Χθες το βράδυ κουβέντιαζα με τον γιό μου διάφορα μεθοδολογικά ζητήματα που αφορούν στην πτυχιακή του εργασία, η οποία προσεγγίζει το σύγχρονο αφήγημα της μιλιταριστικής επέμβασης, για να καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα που έχει γενικότερο ενδιαφέρον: Ο Διαφωτισμός ως ηθικό και πολιτικό πρότυπο χειραφέτησης και απελευθέρωσης του ανθρώπου από τον φόβο, αποτυγχάνει στο βαθμό που ως μέσο επίτευξης αυτού του στόχου ανέχεται έστω, την καταστροφή. Μια επιστημονική εργασία έχει αξία στο βαθμό που ερευνώντας τον Λόγο, παρατηρεί μέσα από αυτόν την καταστροφή του ανθρώπινου και του φυσικού περιβάλλοντος και ασκεί κριτική όχι ακριβώς στον Λόγο, αλλά στη διαδικασία πολιτικής νομιμοποίησης του θανάτου, του αφανισμού και της καταστροφής.
Αν για παράδειγμα, μελετώντας το σύγχρονο αφήγημα της μιλιταριστικής επέμβασης παντού στον κόσμο, ξεχάσεις για μια στιγμή πως δι’ αυτού αποκτά ορθολογικά χαρακτηριστικά και φυσιολογική διάσταση ο θάνατος, η εξόντωση και κάθε είδος καταστροφής, δεν κάνεις επιστήμη, δεν κάνεις κριτική, δεν προσφέρεις τίποτε στην ανθρωπότητα… Δεν έχει σημασία για εσένα τότε αν τα «βυζάκια έξω» είναι φυσικά ή τεχνητά! Σημασία έχει να κάνουν πολιτική, καταστρέφοντας τον ίδιο τον πολιτισμό που τα θέλει ελεύθερα, αντί για «προκλητικά επιτηδευμένα» και αντιδραστικά, στο πλαίσιο ενός τεχνοκρατικού ακτιβισμού!
Ο Ορθολογισμός του Διαφωτισμού, ο οποίος έρχεται σήμερα με την μορφή του τεχνοκρατισμού να κυριαρχήσει τόσο πάνω στη φύση, όσο και πάνω στην ίδια την ανθρωπότητα στο πλαίσιο της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης, υιοθετεί την έννοια της καταστροφής ως απαραίτητο μέσο ή διαδικασία ανάπτυξης και προόδου. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα που δομεί τις σύγχρονες πολιτικές στον αναπτυγμένο κόσμο μας και αυτή είναι η ιδέα πάνω στην οποία στηρίζεται η περίφημη δρομολόγηση της σημερινής ελληνικής μεταρρύθμισης υπό τον έλεγχο του Κουαρτέτου.
Πρόκειται για πολιτικού χαρακτήρα διαστροφή του πολιτισμού του Διαφωτισμού, οικεία σε κάθε ολοκληρωτικό σύστημα: Αυτή ήταν η κεντρική έννοια που γεφύρωνε βάρβαρα την πρακτική του σταλινισμού με την θεωρία του μαρξισμού, αυτή που γεφύρωνε βάρβαρα την πρακτική του φασισμού ή του ναζισμού με την θεωρία «του χρώματος και του αίματος» και του κράτους ως ζωντανός οργανισμός που διψά για αίμα και εκδίκηση καταπίνοντας τον Άλλον (: τον εσωτερικό και εξωτερικό εχθρό), αυτή και η πρακτική του ολοκληρωτικού καπιταλισμού που γεφυρώνει βάρβαρα την μετανεωτερική, μεταβιομηχανική και μεταμοντέρνα αγορά με σύγχρονες θεωρητικές κατασκευές, οι οποίες νομιμοποιούν πολιτικώς την καταστροφή εθνικών κρατών – ακριβώς όπως την καταστροφή επιχειρήσεων – δια του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού.
Όταν το 1969 νεαρές φοιτήτριες του Τέοντορ Αντόρνο κατέλαβαν την έδρα του επιδεικνύοντας γυμνά τα στήθη τους, έκαναν ασφαλώς αντιδραστική πολιτική, καταστρέφοντας τον πολιτισμό του ίδιου του Αντόρνο που ήθελε τα βυζάκια ελεύθερα και φυσιολογικά, όπως και τις φοιτήτριες ελεύθερες. Ήταν ένα αθώο πραξικοπηματάκι που εν είδει προκλήσεως εκμηδένιζε την θεωρητική κατασκευή του αντι-ολοκληρωτισμού της εποχής εκείνης, οδηγώντας στην διαμόρφωση της αίσθησης πως ο Λόγος δεν έχει σημασία.
Έτσι φτάσαμε, μια και ο Λόγος δεν έχει σημασία αλλά μόνον η πράξη, να μην δίνουμε σημασία στην πράξη του Λόγου και να αδιαφορούμε για το ολοκληρωτικό του περιεχόμενο. Σε κάποιες άλλες μάλιστα περιπτώσεις, φτάσαμε να αναζητούμε αποκλειστικά τις προθέσεις που κρύβονται πίσω από τον Λόγο (: συνωμοσιολογία), αντί να αναλύουμε κριτικά την πολιτική στρατηγική και τις τάξεις πραγμάτων που δομούνται ως πραγματικότητες δια του Λόγου. Έτσι ο ολοκληρωτισμός λειτουργεί σαν ιός που έχει την ικανότητα να πολλαπλασιάζεται, χρησιμοποιώντας τα φιλελεύθερα και δημοκρατικά κύτταρα της κοινωνίας. Δεν τρέφεται ακριβώς από αυτά, αλλά τα μολύνει, δείχνοντας πως ο Λόγος του Διαφωτισμού είναι σκέτη απάτη και το μόνο που έχει σημασία είναι η ισχύς, η ισχυροποίηση, οι ισχυροί, η γοητεία του ισχυρού, η πρόκληση για την ανάδειξη του ισχυρού… power as a beauty!
Κάπως έτσι, η πράξη της αμφισβήτησης έρχεται να εκμηδενίσει τον πολιτισμό της κριτικής θεωρίας που δομεί αυτή την πράξη ως κοινωνική ανάγκη. Όταν ο πολιτισμός, που δεν βλέπει οτιδήποτε άλλο εκτός από ομορφιά στα βυζάκια, προσβάλλεται από την προκλητική επίδειξή τους για να διακοπεί η κριτική και να αρχίσει η πολιτική της πρόκλησης να διαμορφώνει την ισχύ και τον αποκλεισμό, ο ολοκληρωτισμός είναι το αποτέλεσμα. Αυτό εκμεταλλεύεται σήμερα ο τεχνοκρατισμός του νεοφιλελευθερισμού για να αποκλείσει οτιδήποτε και οποιονδήποτε ασκεί δομική κριτική σε αυτόν, ως ουτοπικό και ουτοπιστή.
Αφού δεν μπορείτε να σηκώσετε την πέτρα που εσείς οι ίδιοι κατασκευάζετε με την αμφισβήτηση που δομεί η κριτική θεωρία, πώς είναι δυνατόν να διακονείτε την αλήθεια και πώς είναι δυνατόν να είστε «αληθινοί», ρωτούν οι τεχνοκράτες. Αφήστε, λοιπόν, τα λόγια και τις ιδέες και ασχοληθείτε αποκλειστικά με την πράξη, εννοώντας ως πράξη την ισχύ, η οποία για να θεμελιωθεί ως αλήθεια θα πρέπει να συνδέεται με την καταστροφή. Κάπως έτσι, ο ακτιβισμός με «τα βυζάκια έξω» έρχεται να προσβάλλει τον αντι-ολοκληρωτισμό της κριτικής θεωρίας που προαγάγει την αμφισβήτηση, αποδομώντας στην ουσία τον φιλελεύθερο και δημοκρατικό πολιτισμό. Στα ερείπια αυτού κτίζει με σχεδόν ανύπαρκτο κόστος ο σύγχρονος τεχνοκράτης του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού, για να προσφέρει ως αυτονόητη αλήθεια τον μεταμοντέρνο ολοκληρωτισμό που ορίζεται από την γενίκευση του ολοκληρωτικού καπιταλισμού και της αντικατάστασης της έννοιας της κοινωνικότητας από αυτήν της επιχειρηματικότητας.
Είναι τώρα περισσότερο από ποτέ, που η ισχύς αποκτά εντελώς μεταφυσικά χαρακτηριστικά, ενώ η ομορφιά συνδέεται με την επίδειξη ισχύος. Και η τελευταία με την ολοκληρωτική επικράτηση των πολιτικών ισχύος που αφορούν σε επεμβάσεις μιλιταριστικού και οικονομικού τύπου. Εδώ πλέον ο άνθρωπος και το φυσικό περιβάλλον παύουν να έχουν σημασία. Είναι άσχετα θέματα ενώπιον του ορθολογισμού του τεχνοκράτη, που σκοτώνει και καταστρέφει για να σώσει ένα οικονομικό σύστημα και για να αντιμετωπίσει τρομοκράτες, ή εν δυνάμει τρομοκράτες κάθε μορφής, οι οποίοι απειλούν ή θα μπορούσαν να απειλήσουν την κοινωνική οργάνωση της παραγωγής ενός οικονομικού συστήματος, που ως βασικό μηχανισμό αναπαραγωγής έχει την καταστροφή. Αυτός ο πολιτικώς συντηρητικός μεταμοντέρνος γραφειοκράτης αν διαπιστώσει πως αμφισβητείται από εκείνους που βλέπουν και δείχνουν δια της κριτικής θεωρίας τον απάνθρωπο και αντικοινωνικό χαρακτήρα του Λόγου του, είναι έτοιμος ακόμη και να χρηματοδοτήσει τα «βυζάκια της αμφισβήτησης», να «βγουν έξω» και δια της προκλήσεως να ακυρώσουν την αλήθεια και τον πραγματισμό εκείνων που τα θέλουν έξω!
Ο τεχνοκράτης είναι ο σύγχρονος μάνατζερ των προκλήσεων κάθε είδους για να ακυρωθεί η σημασία της αμφισβήτησης του σύγχρονου ολοκληρωτισμού μέσα από την ευαισθητοποίηση προς την προσβολή της ζωής από την άψυχη ύλη. Έτσι διαστρέφεται πολιτικώς το σημαντικό για την ανθρωπότητα και αντί για τον άνθρωπο και την φύση, συζητάμε για την κυριαρχία των «-ισμών» και για την ισχύ της πρόκλησης που πλέον έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα «βυζάκια έξω».
Οτιδήποτε μπορεί να διακόψει ή να διασκεδάσει την κριτική θεωρία που εστιάζει στη ζωή δείχνοντας το καταστροφικό πρόσωπο των πολιτικών ισχύος, είναι καλοδεχούμενο και αξιοποιήσιμο από το πολιτικό μάρκετινγκ του τεχνοκράτη. Έτσι κατασκευάζεται ο κόσμος του, μέσα στον οποίο η μυθοποίηση με όρους ισχύος του φυσικού καταλήγει στην εκθείαση του τεχνητού (: Artificial), πράγμα που αποτελεί την πληρέστερη έκφραση του ολοκληρωτισμού που έχει γνωρίσει μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα. * Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.