα που αποκαλείται «πρωθυπουργικό περιβάλλον»!

Δεν θέλω να επεκταθώ, είναι μεγάλο «κρίμα» αυτό που συμβαίνει αυτήν την περίοδο και αφορά στο γενικότερο διακυβερνητικό μοντέλο που φαίνεται να υιοθετεί ο Αλέξης Τσίπρας. «Κρίμα» για την πολιτική και πολιτισμική οντότητα της αριστεράς στην Ελλάδα και πανευρωπαϊκώς! «Κρίμα» και γι’ αυτή καθ’ εαυτή πολιτική προσωπικότητα του Αλέξη Τσίπρα. Ούτε ως ύφος, ούτε ως ήθος στην διακυβέρνηση δεν φαίνεται να προσφέρει οποιαδήποτε μορφή αλλαγής η κυβέρνησή του. Μόνον το υφάκι άλλαξε για να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση της ενδυνάμωσης του λαϊκού παράγοντα στην Ελλάδα και του ανοίγματος της κυβερνητικής ελίτ στην κοινωνία. Πετάξαμε τις γραβάτες, αλλά κρατήσαμε το κοστουμάκι της παλαιάς εξουσίας, η οποία έτσι φαντάζει ανανεωμένη και πιο λαϊκή, φανταζόμενη πως είναι καί καινοτόμος καί λαϊκή!

Δεν είναι οι «κόκκινες γραμμές» που ορίζουν μία αριστερή κυβέρνηση ως τέτοια, αλλά οι υφολογικές γραμμές που χαρακτηρίζουν αντικειμενικά την πολιτεία της. Και εδώ είναι το μέγα πρόβλημα που συνιστά το «καρφί» το οποίο ξεφουσκώνει το αριστερό μας λάστιχο που κινεί αυτή την περίοδο το όχημα της ελληνικής ιστορίας. Η έλλειψη διαφορετικού ύφους εξουσίας από την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα επιχειρείται να υποκατασταθεί από την περίσσεια στο υφάκι, στο προσωπικό στιλ έκφρασης και στον αναφερόμενο τρόπο ζωής των μελών των κυβερνητικών οργάνων και του περιβάλλοντος αυτών. Το πλέον ανησυχητικό μάλιστα είναι πως οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης στην Ελλάδα, εθισμένοι στην «μικροπολιτική», εστιάζουν στο υφάκι, αγνοώντας σε μεγάλο βαθμό το πραγματικό πολιτικό ύφος της σημερινής εξουσίας. Το πέπλο αυτό άγνοιας βοηθάει σίγουρα πολλούς από αυτούς και κάνει την δουλειά του δημοσιογράφου πιο εύκολη και ελκυστική, αν και ανούσια και παρελκυστική.

Αγαπητέ κύριε Αλέξη Τσίπρα, προσπαθήστε να συνειδητοποιήσετε εγκαίρως αυτά τα πράγματα και μεταβάλλετε όσο γίνεται πιο σύντομα το σχήμα και το περιεχόμενο της θεσμικής συγκρότησης που σας ορίζει ως πρωθυπουργό, έτσι ώστε να εισαγάγετε ένα ύφος και ήθος στην ελληνική πολιτική σκηνή που θα ανατρέπει πράγματι τις πολιτικές των προηγούμενων, ως ύφος και ήθος. Το υφάκι δεν παίζει απολύτως κανέναν ρόλο σε αυτό το ζήτημα. Φορέστε ο, τι θέλετε, μιλήστε όπως θέλετε, αλλά συνειδητοποιείστε πως αυτά δεν αφορούν στο ύφος της εξουσίας, το οποίο προφανώς είναι εκείνο που συνδέει το ήθος με την πολιτική!

Μόνον στον βαθμό που συνειδητοποιηθούν αυτά τα πράγματα σήμερα, προχωρώντας σε άμεση υφολογική ανασυγκρότηση σε ολόκληρο το πλέγμα της διακυβέρνησης, έτσι ώστε να πάψουν να αναπαράγονται οι δομές εξουσίας της μεταπολίτευσης του 1974, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε βάσιμα με όρους «ανατροπής» και μόνον έτσι ο Αλέξης των προεκλογικών ελληνικών πλατειών και των ευρωπαϊκών ντιμπέιτ κορυφής δεν θα αποτελούσε κραυγαλέα αντίφαση με τον σημερινό έλληνα πρωθυπουργό. Θα αποτελούσε δραματική απογοήτευση αν ο έλληνας κυβερνήτης Αλέξης Τσίπρας κατέληγε να διαψεύδει στο επίπεδο του ύφους της πολιτικής πρακτικής, εκείνον τον χαρισματικό νέο πολιτικό που ήρθε για να προσδώσει μία σύγχρονη δημοκρατική ουσία στα ελληνικά και ευρωπαϊκά πράγματα!

Το ύφος στην ασκούμενη εξουσία σας στην συγκυρία, κύριε Τσίπρα, και μόνον αυτό, είναι εκείνο που μπορεί να υποστηρίξει την «ελπίδα» που παρουσιάσατε ως αναφερόμενη ταυτότητά σας, ή να την διαψεύσει, οδηγώντας σύντομα στο κλατάρισμα του αριστερού ελαστικού του ελληνικού οχήματος στην ευρωπαϊκή λεωφόρο.

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.