Από τον δικομματισμό στη διπολική διαταραχή για μια απόϊδεολογικοποιημένη μεταπολίτευση…

Άρθρο του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου *

Ο παλαιός δικομματισμός της μεταπολίτευσης του 1974 κατέρρευσε, αφού δεν μπόρεσε να διαχειριστεί με δημοκρατικά κριτήρια και μέσα την οικονομική κρίση και τώρα βρισκόμαστε στη φάση δημιουργίας ενός νέου δικομματισμού για τις επόμενες δεκαετίες. Αυτό είναι το ουσιώδες ζήτημα που απασχολεί κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Και αυτά που βλέπεις, αναγνώστη μου, να συζητούνται για «αναθεώρηση του συντάγματος» και «αλλαγή στον εκλογικό νόμο» - εκτός από φτηνιάρικο αντιπερισπασμό ενώπιον της διεύρυνσης της φτωχοποίησης - προδηλώνουν τη συνειδητοποίηση του πολιτικού προσωπικού πως η μετάβαση σε μια νέα μεταπολίτευση με τη μορφή ενός νέου δικομματισμού θα είναι το αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων υπό την τρόικα. 

Στο μεταξύ τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και η ΝΔ, συμπεριφέρονται σαν να πάσχουν από διπολική διαταραχή. Το πρόβλημα είναι η ιδιοκτησία του προγράμματος της τρόικας και η πολιτική νομιμοποίηση της φιλοσοφίας και της πρακτικής του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού. Η ΝΔ ενώ κάποια στιγμή εμφανίστηκε επιτέλους (: για τους παράγοντες της τρόικας) πρόθυμη να αναλάβει την ιδιοκτησία του προγράμματος - το οποίο είναι ασφαλώς πολύ ευρύτερο από τα μνημόνια αυτά καθ’ εαυτά - αποδείχθηκε ανίκανη να το πράξει. Από την άλλη πλευρά ο ΣΥΡΙΖΑ που εμφανίστηκε απρόθυμος, αποδείχτηκε ικανότερος της ΝΔ στο ζήτημα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε σε μεγάλο βαθμό να εσωτερικεύσει το πρόγραμμα της τρόικας στο πολιτικό σύστημα της Ελλάδας και να το καταστήσει «Εθνικό Μεταρρυθμιστικό Σχέδιο», δηλώνοντας διαρκώς πως αυτό είναι αποτέλεσμα εξαναγκασμού-του και όχι ελεύθερης βούλησής-του. Αντίθετα η ΝΔ ενώ είχε τη βούληση, δεν είχε την πολιτική νομιμοποίηση να μεταστρέψει τον καταναγκασμό του «σοκ και δέος» της τρόικας σε εξαναγκαστική, αλλά σε κάθε περίπτωση αναπόδραστη αποδοχή του προγράμματος από τον ελληνικό λαό. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε για να συμπληρώσει την ΝΔ στην υπόθεση της ενσωμάτωσης του προγράμματος στα ελληνικά πολιτικά πράγματα και στην αγορά και να βοηθήσει στην ανάληψη της ιδιοκτησίας του από ολόκληρο σχεδόν το πολιτικό σύστημα.

Είναι αυτή ακριβώς η διαδικασία που δημιουργεί την εντύπωση πως ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ πάσχουν από διπολική διαταραχή. Αυτό είναι το ζήτημα και όχι σαχλαμάρες του τύπου: «Η επίπονη διαδικασία που προηγήθηκε και κυρίως οι συνεχείς απαιτήσεις ευρωπαίων και ΔΝΤ για ψήφιση από τη βουλή όλων των προαπαιτούμενων που παρέμεναν  ανοιχτά, αποδεικνύει ότι το πρόβλημα αξιοπιστίας της κυβέρνησης παραμένει […] Αν δεν σταματήσουν οι αμφιταλαντεύσεις και οι παλινωδίες στην υλοποίηση της συμφωνίας, πολύ γρήγορα η αβεβαιότητα θα επιστρέψει. Είναι παράλογο τη μια μέρα η κυβέρνηση να υπογράφει τη συμφωνία  για το Ελληνικό και την επόμενη να βγαίνουν υπουργοί, όπως ο κ.Σπίρτζης και να τη χαρακτηρίζουν ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας» [Το Βημα].  

Καθόλου παράλογο δεν είναι, «το κόλπο» ανάληψης της ιδιοκτησίας του προγράμματος της τρόικας από ολόκληρο το πολιτικό σύστημα είναι, που έχει εδώ και χρόνια εξηγηθεί και αναλυθεί από ερευνητές της σύγχρονης θεωρίας ηγεμονίας (: power in politics). Και αν ενδιαφέρεσαι να μάθεις πως ακριβώς διαρθρώνεται αυτό το πολιτικό τεχνούργημα και ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ σε αυτό, ως μικροπολιτικό στρατήγημα, διάβασε το «The changing face of power», Ball, Terrence (1998), σε συνδυασμό με το «Beyond the three faces of power», Isaac JeffryC. (1994).

Όλα αυτά που εμφανίζονται σαν διπολική διαταραχή και παραδοξότητες, κυρίως από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αν το καλοεξετάσεις και από την πλευρά της ΝΔ, είναι μηχανισμοί πολιτικής νομιμοποίησης - γνωστοί σε εμάς τους πολιτικούς επιστήμονες - που έχουν να κάνουν αποκλειστικά με την ηγεμονία και την εξουσία και όχι με την ιδεολογία ή διαταραχές ψυχολογικού τύπου. Τώρα, αν το «εξουσία για την εξουσία» του ΣΥΡΙΖΑ ή της ΝΔ προκαλεί ιδεολογική σύγχυση και ψυχική διαταραχή σε κάποια στελέχη κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και της ΝΔ, είναι πιθανόν, αν και δεν το πιστεύω! 

Δυστυχώς, αναγνώστη μου, το πολιτικό φαινόμενο στην Ελλάδα εξελίσσεται πλέον ως «απάτη για την απάτη» για να υπηρετήσει το «εξουσία για την εξουσία» προς ένα νέο δικομματισμό, με τη μορφή ενός εξουσιαστικού δίπολου και δεν έχει καμία σχεδόν σχέση με την ιδεολογία, την κλινική ψυχολογία ή «normative» προσεγγίσεις, με τις οποίες σε ταλαιπωρούν κυρίως αριστεροί αναλυτές. Δεν έχει ασφαλώς σχέση ούτε με συνομωσίες σαν αυτές που φαντάζονται ακροδεξιοί, ή προσαρμογές στην αγορά, όπως διατείνονται φιλελεύθεροι δεξιοί. Καμία σχέση!  

Είναι μεγάλο παραμύθι πως η αποικιακού χαρακτήρα παρέμβαση της τρόικας στα ελληνικά πράγματα θα οδηγήσει σε κατάρρευση τον δικομματισμό στην Ελλάδα. Σε παροδική κρίση, ναι, για την μετάβαση σε μια νέα μορφή δικομματισμού, μέσω της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας που ήδη εξελίσσεται γοργά με πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα. Η ευκαιρία για την προώθηση ενός Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου πάλης, έτσι ώστε να υπάρξει μαζικός απεγκλωβισμός λαϊκών και μικροαστικών δυνάμεων από τον παλαιό δικομματισμό (ΠΑΣΟΚ-ΝΔ) χάθηκε. Ωστόσο, τη διάθεση αυτή εκμεταλλεύτηκε η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ για να προωθήσει το νέο δικομματισμό, ο οποίος θα θεμελιωθεί και τυπικά μετά από νέες πρόωρες εκλογές.

Είναι τόσο απατεώνες και κακοί άνθρωποι αυτοί εκεί στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ; Σε παρακαλώ, μη με ρωτάς σαχλαμάρες! Της πολιτικής αγοράς είναι οι άνθρωποι, που μπλέκοντας με τους ανθρώπους της χρηματοπιστωτικής αγοράς, κατάλαβαν πως με τον Μαρξ πας πλατεία, ενώ με τον Βernard Μadoff  πας παντού! Πυραμιδοειδές πολιτικό σχήμα στην κεντροαριστερά κατασκευάζει αυτή την περίοδο η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, αντιγράφοντας το πυραμιδοειδές του μεγαλοχρηματιστή Μadoff, ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει μπλέξει στη γνωστή «πολυκατοικία της δεξιάς» και προσπαθεί να διαφύγει με συμβούλους μιας άλλης - κλασικής - εποχής στην πολιτική. Οι σύμβουλοι του Κυριάκου Μητσοτάκη χτυπούν ένα φάντασμα, το φάντασμα του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ο πραγματικός ΣΥΡΙΖΑ ακολουθεί στρατηγικές της πιο σύγχρονης, μεταμοντέρνας και μεταβιομηχανικής Wall Street, για να οργανωθεί ως ο ισχυρότερος πόλος στο δίπολο της εξουσίας κατά την νέα μεταπολίτευση που ανατέλλει, αντικαθιστώντας βουβά την προηγούμενη.

Ποιος έμαθε αυτά τα σύγχρονα πολιτικά κόλπα των παιδιών του «έξυπνου χρήματος» στα παιδιά της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ; Δεν ξέρω! Ειλικρινά δεν ξέρω! Βλέπω τη τεχνική και τον μηχανισμό πολιτικής νομιμοποίησης των φορέων της, αλλά δεν γνωρίζω ποιος τους διδάσκει ή/και τους χειραγωγεί. Και εσύ νομίζεις πως είναι ο Σόιμπλε! Αυτός απλώς εξυπηρετείται στη συγκυρία από την συμπεριφορά του Αλέξη και της κυβέρνησής του, άλλος είναι όμως αυτός που νοιάζεται να είναι ο κ. Τσίπρας - και όχι ακριβώς ο ΣΥΡΙΖΑ - ο ένας εκ των δύο πόλων του νέου δικομματισμού. Γιατί άραγε; Πιθανόν, διότι διαθέτει τα χαρακτηριστικά των φιλόδοξων παιδιών της Wall Street σε συνδυασμό με ένα αγνό, ιδεολογικοπολιτικό προφίλ: προσπαθεί και αγωνίζεται για το καλό, κόντρα στο κακό των Θεσμών ή του ΔΝΤ, που, ωστόσο, θα μπορούσαν να βγουν και σε καλό αν δεν επικρατήσει η ΝΔ, η οποία ποντάρει στο κακό! Δηλαδή, ο Αλέξης αγοράζει κακό, το οποίο πουλά ως καλό, για να επενδύσει στο securitization του προγράμματος της τρόικας – όπως σου εξηγούσα σε ένα προηγούμενο άρθρο μου! Όπως ακριβώς κάνουν οι αριβίστες της Wall Street…   

Η αστάθεια και ο κλονισμός του αστικού πολιτικού συστήματος πρέπει να επιδιώκεται από την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα, με προοπτική την εγκαθίδρυση της λαϊκής εξουσίας, δηλαδή της σοσιαλιστικής, διδάσκει ο Λενινισμός και γελούν μαζί του όσοι γνωρίζουν το παιχνίδι (πολιτικό και οικονομικό ταυτόχρονα) της σύγχρονης μεταβιομηχανικής ηγεμονίας του χρηματιστή και του τραπεζίτη! Το κερδοσκοπικό παιχνίδι που φουσκώνει και ξεφουσκώνει απότομα την οικονομία, είναι αυτό που στην πραγματικότητα χειραγωγεί την φτωχοποιούμενη από τις κρατικές και ιδιωτικές πτωχεύσεις κοινωνία, για να οδηγήσει την σύγχρονη ηγεμονία κατά την μετάβασή της από το ένα δίπολο εξουσίας στο άλλο. Οι αριστερές δυνάμεις που έρχονται να προσφέρουν διασφάλιση σε ένα υπό κλονισμό πολιτικό καθεστώς, υπηρετούν στην πραγματικότητα το «securitization» της διαδικασίας φτωχοποίησης που αντιστοιχεί στο ξεφούσκωμα της οικονομίας, με τα κέρδη από την φούσκα να έχουν ενθυλακωθεί και εξαφανιστεί από την επενδυτική διαδικασία.

Ο ΣΥΡΙΖΑ που ανήλθε στα πράγματα για να θίξει τη συγκεκριμένη διαδικασία συντεταγμένης πτώχευσης και φτωχοποίησης, ήταν βέβαιο πως θα μπορούσε να διαπραγματευθεί τον εαυτό του ως την μόνη ικανή δύναμη για την διασφάλιση της «securitization process» που συστήνει το πρόγραμμα της τρόικας, οδηγώντας μέσω μίας μεθοδολογίας ύφεσης, εσωτερικής υποτίμησης και υπανάπτυξης τους πλούσιους να μεταβάλλονται – σχετικά πάντα – σε πλουσιότερους και τους φτωχούς σε φτωχότερους. Και τώρα είναι οι «φτωχότεροι» που επιζητούν στοιχειώδη διασφάλιση, όχι για να μην ξεσηκωθούν και επαναστατήσουν, αλλά για να αποδεχτούν ως λύτρωση τα νέα αντιπαραγωγικά κεφάλαια που θα έρθουν κάποια στιγμή για να εκμεταλλευτούν την δίψα για ρευστότητα της ελληνικής κοινωνίας.

Το νέο δίπολο ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ, ή όπως αλλιώς καταλήξει να ονομάζεται στο μέλλον, είναι αυτό που σχεδιάζεται για να πετύχει από την μια πλευρά «securitization στην φτώχεια», ενώ από την άλλη «securitization στα υπερκέρδη των νέων επενδύσεων». Και τα δύο μαζί αποτελούν την ικανή και αναγκαία συνθήκη για την μετάβαση σε μια νέα μεταπολίτευση, η οποία ξεκίνησε ήδη να κτίζεται σιωπηρώς στη βάση του πολιτικού συστήματος και του κοινωνικού μοντέλου που έχει σχεδιαστεί και αναπτύσσεται από διεθνείς οργανισμούς και την ΕΕ στη Βαλτική. Πρόκειται για ένα μεταμοντέρνο, μετανεωτερικό και μεταβιομηχανικό πολιτικοοικονομικό πρότυπο, εμπνευσμένο περισσότερο από τις σύγχρονες χρηματοπιστωτικές στρατηγικές, παρά από την κλασική μορφή του πολιτικού ανταγωνισμού και της αντίστοιχης επικοινωνίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει να έχει εσωτερικεύσει σε ικανοποιητικό βαθμό πλέον αυτό το νέο καθεστώς, ενώ η ΝΔ παρουσιάζει σημαντικές αντιφάσεις, παρακολουθώντας τις εξελίξεις σαν να πρόκειται για μαρξιστικές ιδιοτροπίες πάνω στο νεοφιλελεύθερο φαινόμενο.

Λυπάμαι – για δεύτερη φορά σ’ αυτό το σημείωμα – αλλά ο μαρξισμός δεν έχει καμία απολύτως ουσιαστική εφαρμογή στην εξέλιξη του σημερινού καθεστώτος στην Ελλάδα. Χρησιμοποιείται απλώς από όλες τις πλευρές ως πρόφαση εν αμαρτίαις, δηλαδή ως πρόφαση για να σχηματιστεί στον ελληνικό λαό ένα πυκνό πέπλο άγνοιας γύρω από το πραγματικό ηγεμονικό/εξουσιαστικό διακύβευμα αυτή την εποχή για την Ελλάδα, την ΕΕ και την …Wall Street: πώς ποντάροντας στην φτώχεια παράγεις πλούτο, για ολίγους ασφαλώς! Με αυτό το ποντάρισμα ξεκινά η νέα μεταπολίτευση στην Ελλάδα και αυτό δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το ποντάρισμα στους αποκλεισμένους από το κράτος της δεξιάς, που χαρακτήρισε την μεταπολίτευση του 1974.

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.