Η Ζωή είναι καράβι, αλλά γιατί να γίνει είδηση και τραγούδι;

Επισημαίνει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος *

«Πάνω στο χαρτί απλώνει ένας μαύρος ουρανός / το παράπονο με πιάνει και σου γράφω με μελάνι / η ζωή είναι καράβι κι ο καιρός κατακλυσμός», έγραψε ο Μιχάλης Μπουρμπούλης, ενώ στους στοίχους του έβαλε νότες ο Ηλίας Ανδριόπουλος για να τραγουδήσει η Άλκηστις Πρωτοψάλτη, πριν ασφαλώς η Ζωή Κωνσταντοπούλου αφήσει τα κουπιά, σηκώσει το λατίνι και δοκιμάσει τη λαγουδέρα!

Ας μην υπερβάλουμε και μυθοποιούμε τα πράγματα: Δεν πρόκειται για καράβι, αγαπητέ αναγνώστη, βάρκα είναι… καλό σκαρί, δεν λέω, αλλά πολύ βαριά για να πάει με κουπιά και τον κακό μας τον καιρό κατάπλωρα! Πρέπει η Ζωή να φροντίσει έτσι ώστε η πλώρη να στραφεί «ανένδοτα» και ανυπόκριτα κατά την ουσιώδη δημοκρατία, η οποία δεν είναι κάτι άλλο από ένα αγωνιστικό πρότυπο πλουραλισμού, όπου η ανένδοτη μάχη για ριζοσπαστικοποίηση των δημοκρατικών θεσμών φαντάζει μόνη ικανή να φέρει τον καιρό πρύμα.

Άρα, όταν μιλάμε από εδώ και πέρα για το καράβι με τη μορφή της «Πλεύσης Ελευθερίας» στο μυαλό μας θα πρέπει να έχουμε τη λαγουδέρα! Όλων των μορφών τις λαγουδέρες, ακόμη και αυτή που γεννήθηκε στην Ύδρα μόλις δυο μέρες μετά τη δική μου γέννηση. Αν δεν υπήρχε ο Κώστας ίσως να μην καταλάβαινα ποτέ τη δημοκρατική σημασία της «λαγουδέρας»: Είχε ως αξίες την ισότητα και την ελευθερία αυτός ο κοσμοπολιτικός ναός της Ύδρας, πώς να το κάνουμε! Όσοι έζησαν εκεί την χρυσή εποχή της Ύδρας ξέρουν τι εννοώ με τον όρο «αγωνιστικός πλουραλισμός»! Όσοι δεν έζησαν έστω και λίγο στον κοσμοπολιτισμό αυτής της «λαγουδέρας», μάλλον θα πρέπει να διαβάσουν «το δημοκρατικό παράδοξο» της Chantal Mouffe για να καταλάβουν βαθύτερα τι προσπαθώ να πω σε αυτό το σημείωμα…

Το ζήτημα είναι να συμβιβαστούμε με τη δημοκρατική λειτουργία της λαγουδέρας για να προσβλέπουμε σε μια «Πλεύση Ελευθερίας». Και αυτό απαιτεί ένα εντελώς διαφορετικό ύφος από αυτό το χθεσινό στην εκδήλωση στο «Χυτήριο», όπου η Ζωή Κωνσταντοπούλου παρουσίασε το κόμμα (της).

Μόνον θετικά θα μπορούσα να δω αυτή την πρωτοβουλία! Μόνον καλή επιτυχία θα μπορούσα να ευχηθώ στη κυρία Κωνσταντοπούλου, με την οποία θα μπορούσα να συμφωνήσω σε όλα όσα είπε χθες το βράδυ, αλλά δεν θα μπορούσα να παραβλέψω το άκρως προβληματικό ύφος που χαρακτηρίζει το πολιτικό περιεχόμενο αυτής της κίνησης, με προοδευτικό ασφαλώς προσανατολισμό.

Έλειψε ο σοβαρός, εμπειρικός στοχασμός. Έλειψε η ωριμότητα. Έλειψε «το βάθος», ενώ περίσσευσε «το πλάτος», σχεδόν πάντα με μια ανάλαφρη νότα παιδικότητας. Δεν λέω να ξαναγεννηθεί  ένας «Λέων Μπλουμ», ούτε ένας  «Ενρίκο Μπερλινγκουέρ», για να ευδοκιμήσει στην Ελλάδα η «Πλεύση Ελευθερίας»! Δεν εννοώ να αναζητηθεί στο παρελθόν το υφολογικό παρεχόμενο που θα προσδιορίσει καί τον ηγέτη καί τη λαγουδέρα της βάρκας μας! Κάτι, ωστόσο, θα πρέπει να καταλαβαίνουμε καί από ύφος, όταν κάνουμε πολιτική… έτσι δεν είναι;

Δεν εννοώ, ασφαλώς, το ιδιαίτερο στυλ της κυρίας Κωνσταντοπούλου, ούτε απλώς την αισθητική της χθεσινοβραδινής εκδήλωσης, σχολιάζω αρνητικά το γενικό υφολογικό σχήμα, εντός του οποίου ο Λόγος σημαίνει Πράξη, ή αλλιώς ο Πολιτικός Λόγος φιλοδοξεί να κατασκευάσει τάξεις πραγμάτων ικανές να ορίσουν, στο πλαίσιο μιας εναλλακτικής ηγεμονίας, έναν διαφορετικό, προοδευτικό, καταστατικό χαρακτήρα του πραγματικού στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.

Αν συμφωνούμε πως η παράσταση της πραγματικότητα αποτελεί μια σύνθεση σχέσεων εξουσίας και σχέσεων νοήματος και μπορεί η (μικρή) αλήθεια της να προσεγγιστεί μόνον μέσω μιας υφολογικής φόρμας που εξοπλίζει τον αποδέκτη του μηνύματος με διεστιακούς φακούς ανάγνωσης αυτής της διττής αντικειμενικότητας, τότε η «Πλεύση Ελευθερίας» έχει σοβαρό πρόβλημα πειθούς! Υπάρχει αλήθεια στο κείμενο, αυτό καθ’ εαυτό, της «Πλεύσης Ελευθερίας», δεν υπάρχει, ωστόσο, στη γενική παράσταση του κόμματος. Φαίνεται σαν η μικρή αλήθεια αυτού του νέου κόμματος να μην αποτελεί βίωμα, σαν να είναι από κάπου άλλου υιοθετημένη, εξωτερικά, εξιδανικευμένα, ιδεατά, ποιητικά, σαν μαθητική έκθεση, χωρίς βαθιά και αυθεντική αισθαντικότητα. Επιπλέον, ο τρόπος παρουσίασης των ομιλητών της εκδήλωσης ήταν ένα υφολογικό τερατούργημα, με την υιοθέτηση εκφραστικών κλισέ από την άρθρωση ευτελών διαφημιστικών προβολών. Γιατί θα πρέπει από την παρουσίαση ενός νέο κόμματος να λείπει η φυσικότητα; Γιατί ο στόμφος και μάλιστα ως «ανορθοφωνία»;

Η «Πλεύση Ελευθερίας» για να προσφέρει στην ελληνική κοινωνία και στον προοδευτικό ευρωπαϊσμό αυτά τα όμορφα πράγματα που διακήρυξε η Ζωή Κωνσταντοπούλου, θα πρέπει να αποκτήσει φυσικότητα και διαλογική βαθύτητα στην υφολογική της στρουκτούρα. Μόνον έτσι η ζωή θα λάβει τη διάσταση ενός καραβιού, που αξίζει να γίνει είδηση και τραγούδι, επειδή ακριβώς η Ζωή γνωρίζει πως το καράβι είναι στην πραγματικότητα βάρκα και πως το κουμαντάρισα μιας βάρκας στον κακό καιρό είναι τελικά υπόθεση λαγουδέρας και όχι κουπιών. Και η λαγουδέρα θέλει τη δημοκρατία της, η οποία με τη σειρά της θέλει ένα διαφορετικό ύφος από αυτό το χθεσινό στο «Χυτήριο», ή εκείνο της κυρίας Κωνσταντοπούλου κατά την προηγούμενη προεκλογική αναμέτρηση.

Η βάρκα της φιλελεύθερης και ριζοσπαστικής αριστεράς δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μέσα στην άγρια, σημερινή οικονομική, κοινωνική και γεωπολιτική θάλασσα, αν δεν αναθεωρήσει ριζικά το ύφος της. Η σύγχρονη αριστερή παράσταση δεν μπορεί ναι είναι θέατρο, διαφημιστικό σποτ, τηλεοπτικό παράθυρο ή αμφιθέατρο! Θα πρέπει να είναι το έμπειρο χέρι που πιάνει με αυτοπεποίθηση και φυσική απλότητα τη λαγουδέρα… χωρίς ο τιμονιέρης να κοιτάζει το χέρι του!

Για μια καλή «Πλεύση Ελευθερίας» το μυαλό - και η συνείδηση - πρέπει να ορίζει τη δημοκρατική πορεία, χωρίς να αποσπάται από το χέρι που κρατά τη λαγουδέρα. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου θα ευδοκιμήσει στα ελληνικά πολιτικά πράγματα, μόνον στο βαθμό που αυτή και οι γύρω της πάψουν να ασχολούνται με το «χέρι» της! Αυτό ας αποτελέσει την αρχή της αναγκαίας υφολογικής της μεταβολής!... 

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.