Το θέμα της ημέρας στην Ελλάδα είναι ο μαλάκας! Θα μπορούσε ασφαλώς να είναι και το θέμα της χρονιάς, έτσι ώστε να κατανοήσουμε τη διαφορά ανάμεσα στις γραμματικοποιημένες παραστάσεις και κουλτούρες με αυτές τις κειμενοποιημένες.
Η γραμματικοποίηση των συμβόλων (πχ Κάστρο: δικτάτορας ή δημοκρατικός ηγέτης) είναι χαρακτηριστική πράξη μαλακίας, στο βαθμό που αγνοείται η πολιτική οντολογία της συγκεκριμένης κουλτούρας που αποδίδει σημασία στα πράγματα, σε πρόσωπα, σχέσεις (δομές) και λειτουργίες. Άρα, καταρχήν ο Κώστας Ζουράρις έχει δίκιο να χαρακτηρίζει μαλάκες όσους αποκαλούν τον Κάστρο δικτάτορα, έτσι όπως το κάνουν. Εμφανιζόμενος, ωστόσο, στο τηλεοπτικό παράθυρο για να υποστηρίξει πως πρόκειται για μορφή δημοκρατικού ηγέτη στο πλαίσιο ενός (διαφορετικού) αμεσοδημοκρατικού συστήματος διακυβέρνησης, μετατρέπεται ο ίδιος σε μαλάκα. Και είναι μαλάκας, διότι δεν μοιάζει να καταλαβαίνει ο ίδιος τις υλικές σχέσεις που οδηγούν στον σχηματισμό ενός συγκεκριμένου κυρίαρχου συμβολικού μηχανισμού στην ελληνική κοινωνία, όπου δικτάτορας και δημοκράτης ηγέτης είναι ή θα μπορούσαν να είναι οι δύο όψεις του ίδιου πολιτικού νομίσματος.
Την έπαθε ο αγαπητός Ζουράρις σαν πρωτάρης στην πολιτική επικοινωνία, μάλλον επειδή έχει κάνει καριέρα στα δημόσια πράγματα μέσω της γραμματικοποίησης των συμβόλων. Δηλαδή, αντί να παρατηρεί πως οργανώνεται μια κουλτούρα, προσδίδοντας καθορισμένες θέσεις σε ιδέες, συμπεριφορές και γενικότερα σύμβολα κάθε μορφής, εντός ενός κειμένου άρθρωσης μιας άποψης, είδησης, νομοθεσίας κλπ., εστιάζει στο σημείο αναφοράς (στη λέξη), σαν να είναι αυτό που ορίζει τον κοινωνικό κώδικα επικοινωνίας. Ωστόσο, είναι ο κώδικας που προσδίδει νόημα στις λέξεις και όχι οι λέξεις στον κώδικα.
O Κάστρο, στο παράδειγμά μας, είναι ένα κενό περιεχομένου σημείο του λόγου (master signifier) που γεμίζει και αποκτά έννοια από το κείμενο που τον αναφέρει, ως μορφή οργάνωσης της ελληνικής κουλούρας, συγκεκριμένα. Στο κείμενο αυτό το εμείς (ή εγώ), διαφοροποιείται καταδηλωτικώς, προδηλωτικώς ή υποδηλωτικώς από το άλλο (ή τον άλλο), ορίζοντας τι είναι λάθος, ή αλλότριο, ή βάρβαρο. Έτσι, σημασία έχει το κείμενο, το οποίο ως σημειολογικός κώδικας μιας συγκεκριμένης κουλτούρας ορίζει το σημείο-Κάστρο ως δικτάτορα ή δημοκράτη. Και επ’ αυτού θα ήταν μεθοδολογικώς ορθό να αντιπαρατεθούμε.
Μαλάκας είναι εκείνος που αγνοεί αυτό το σημειολογικό σύστημα οργάνωσης του γνωστικού, άρα και πολιτικού μοντέλου εκείνου που ταξινομεί σε κάποια πολιτική κατηγορία μια οντότητα συμβολικού ασφαλώς χαρακτήρα (: Κάστρο), θεωρώντας πως αυτός εκφράζει μια αντικειμενική αλήθεια, μια γραμματικού χαρακτήρα αλήθεια, προπέμποντας σε κάποιο απολιτικό λεξικό – δηλαδή σε κάποιο λεξικό που αγνοεί τον πολιτικό σχηματισμό της «τάξης των πραγμάτων» (Foucault).
Σημασία, αναγνώστη μου δεν έχει αν ο Κάστρο υπήρξε (χαρακτηρίζεται ως) δικτάτορας ή δημοκράτης, αλλά η συγκεκριμένη κειμενοποίηση της κουλτούρας που τον ορίζει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Σημασία έχει ο κοινωνικός κώδικας δια του οποίου αποδίδεται στο σημείο-Κάστρο το σημαινόμενο δικτάτορας ή δημοκράτης. Σημασία έχει από τον συγκεκριμένο συμβολισμό να κατανοήσεις και να δείξεις ποιός ομιλεί και ποιες κοινωνικές δυνάμεις εκφράζει και όχι αν έχει δίκιο ή άδικο – αναζητώντας την αλήθεια της έννοιας σε κάποιο (ουδέτερο και αντικειμενικό) λεξικό.
Τα σύμβολα αποκρυσταλλώνουν κοινωνικές δυνάμεις και αναπαριστούν κοινωνικές σχέσεις και έτσι ο συμβολισμός χαρακτηρίζει την κουλτούρα αυτού που επιχειρεί την συμβολοποίηση. Αυτός επιχειρεί να μας πει κάτι για τον ίδιο και όχι κάτι για το σημείο αυτό καθ’ εαυτό (πχ. Κάστρο). Μαλάκας είναι αυτός που δεν καταλαβαίνει πως ο χαρακτηρισμός ενός σημείου με όρους πολιτικής ταξινόμησης δεν αφορά στο σημείο, στη λέξη, ως πρόσωπο, γεγονός, σχέση, κλπ., αλλά στον εαυτό του ως αναφερόμενη ταυτότητα. Και εδώ δεν υπάρχει τίποτε αντικειμενικό.
Το μόνο αντικειμενικό είναι ο μαλάκας, που νομίζει πως δεν καταλαβαίνουν όσοι τον παρακολουθούν πως χαρακτηρίζοντας τον Κάστρο ως δικτάτορα ή δημοκράτη επιχειρεί να νομιμοποιήσει τον εαυτό του πολιτικώς και ασφαλώς συμβολικώς ως δημοκράτη. Το δύσκολο είναι το δεύτερο, ενώ το πρώτο εύκολο και απλοϊκό: για να χαρακτηρίζω τον Κάστρο δικτάτορα, εγώ δεν μπορεί παρά να είμαι δημοκράτης, ασχέτως αν οι υλικές σχέσεις που βρίσκονται στον πυρήνα σχηματισμού του λόγου μου (discourse) νομιμοποιούν πολιτικώς μια κάποια δικτατορία άλλης μορφής! Μαλάκας είσαι, αλλά έλα που σε νομιμοποιεί ο Ζουράρις ως κάτι άλλο!
* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.