Πίσω Από την Ελληνική Κρίση Ιστορικό βοήθημα στη σημερινή ψήφο από συνεργάτη του Προέδρου Κέννεντυ

του William R. Polk*,

Μετάφραση:Μιχ.Στυλιανού

«Εστιάζοντας την προσοχή τους στη νομισματική πλευρά της ελληνικής κρίσης, τα ΜΜΕ χάνουν την ουσία του παράγοντα που αναστατώνει σήμερα τους ΄Ελληνες και επίσης του τι θα μπορούσε να καταστήσει δυνατή μια λύση.

Για περισσότερο από μισό αιώνα οι ΄Ελληνες έζησαν μια ζωή κινδύνων. Στη δεκαετία του 1930 έζησαν κάτω από μια δικτατορία, που είχε σαν πρότυπο τη Ναζιστική Γερμανία, χρησιμοποιούσε μια μυστική αστυνομία σαν της Γερμανίας και έστελνε τους επικριτές της σε ένα νησιωτικό στρατόπεδο συγκεντρώσεως. ΄Επειτα συνέβη κάτι περίεργο: Ο Μπενίτο Μουσολίνι εισέβαλε στη χώρα.

Στην πρόκληση να υπερασπιστούν τον αυτοσεβασμό τους και την πατρίδα τους, οι ΄Ελληνες παραμέρισαν το μίσος τους για την δικτατορία του Μεταξά και συσπειρώθηκαν για να πολεμήσουν τους ξένους εισβολείς. 

Οι ΄Ελληνες τα κατάφεραν τόσο καλά στην υπεράσπιση της χώρας τους ώστε ο Αδόλφος Χίτλερ αναγκάσθηκε να αναβάλει την εισβολή στη Ρωσία για να προστατέψει τους Ιταλούς. Αυτή η κίνηση πιθανώς έσωσε τον Ιωσήφ Στάλιν, αφού η καθυστέρηση ανάγκασε την Βέρμαχτ να πολεμάει μέσα στη ρωσική λάσπη, το χιόνι και τον πάγο, πόλεμο για τον οποίο δεν ήταν προετοιμασμένη. Αλλά κατά ειρωνική συνέπεια έσωσε και την δικτατορία του Μεταξά και την Μοναρχία. Ο βασιλιάς και όλοι οι ανώτεροι αξιωματούχοι διέφυγαν στην κατεχόμενη από τους Βρετανούς Αίγυπτο και ως νέοι σύμμαχοι χαρακτηρίστηκαν τμήμα του «ελεύθερου κόσμου».

Στο μεταξύ στην Ελλάδα οι Γερμανοί λεηλατούσαν  μέγα μέρος της βιομηχανίας, της Ναυτιλίας και των τροφίμων. Οι ΄Ελληνες άρχισαν να λιμοκτονούν. Όπως παρατήρησε ο Μουσολίνι, «οι Γερμανοί άρπαξαν από τους ΄Ελληνες και τα κορδόνια των παπουτσιών τους…»

΄Επειτα οι ΄Ελληνες άρχισαν να αντεπιτίθενται. Τον Οκτώβριο του 1942 συγκρότησαν ένα κίνημα αντιστάσεως, που σε δυο χρόνια έγινε το μεγαλύτερο της Ευρώπης. Όταν η Γαλλία μπορούσε να καυχηθεί για 20.000 αντάρτες, η ελληνική αντίσταση είχε συγκεντρώσει περί τα δύο εκατομμύρια και κρατούσε καθηλωμένες τουλάχιστον δυο γερμανικές μεραρχίες. Και το κατόρθωσαν χωρίς εξωτερική βοήθεια.

Όταν φάνηκε ποιο θα είναι το τέλος του πολέμου, ο Βρετανός πρωθυπουργός Τσώρτσιλ αποφάσισε να ξαναφέρει στην Ελλάδα τη μοναρχία και το παλαιό καθεστώς. Τον κινούσε ο φόβος της κομμουνιστικής επιρροής μέσα στο κίνημα της αντίστασης. Όταν απέτυχε να αλλάξει τα σχέδια απόβασης στην Ιταλία, έστειλε όσο στρατό ήλεγχε στην Ελλάδα και προκάλεσε έναν εμφύλιο πόλεμο που εδίχασε τη χώρα. Οι ηγέτες της αντίστασης φάνηκαν λιγότερο ξύπνιοι και το κίνημα τους συνετρίβη. Το έλεγχο επανέκτησε η γραφειοκρατία, η αστυνομία και τα προγράμματα του προπολεμικού καθεστώτος.

Μετά τον πόλεμο, με την Βρετανία αδέκαρη και ανήμπορη να συντηρήσει την πολιτική της, το Λονδίνο πέρασε την Ελλάδα στους Αμερικανούς που ανήγγειλαν το «Δόγμα Τρούμαν» και έριξαν χρήμα για να αποτρέψουν μια νίκη της Αριστεράς. Τα αμερικανικά χρήματα κέρδισαν προσωρινά, αλλά το βαρύ χέρι του παλαιού καθεστώτος δημιούργησε μια νέα γενιά εν δυνάμει δημοκρατών που αμφισβήτησαν την κυριαρχία του. Όπως δείχνει η όμορφη ταινία του Κώστα Γαβρά «Ζ», το φιλελεύθερο κίνημα των αρχών της δεκαετίας του ΄60 καταπνίγηκε από μια νέα στρατιωτική δικτατορία, την «κυβέρνηση των συνταγματαρχών».

Όταν έπεσε η χούντα το 1974, η Ελλάδα απόλαυσε μια σύντομη περίοδο ομαλότητας, αλλά οι βαθιές κοινωνικές ρωγμές στη χώρα δεν θεραπεύθηκαν. Ανεξάρτητα του ποιο πολιτικό κόμμα υποδείκνυε τους υπουργούς η αυτό-διαιωνιζόμενη γραφειοκρατία διατηρούσε τον έλεγχο. Η διαφθορά οργίαζε. Και το σημαντικότερο, στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε το πολιτικό καθεστώς που ο Αριστοτέλης θα αποκαλούσε ολιγαρχία.

Οι πολύ πλούσιοι χρησιμοποίησαν τα κεφάλαιά τους για να δημιουργήσουν ένα κράτος εν κράτει. Εξάπλωσαν την εξουσία τους σε κάθε πτυχή της οικονομίας και διαμόρφωσαν έτσι το τραπεζικό σύστημα ώστε να καταστεί εξωχώριο. Οι λιμενίσκοι γέμισαν από μέγα-γιωτ, που οι ιδιοκτήτες τους δεν πλήρωναν φόρους και μέρος του Λονδίνου πέρασε στην ιδιοκτησία ανθρώπων πού χόντρυναν απομυζώντας την ελληνικήν οικονομία. Τα «ξύπνια λεφτά» της Ελλάδας αποθηκεύθηκαν στο εξωτερικό.

Η Παρούσα Κρίση

Αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να κρατήσει πολύ περισσότερα χρόνια, αλλά όταν η Ελλάδα μπήκε στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση το 1981, οι Ευρωπαίοι ( κυρίως Γερμανοί) τραπεζίτες είδαν μιαν ευκαιρία: ΄Ετρεξαν στην Ελλάδα να προσφέρουν δάνεια. Οι Έλληνες, ακόμη και εκείνοι που δεν είχαν αρκετό εισόδημα για να αντιμετωπίσουν τις υποχρεώσεις δανεισμού, έσπευσαν να τα αρπάξουν.΄Επειτα οι δανειστές άρχισαν να διεκδικούν την εξόφληση. Κλονισμένες οι επιχειρήσεις άρχισαν τις περικοπές. Η ανεργία αυξήθηκε, οι ευκαιρίες εξαφανίστηκαν.

Δεν υπάρχει καμιά πιθανότητα εξόφλησης των δανείων. Δεν θα έπρεπε ποτέ να είχαν προσφερθεί και ποτέ να γίνουν δεκτά. Για να μη βυθιστεί, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να κάνει περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες και ο κόσμος υπέφερε. Στις εκλογές του 2004 οι ΄Ελληνες δεν είχαν υποφέρει αρκετά για να ψηφίσουν το κόμμα του Σύριζα, που πήρε μόνο 3,3 τοις εκατό.

΄Επειτα, μετά την οικονομική κατάρρευση του 2008, ήρθαν χρόνια χειρότερης στέρησης, αποδοκιμασίας για όλους τους πολιτικούς και οργής. Επίσης αίσθημα απελπισίας, καθώς οι ΄Ελληνες έβλεπαν ότι δεν υπάρχει διέξοδος και άρχισαν να στρέφονται προς τον Σύριζα. Στις εκλογές του 2015 ο Σύριζα κέρδισε το 36,3% των ψήφων. Σήμερα οι συνθήκες που επέβαλαν αυτό το αποτέλεσμα είναι ακόμη πιο πιεστικές: το εθνικό εισόδημα της Ελλάδος μειώθηκε κατά περίπου 25% και η ανεργία μεταξύ των νέων σε άνω των 50 τοις εκατό.

Απέναντι στις αξιώσεις των Γερμανών και της ΕΕ για περισσότερη λιτότητα οι ΄Ελληνες είναι οργισμένοι. ΄Εχουν βαθειές μνήμες μίσους κατά των Γερμανών (αυτή τη φορά όχι στρατού κατοχής αλλά τραπεζιτών).΄Εχουν κατ’ επανάληψη διασυρθεί από τους πολιτικούς τους. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας πρέπει να ξαίρει πως αν κατηγορηθεί για «ξεπούλημα» η σταδιοδρομία του τέλειωσε.

Το πακέτο διάσωσης που προσφέρεται από το ΔΝΤ και από την ΕΚΤ είναι φορτωμένο με μεγάλα βάρη για την Ελλάδα. Οι ΄Ελληνες βλέπουν ότι η επιλογή της εξόδου από το ευρώ μοιάζει με τη στάση που επέλεξαν εξαρχής η Βρετανία και η Σουηδία να μην το υιοθετήσουν- αν και σε μια χωρίς προηγούμενο ελληνική απόφαση εξόδου από το κοινό νόμισμα θα πρέπει να αναμένεται μια οδυνηρή περίοδος προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας.

Ωστόσο, εάν το ΔΝΤ και η ΕΚΤ δεν προσφέρουν μια δυνατότητα καλύτερης ζωής για τους ΄Ελληνες, με την διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, πιστεύω ότι οι ΄Ελληνες μπορεί τελικά να απορρίψουν τις αξιώσεις για λιτότητα και να εγκαταλείψουν το ευρώ.

*Ο Ουίλλιαμ Πόλκ είναι βετεράνος σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής, καθηγητής και συγγραφέας. Ο  Πρόεδρος Τζων Κέννεντυ τον είχε τοποθετήσει στο Συμβούλιο Σχεδιασμού Πολιτικής του Υπουργείου Εξωτερικών. Εδίδασκε στο Χάρβαρντ και συνέγραψε σειρά βιβλίων για την αμερικανική εξωτερική πολιτική.