Τι αλλάζει στη στρατηγική της τρόικας για την Ελλάδα…

Επισημαίνει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος *

Τι σημαίνει όλη αυτή η φασαρία των ημερών, γύρω από την εξέλιξη / τύχη του προγράμματος της τρόικας - των «Θεσμών», όπως αυτή μετονομάστηκε - για την Ελλάδα; Ποιο είναι το περιεχόμενο, αγαπητέ αναγνώστη, αυτής της ιδιαίτερα πονηρής εβδομάδας των παθών για την ελληνική οικονομία, ή καλύτερα για την ελληνική κοινωνία;    

Μεταβολή στρατηγικής, σημαίνει, ενώ ο επαναπροσδιορισμός της μεθοδολογίας της ηγεμονικής σχέσης μεταξύ τρόικας και Ελληνικών Αρχών είναι αυτός που χαρακτηρίζει το περιεχόμενο της νέας αναστάτωσης και των νέων απειλών εναντίον της ελληνικής κοινωνίας, οι οποίες αναπόδραστα - αν όχι προσχεδιασμένα – οδηγούν σε άμεση διάλυση της βουλής και προκήρυξη εκλογών.

Θα είμαι σύντομος και δεν «σπάω» ή «σαμποτάρω» την απεργία των δημοσιογράφων με αυτό το σημείωμα, καθώς κανείς δημοσιογράφος δεν ασχολήθηκε μέχρι σήμερα με το μεθοδολογικό κομμάτι των ευρωπαϊκών και διεθνών μηχανισμών, που αναπτύχθηκαν για την άρθρωση και αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης της ευρωζώνης. Παρότι, όπως προσωπικώς πιστεύω, αυτό είναι ένα θεμελιώδες τμήμα της δημοσιογραφίας, δεν απασχολεί τον έλληνα δημοσιογράφο, ενώ όλο και λιγότεροι συνάδελφοί του διεθνώς ασχολούνται με το κρίσιμο ζήτημα της μεθοδολογικής προσέγγισης, στο πρόβλημα της «επίλυσης κρίσεων». Είναι σοβαρό λάθος, που προδηλώνει δραματική ανεπάρκεια! Πρόκειται για μια δομικού χαρακτήρα έλλειψη της σύγχρονης δημοσιογραφίας που την υποβαθμίζει ως πολιτικό φαινόμενο. Αλλά δε είναι το θέμα μου αυτό…

Το θέμα μου είναι η κρίσιμη μεταβολή στην πολιτική μεθοδολογία της τρόικας, που σημαίνει μεταβολή στο «conditionality», στη διαδικασία με την οποία δομούνται οι όροι των μνημονίων: Στη διαδικασία που ορίζει τις προϋποθέσεις εσωτερικής πολιτικής, που απαιτεί (: δεσμεύει τις Ελληνικές Αρχές) το πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής (της τρόικας και σήμερα κουαρτέτου). Αν δεν καταλάβουμε αυτήν τη μεταβολή, είναι βέβαιον πως η όλη αντιπαράθεση επί της επιχείρησης θέσπισης ενός «προληπτικού μηχανισμού» είναι σαχλαμάρα, ενώ κινείται στον αφρό της πολιτικής. 

Σε ό, τι με αφορά έχω ήδη αφιερώσει τουλάχιστον δύο σημειώματα, εξηγώντας λεπτομερώς τη διάσταση του «conditionality» στο ελληνικό πρόγραμμα προσαρμογής, για «πάση θυσία στο ευρώ»! Αυτό που δεν είπα είναι πως επρόκειτο για ένα/μια «ex-post conditionality», με την έννοια πως τα μνημόνια βασίζονταν μέχρι σήμερα στη θέσπιση μέτρων λιτότητας, δηλαδή εσωτερικής υποτίμησης, εκποίησης δημόσιου πλούτου και διαδικασιών ταυτόχρονης δραστικής μείωσης του δημοσιονομικού και εμπορικού ελλείμματος, υπό τους όρους του επίσημου δανειστή (: κρατών της ευρωζώνης) και του ΔΝΤ. Πρώτα θεσπίζεται η βοήθεια με την μορφή δανείων - χωρίς αυτά να απελευθερώνονται άμεσα, αλλά σταδιακά, μετά από τη διαδικασία των αξιολογήσεων - και μετά ακολουθεί η θέσπιση και εφαρμογή στην πράξη των μέτρων λιτότητας. Στη συνέχεια και μετά από «θετικές αξιολογήσεις», ετίθετο υπό κρίση και διαβούλευση μεταξύ των παραγόντων του «κουαρτέτου», αν η χώρα μας θα ελάμβανε επιπλέον βοήθεια, πώς, από ποιες πηγές και σε τι μορφή. Εδώ «έπαιζε» και η υπόθεση της αναμόρφωσης του χρέους, ως μορφή βοήθειας.        

Αυτή η μεθοδολογία είναι που τώρα αλλάζει! Από την «ex-post conditionality» περνάμε στην «ex-ante conditionality», που σημαίνει πως η Ελλάδα θα πρέπει να αποδείξει πως είναι ικανή να διατηρήσει του όρους προσαρμογής που έχουν ήδη διομολογηθεί με τα τρία πρώτα μνημόνια, μεγεθύνοντας την αποτελεσματικότητα των μέτρων λιτότητας, τα οποία έχουν ήδη θεσπισθεί και που θα θεσπισθούν στη συνέχεια για την ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης, ώστε να συνεχιστεί - πολιτικώς νομιμοποιημένα - η βοήθεια από τους επιμέρους παράγοντες της τρόικας. Τί σημαίνει, τώρα, βοήθεια, είναι ένα άλλο ζήτημα που σε καμία περίπτωση δεν θα συνεπάγεται πρόσθετο κόστος για τους δανειστές. Τώρα, βοήθεια σημαίνει απλώς μείωση έως πολύ μεγάλη μείωση - αν οι ελληνικές κυβερνήσεις του μέλλοντος αποδειχθούν απολύτως συμμορφούμενες προς τις «υποδείξεις» / όρους του κουαρτέτου - των άμεσων και έμμεσων κερδών των δανειστών από την «επένδυση βοηθείας» στην Ελλάδα.

Αυτή τη κρίσιμη μεταβολή στην πολιτική μεθοδολογία της τρόικας, επιχειρεί παιδαριωδώς να διασκεδάσει η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, λέγοντας πως «όσον αφορά στα προληπτικά μέτρα, η απόφαση του Eurogroup δεν αφορά τη νομοθέτηση μέτρων, αλλά έναν μηχανισμό εξισορρόπησης τυχών αποκλίσεων που θα θεσμοθετηθεί εκ των προτέρων»! Αυτό, αναγνώστη μου, παριστά με όρους «προπαγάνδας παρηγορίας», το /την «ex-ante conditionality», όπως στην εξήγησα με δυο κουβέντες πιο πάνω. Σύμφωνα με αυτήν τη μεθοδολογία τα «νέα μνημόνια» δεν θα λέγονται μνημόνια, καθώς μνημόνια έχουμε τυπικώς μόνον στην περίπτωση της «ex-post conditionality» . Κατά την «ex-ante conditionality» θα έχουμε τη θέσπιση αυτοματοποιημένων μηχανισμών, έτσι ώστε να διατηρηθεί η κατεύθυνση και ο ρυθμός της συνολικής αναδιάρθρωσης της ελληνικής εθνικής οικονομίας και κοινωνίας ασφαλώς, υπό τους όρους του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος προϋποθέτει την «λιθουανοποίηση» του κοινωνικού και παραγωγικού μοντέλου της χώρας μας.

Πώς το συμπεραίνω; Μα, το νέο κοινωνικό μοντέλο των Βαλτικών Χωρών υπήρξε προ δεκαετίας το ερευνητικό μου αντικείμενο!  Όταν κατά την αυγή της διετίας (1990) - τότε που άλλαζε ραγδαία η Ευρώπη - με έστειλε το Mega στο Βίλνιους για ένα πολιτικό ρεπορτάζ, η τότε ηγέτης της Λιθουανίας με υποδέχτηκε με άψογα γερμανικά λέγοντας: «καλώς ήλθες στην Αθήνα του Βορρά» -  και ας προσπαθεί να κλέψει τον τίτλο το Εδιμβούργο! Τώρα, νομίζω πως είναι «δίκαιο» η ιστορία να αντιστραφεί: «καλώς ήλθατε στο Βίλνιους του Νότου», είναι το «σωστό» καλωσόρισμα στους ξένους μας, λιθουανούς και μη που επισκέπτονται την Αθήνα!

Αυτή είναι η σημειολογία του «ex-ante conditionality»! Με αυτή τη νέα μεθοδολογία επιχειρείται να σεκιουριτοποιηθεί (securitization) το πρόγραμμα «σοκ και δέος» της τρόικας, για τις επόμενες δεκαετίες. Αυτό είναι το νέο μοντέλο επί του οποίου κτίζονται οι νέες σχέσεις των ελληνικών κυβερνήσεων με ολόκληρο τον κόσμο και όχι απλώς με τις χώρες της ευρωζώνης. Στο «ex-ante conditionality» θα δομείται πλέον η «απόδειξη» πως «η Ελλάδα μένει Ευρώπη»… μασκαράδες μου και η εθνική μας ταυτότητα ως ευρωπαίοι, αγαπητοί! Και γιατί τα γράφω; Διότι δεν αντέχω άλλες σαχλαμάρες, παιδαριώδεις προπαγάνδες και υπανάπτυξη, με καταστροφή δύο ολόκληρων γενιών και όλων των ειδών κεφαλαίου στον τόπο μου!

Αν κατάλαβες αυτό το κείμενο, σε ένα επόμενο θα σε πάω βαθύτερα, στα μαθηματικά της νέας στρατηγικής της τρόικας, για να εξηγήσω όσο πιο απλά θα μπορούσα τη σχέση του «ex-ante conditionality» με την Birnbaum's Conditionality Principle, με την οποία προσεγγίζω μέχρι σήμερα τη στατιστική λογική του πειράματος της τρόικας στην Ελλάδα. 

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.