Άρθρο του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου *
Όποιος είναι ανίκανος να "διαβάσει" το σενάριο που έχει μπροστά του, ενώ την ίδια στιγμή αναζητεί το "missingscenario", είναι προφανώς μια χαμένη περίπτωση.
Η πολιτική δεν είναι προθέσεις και διακηρύξεις. Δεν είναι ιδεολογική κατασκευή σαν θρησκευτική / θεολογική κοσμοαντίληψη. Είναι λόγος και πράξη στη βάση μιας πραγματικότητας σχέσεων (δομών) και λειτουργιών. Θέλει πολιτικό σχέδιο η συντήρηση, όπως θέλει και πολιτικό σχέδιο η πρόοδος. Απαιτείται ασφαλώς σενάριο για να δράσουν οι παράγοντες (με την έννοια του actor) της πολιτικής είτε ως συντηρητικοί, είτε ως προοδευτικοί στη βάση της διαμορφούμενης από τους ίδιους κονστρουκτιβιστικής πραγματικότητας. Αυτό είναι ρεαλισμός στην πράξη και όχι ρεαλισμός ως μεθοδολογία (θεωρία).
Αν κάτι πράγματι λείπει από τα κόμματα της σύγχρονης αριστεράς στην Ευρώπη είναι η διανόηση επί της πραγματικότητας, για την παραγωγή ενός εναλλακτικού σεναρίου οργάνωσης και δράσης και όχι κάποια αφηρημένη διανόηση ως φιλοσοφία του "τι θα έπρεπε να γίνει" ( "normative approach" - normative model of decision-making).
Δεν είναι δυνατόν οι προοδευτικοί άνθρωποι στην ΕΕ και τα κινήματα να παρακολουθούν κριτικά τα προηγούμενα βήματα της λεγόμενης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και να αγνοούν την σημερινή τάση που δομείται στο πλαίσιο της ασφάλειας. (Με εντυπωσιάζει που κάποιοι στην ηγεσία του ΚΚΕ φαίνεται να καταλαβαίνουν τι συμβαίνει, αν και αδυνατούν να αναπτύξουν ένα σοβαρό εναλλακτικό σενάριο)!
Η ΕΕ μετατρέπεται πλέον σε σαφή γεωπολιτικό πόλο στη βάση ενός νέου αφηγήματος απειλών και ασφάλειας, αφήνοντας πίσω την εποχή της δημοκρατικοποίησης (democratization), όπως και εκείνη του οικονομισμού (νεοφιλελεύθερου ολοκληρωτισμού). Τώρα οικονομία, άμυνα, κοινωνία και δημοκρατία μετατρέπονται σε μεταβλητές μιας συνάρτησης ολοκλήρωσης υπό μία και μοναδική σταθερά, την ασφάλεια. Αποκτούν, δηλαδή, σχετική αξία σε συνάρτηση με τις απειλές, οι οποίες ορίζονται αυτή την περίοδο θεσμικά και δεν αφορούν μόνον παραδοσιακές απειλές γεωστρατηγικού χαρακτήρα, αλλά επίσης και πολιτικές διενέξεις που αναφέρονται στο μεταναστευτικό, στο κλίμα, στην ενέργεια, στο εμπόριο, στον ανταγωνισμό, στο ΝΑΤΟ, στο διάστημα, στον κυβερνοχώρο, στο BREXIT, στην διοίκηση Τραμπ και ασφαλώς στην τρομοκρατία.
Με δυο κουβέντες και για να συνεννοηθούμε στο ζήτημα της ορολογίας, η ΕΕ μετατρέπεται σαφώς πλέον σε έναsecuritizing actor με την έννοια μίας ενιαίας υπερεθνικής προσωπικότητας από πολιτικούς γραφειοκράτες και οικονομική ελίτ, που αναπτύσσεται οντολογικώς στο πλαίσιο συγκεκριμένων διλημμάτων ασφαλείας (securitydilemma) και οργανώνοντας την λειτουργία της στην βάση αντιμετώπισης συγκεκριμένων ζητημάτων ασφαλείας (securitized issue), τα οποία απαιτούν επείγουσες ενέργειες έξω από τις υφιστάμενες συντακτικές και γενικότερα νομοθετικές διαδικασίες των χωρών-μελών της Ένωσης. Και ασφαλώς με αυτή την έννοια η ίδια η ΕΕ μετατρέπεται σε απειλή για την πολιτειακή και κοινοβουλευτική οργάνωση της κάθε χώρας ξεχωριστά. Ακόμη και της Γερμανίας. Αυτό "επιλύεται" συνήθως και συγκυριακά με την επίκληση των λεγόμενων "ασύμμετρων απειλών", οι οποίες τελικά ορίζουν το μέτρο της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της πολιτικής νομιμοποίησης της εκτροπής από την πολιτική κανονικότητα και νομιμότητα.
Αυτό, αγαπητέ αναγνώστη, είναι το πραγματικό σενάριο. Πρόκειται για ένα σενάριο στο οποίο και με το οποίο παίζουν όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα, δεξιά, κεντρώα ή αριστερά, όπως και τα νέα μεταμοντέρνα πολιτικά μορφώματα του λεγόμενου ριζοσπαστικού κέντρου που αναφύονται τελευταίως. Κανείς από αυτούς και από αυτά δεν προσφέρει ένα εναλλακτικό σενάριο, καθώς μπλέκοντας στο αφήγημα ασφαλείας της ΕΕ ποτέ δεν θα μπορούσες να το προσφέρεις - εκτός αν μιλήσεις με όρους "άλλου κόσμου", σαν ιστορικό υβρίδιο που θα προκύψει μετά από κάποια επανάσταση για την οποία ούτε θεωρία διαθέτεις, ούτε κοινωνική οργάνωση.
Τι γίνεται λοιπόν; Ενώ η ΕΕ αναδιοργανώνεται στο γενικό πλαίσιο του σύγχρονου αφηγήματος ασφαλείας, όπου η στρατικοποίηση και ο συγκεντρωτισμός έρχονται να αντικαταστήσουν την αυθεντική κοινοβουλευτική δημοκρατία, τον πλουραλισμό, την πολυπολιτισμικότητα, τον κοσμοπολιτισμό και την αποκέντρωση, οι προοδευτικοί - με έμφαση στην κυβερνητική ιλαροτραγωδία του ΣΥΡΙΖΑ - αναζητούν το "missing scenario" στον αντι-νεοφιλελευθερισμό, μια και εγκαταλείφθηκε σιωπηλώς ο αντι-καπιταλισμός!
Απλώς, για άλλη μια φορά στην ιστορία μεταβλήθηκαν σε ουραγούς της, ενώ για άλλη μια φορά νομίζουν πως αποτελούν πρωτοπορία. Δυστυχώς ή ευτυχώς το εναλλακτικό σενάριο για την Ευρώπη αυτή τη φορά δεν θα μπορούσε να είναι ένα αντιδραστικό σενάριο στο υφιστάμενο συντηρητικό. Το σύγχρονο αφήγημα ασφαλείας που έρχεται να προσφέρει αυτό που λείπει για την "ερήμην των λαών" πολιτική και οικονομική ολοκλήρωση της ΕΕ, είναι στην πραγματικότητα το "missing scenario". Και δεν είναι πλέον "missing"! Το έχουν βρει και το επεξεργάζονται συστηματικά πλέον οι συντηρητικές και νεο-συντηρητικές δυνάμεις της ΕΕ, ενώ οι προοδευτικοί χαζεύουν και κριτικάρουν την ουρά του νεοφιλελευθερισμού που οι πρώτοι κουνούν επιδεικτικά στο πρόσωπο των δεύτερων. Όσο για τον ΣΥΡΙΖΑ ...είπαμε, ιλαροτραγωδία: Ενώ κουνιούνται οι ίδιοι - πακτωμένοι στην ουρά του νεοφιλελευθερισμού - δηλώνουν ότι σχεδιάζουν να κόψουν την ουρά, την οποία προφανώς δεν αντιμετωπίζουν σαν ουρά, αλλά σαν το κύριο σώμα του καπιταλισμού στην ΕΕ.
Φαιδρές καταστάσεις από διανοητικά και συναισθηματικά χαμηλής ποιότητας προσωπικό, το οποίο ήδη από το τέλος της δεκαετίας του '80 έχει χάσει το μπούσουλά του, για να ακολουθήσει η απώλεια της ταυτότητάς του. Κάπως έτσι, φτάσαμε σήμερα οι λιγούρηδες της εξουσίας να αντικαθιστούν τους διανοητές της εξουσίας στην αριστερή αντιπολίτευση της Ευρώπης και εμφατικώς στην κυβέρνηση της Ελλάδας.
Δεν είναι σοβαροί, γι' αυτό ο κόσμος, ο λαός δυσκολεύεται να τους πάρει στα σοβαρά. Στο βαθμό, αναγνώστη μου, που ο πολιτικός ή/και οικονομικός παράγοντας δεν διαθέτει αυθεντική διανόηση, δεν θα μπορούσε να κερδίσει σήμερα την εμπιστοσύνη μας. Συγκυριακά την ψήφο μας, ίσως, την εμπιστοσύνη μας, όχι! Μόνον εάν η αυθεντική διανόηση επιστρέψει στην αριστερά και το προοδευτικό κίνημα για να κατασκευάσει έναν διαφορετικό κόσμο ισότητας και ελευθερίας, που θα καταλύει με πραγματισμό το σύγχρονο αφήγημα ασφαλείας της ΕΕ και που θα μετατρέπει την ΕΕ σε έναν εναλλακτικό πόλο ηγεμονίας (και όχι απλώς οικονομίας), θα μπορούσε να δομηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης λαού και αριστερού πολιτικού προσωπικού.
* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.