Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων στην Στερεά Ελλάδα: Επιμένουν στις 4 Μονάδες (ΜΕΑ) υπονομεύοντας την Διαλογή στην Πηγή

Του Στέφανου Σταμέλλου*

Οι συζητήσεις και οι αντιπαραθέσεις για τη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων είναι έντονες σε όλη τη χώρα. Πανελλαδικά κορυφώνεται ένας «πόλεμος» συμφερόντων για το μοίρασμα της πίτας. Στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, με τους κατάλληλους χειρισμούς, κατάφεραν οι μηχανισμοί ώστε η συζήτηση να εξαντληθεί στο ποια μορφή θα έχει ο Περιφερειακός Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων(ΦΟΔΣΑ)∙ αν δηλαδή θα είναι Σύνδεσμος ή Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ. Όχι ότι αυτό δεν είναι σημαντικό, αλλά δεν παύει να είναι μια διαδικαστική υπόθεση, που παραπέμπει στο «όποιος δεν θέλει να ζυμώσει, δέκα μέρες κοσκινίζει».

Το σημαντικότερο και ουσιαστικότερο νομίζουμε είναι αν θα προχωρήσει η Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων σύμφωνα με τις οδηγίες, τη νομοθεσία και τις ανάγκες των καιρών - μείωση, επανάχρηση, ανακύκλωση, κομποστοποίηση, τελική διάθεση των υπολειμμάτων -  ή αν θα κατασκευαστούν εργοστάσια-Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων(ΜΕΑ) για να επεξεργάζονται τα  σύμμεικτα με ξήρανση και τελικό προορισμό την καύση. Θεωρούμε δηλαδή δευτερεύον ζήτημα ποιος θα κάνει την ΜΕΑ∙ αν και, με τη σημερινή οικονομική δυσπραγία, το πιο πιθανό είναι να γίνουν με ιδιωτικά κεφάλαια ή μέσω ΣΔΙΤ από τις γνωστές εταιρείες, οι οποίες καραδοκούν και προωθούν με τους ντήλερς τα σχέδιά τους σε όλη την Ελλάδα. Θα μπορούσε η Περιφέρεια Στερεάς να αποτελέσει εξαίρεση; Το θέμα λοιπόν είναι να πάμε στην Ολοκληρωμένη Διαχείριση με απώτερο στόχο τα μηδενικά απόβλητα, ώστε να μη χρειάζεται να γίνουν οι ΜΕΑ.

                                                                                   

Πού βρισκόμαστε σήμερα: Στις 9/3/2015 με απόφαση της Διαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας ανατέθηκε στην εταιρεία «ASE SYNERGY CONSULTING A.E» το έργο «Επικαιροποίηση Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας» με πρόεδρο και δ/ντα σύμβουλο τον κ Μιχαλόπουλο [εδώ η απόφαση: https://yperdiavgeia.gr/procurements/downloadPdf/253062] Είναι η ίδια εταιρεία που παρέχει «Υπηρεσίες Συμβούλου για την Μεταφορά Τεχνογνωσίας και Καλών Πρακτικών στην Οργάνωση της Περιφέρειας Πελοποννήσου στον Χειρισμό Συμβάσεων Σ.Δ.Ι.Τ».

Η σύνταξη των Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤοΣΔΑ) ανατέθηκε από τον Περιφερειακό ΦΟΔΣΑ ΑΕ, στις 17/11/2015 στην εταιρεία EUROPEAN PROFILES Α.Ε. [Διαύγεια: ΟΣ9ΡΟΞ2Ζ-ΣΒ1]. Στην ίδια εταιρεία ο Δήμος Λαμιέων είχε αναθέσει από τις 27/3/2015 την «Παροχή υπηρεσιών Συμβούλου για την “Τεχνική συμβουλευτική υποστήριξη για την αντιμετώπιση της διαχείρισης αποβλήτων”»

Το πρώτο σχέδιο της μελέτης αναθεώρησης/επικαιροποίησης του ΠΕΣΔΑ παρουσιάστηκε σε συνάντηση των Δήμων της Περιφέρειας, που έγινε στις 2/9/2015 στη Λαμία. Στη συνέχεια η ανάδοχος εταιρεία συγκέντρωσε τα στοιχεία και έκανε τον πίνακα των έργων, που προτείνονται για να συμπεριληφθούν κατά τη σύνταξη των Τοπικών Σχεδίων των Δήμων. Είναι έργα που συζητήθηκαν και αποφασίστηκαν στο Διοικητικό Συμβούλιο του Περιφερειακού ΦΟΔΣΑ ΑΕ (Τόσο καλά… για να ξέρουμε ποιος αποφασίζει τί…) Στον πίνακα περιλαμβάνονται η υφιστάμενη κατάσταση και οι υπάρχουσες υποδομές, τα ενταγμένα έργα που είναι ήδη σε εξέλιξη και τα σχεδιαζόμενα/προτεινόμενα έργα.

Στην Περιφέρεια Στερεάς σήμερα λειτουργούν επτά(7) ΧΥΤΑ και δώδεκα(12) Σταθμοί Μεταφόρτωσης(ΣΜΑ). Είναι δε σε εξέλιξη και έχουν ενταχθεί ένας(1) ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ, τρεις(3) ΣΜΑ και μια(1) Μονάδα Κομποστοποίησης(ΜΚ). Τέλος προτείνονται να κατασκευαστούν στη νέα περίοδο τέσσερις(4) Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων(ΜΕΑ), ένας(1) ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ, τέσσερις(4) ΜΚ και επτά(7) ΣΜΑ. Συνολικά δηλαδή, όταν και αν ολοκληρωθεί αυτός ο σχεδιασμός, θα έχουμε 4 ΜΕΑ, 8 ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ, 22 ΣΜΑ και 6 ΜΚ και συγκεκριμένα: ΠΕ Φθιώτιδας: ΜΕΑ και ΧΥΤΥ Λαμίας, ΧΥΤΑ Δομοκού, ΜΚ Λοκρών(Μονάδα Κομποστοποίησης) και 9 ΣΜΑ, ΠΕ Βοιωτίας: ΜΕΑ και ΧΥΤΥ Θήβας, ΧΥΤΑ και ΜΚ Λιβαδειάς και 1 ΣΜΑ, ΠΕ Εύβοιας: ΜΕΑ & ΧΥΤΥ Χαλκίδας, ΜΚ Καρύστου, ΧΥΤΑ & ΜΚ Ιστιαίας, ΧΥΤΑ & ΜΚ Σκύρου και 8 ΣΜΑ, ΠΕ Φωκίδας: ΧΥΤΥ, ΜΚ και ΜΕΑ Δελφών και 2 ΣΜΑ. Η Ευρυτανία προβλέπεται να έχει μόνο 2 ΣΜΑ

Ο προϋπολογισμός των εκτελούμενων ή ενταγμένων έργων συνολικά είναι της τάξης των 55 εκατομμυρίων περίπου. Με έναν πρόχειρο υπολογισμό τα προτεινόμενα επίσης έργα για τη νέα περίοδο είναι της τάξης των 150 εκατομμυρίων ευρώ. Άρα αναφερόμαστε συνολικά σε έργα 200 περίπου εκατομμυρίων ευρώ για τα επόμενα 3-4 χρόνια και τη νέα προγραμματική περίοδο, χωρίς τις δαπάνες για τα «Πράσινα Σημεία», την Ανακύκλωση και την Κομποστοποίηση.

Και επειδή μιλάμε για τον Εθνικό Σχεδιασμό, σημειώνεται ότι στην νέα προγραμματική περίοδο, σύμφωνα με το Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης(ΣΕΣ), δεν θα χρηματοδοτηθεί κανένα έργο εάν προηγουμένως δεν έχει ολοκληρωθεί και εγκριθεί το ΠΕΣΔΑ, που θα πρέπει να συμβαδίζει με τον ΕΣΔΑ, στον οποίο έχει ενσωματωθεί η Ελληνική και η Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Στην ουσία όμως μιλάμε για αντικρουόμενες λογικές και πρακτικές και μάλιστα, αναφορικά με τις Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων(ΜΕΑ), υπάρχει το τεράστιο ζήτημα της βιωσιμότητας. Για να είναι βιώσιμες οι ΜΕΑ απαιτούνται συγκεκριμένες εγγυημένες ποσότητες απορριμμάτων ανάλογα με την δυναμικότητα της Μονάδας. Αν αυτές οι ποσότητες δεν εξασφαλίζονται, το κόστος λειτουργίας τους θα επιβαρύνει τους Δήμους, άρα τους δημότες.

Αυτό μπορεί να προκαλέσει εκτίναξη των ανταποδοτικών τελών στα ύψη ή υπονόμευση και ακύρωση της ανακύκλωσης στην πράξη. Δυστυχώς στο στάδιο που βρισκόμαστε, αυτό των μελετών για την έγκριση των ΤΟΣΔΑ και ΠΕΣΔΑ, παρατηρεί κανείς παραπλανητικά νούμερα παραγόμενων απορριμμάτων, που «φουσκώνουν» σκόπιμα τις προβλεπόμενες ποσότητες και τα αντίστοιχα ποσοστά. Αυτό σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να περάσει, τη στιγμή μάλιστα που έχει γίνει αποδεκτό ότι τα παραγόμενα σκουπίδια μειώνονται συνεχώς και λόγω της κρίσης και λόγω των μέτρων πρόληψης και μείωσης.

Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να περάσει η αντίληψη ότι είναι ανέφικτη η Διαλογή στην Πηγή, ότι είναι  ανέφικτη η Ανακύκλωση και η Κομποστοποίηση. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι η διαχείριση των σύμμεικτων με το ανακάτεμα και την ξήρανση στις ΜΕΑ αποτελεί Ολοκληρωμένη Διαχείριση για τα επόμενα τριάντα χρόνια.

«Απαιτούμε μείωση, ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων σε εταιρείες και κοινότητες, με στόχο μια οικονομία μηδενικών αποβλήτων που να αντιγράφει τα φυσικά οικοσυστήματα» Από την Παγκόσμια Χάρτα των Πρασίνων.

* Μέλος της Οικολογίας Αλληλεγγύης Στερεάς