Επισημαίνει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος *
Αν δεν είμαστε στη μέση του καλοκαιριού θα σε ταλαιπωρούσα αναγνώστη μου με ένα πεντασέλιδο ανάλυσης για την πολιτική υπόθεση "Ηριάννα". Βιβλίο γράφεις για το ζήτημα και αξίζει να γράψεις...αλλά στην ώρα του! Προς το παρόν κράτα μερικούς αφορισμούς εν είδει σχολίου.
Οι παλαιές διαχωριστικές γραμμές - πλαστές και παραπλανητικές σε μεγάλο βαθμό - εντός του ελληνικού πολιτικού συστήματος κατέρρευσαν ήδη από τις αρχές του 1990, ενώ ισοπεδώθηκαν κυριολεκτικώς μετά την καθολική κυριαρχία των λεγόμενων μνημονιακών πολιτικών που ακολούθησαν της πτώχευσης και της μετατροπής του κράτους σε μετανεωτερική Υποτελή Πολιτεία υπό την επιτροπεία της τρόικας.
Χωρίς "διαχωριστικές γραμμές" που προσδίδουν ηθική υπόσταση στο πολιτικό στοιχείο δεν μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά ο δικομματισμός σε ένα στην ουσία ψευδοπλουραλιστικό πολιτικό σύστημα. Με τις περίφημες "διαχωριστικές γραμμές" κτίζεται το "εμείς" σε αντίθεση με το "οι άλλοι": Εμείς και οι άλλοι, οι απέναντι, αυτοί στο αντίπαλο μπλοκ εξουσίας.
Οι "διαχωριστικές γραμμές" δεν αφορούν τόσο σε ιδεολογίες και (αντικειμενικές) ταξικές διαιρέσεις, όσο σε κοσμοαντιλήψεις που δομούνται και επικοινωνούνται συμβολικώς. Αλλά και αυτές καθ΄εαυτές οι διαχωριστικές γραμμές" από συναισθηματικά φορτισμένα σημεία κατασκευάζονται. Δηλαδή, από ένα ή περισσότερα σύμβολα που λειτουργούν ως δίπολα: ηθική-πολιτική, ηθική-νόμος και νομιμότητα, ηθική-δίκαιο, ηθική-δικαιοσύνη. Είναι ανήθικο, για παράδειγμα, να βρίσκονται έξω από τα "σίδερα" έμποροι ναρκωτικών, όπλων και λαθρέμποροι ή μαφιόζοι κάθε είδους, καθώς και απατεώνες ολκής που ζημίωσαν σοβαρά το δημόσιο, κατέστρεψαν την κοινωνία και οδήγησαν σε απόγνωση μεγάλο αριθμό Ελλήνων και να παραμένει έγκλειστη μια νέα γυναίκα που δεν μοιάζει να αποτελεί κοινωνική απειλή! Ας μην τα μπερδεύουμε, σου λένε οι άλλοι: Δεν θα κάνουμε λαϊκά δικαστήρια εδώ, έχουμε αρμόδια δικαστικά όργανα και πρέπει να εμπιστευόμαστε το σύστημα της δικαιοσύνης του ελληνικού κράτους, το οποίο εκφράζει θεσμικά και οργανωμένα και πάντα στο πλαίσιο της νομιμότητας το κοινό περί δικαίου αίσθημα του λαού. Δεν θα το κάνουμε γήπεδο, σου λέει ο Γιάννης, ούτε "αμέρικαν μπαρ", όπως έλεγε ο Παπαγιαννόπουλος!
Άσχετα πράγματα κουβεντιάζουμε, απολύτως άσχετα, λέω εγώ. Το "περί δικαίου αίσθημα του λαού" είναι αυτό (ο αιτιατός μηχανισμός) που δομεί τα δίπολα που ανέφερα ενδεικτικά πιο πάνω, ενώ αποτελεί τον κατεξοχήν πολιτικό μηχανισμό σχηματισμού γνώμης και κρίσης, δράσης και αντίδρασης, συμμόρφωσης ή αντίστασης. Πρόκειται για έναν συγκυριακό κώδικα σχηματισμού της συνείδησης του πολίτη και έναν μηχανισμό αυτόματης ρύθμισης της συμπεριφοράς. Μόνον που τα σύμβολα αυτού του μηχανισμού δεν δομούνται στο βαθμό που η δικαστική ή η εκτελεστική εξουσία ικανοποιεί αυτό το "αίσθημα", αλλά όταν δεν το ικανοποιεί - και αυτό είναι ζήτημα πολιτικής αντιπαράθεσης και κυριαρχίας.
Στο βαθμό που το "εμείς" πετύχει να καταστήσει σύμβολο αυτού του μηχανισμού την Ηριάννα, θα έχει πετύχει να αποκτήσει - αφαιρετικά ασφαλώς - αναφερόμενη ταυτότητα σε αντίθεση με το "οι άλλοι" και τότε θα έχει ικανοποιηθεί η αναγκαία συνθήκη για την χάραξη νέων διαχωριστικών γραμμών. Δεν είναι, ωστόσο, ακόμη ικανή η συνθήκη. Δεν αρκεί το σύμβολο-Ηριάννα να αποτελεί master point σε ένα ηθικό αφήγημα που εκφράζει το "περί δικαίου αίσθημα του λαού". Πρέπει το διαλογικό σημείο-Ηριάννα να γεμίσει με έννοιες που παραπέμπουν σε σύγκρουση ενός κόσμου με κάποιον άλλον κόσμο και ο πρώτος κόσμος να διαθέτει σαφή ηθική υπεροχή απέναντι στον άλλον.
Αυτό συμβαίνει σήμερα. Μια απαξιωμένη ηθικώς κυβέρνηση από αριστερούς και εθνικιστές δεξιούς, επιχειρεί εναγωνίως να χωρέσει μέσα στο σύμβολο-Ηριάννα για να αποκτήσει εκ νέου ηθικό έρεισμα στη κοινωνία στη προσπάθειά της να χαράξει νέες διαχωριστικές γραμμές με το "παλιό", εκεί όπου αυτές σβήστικαν αντικειμενικά με την ένταξή της στο σύστημα διακυβέρνησης και στη μορφή ηγεμονίας της τρόικας. Με το σύμβολο Ηριάννα η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα επιχειρεί να αποκτήσει ξανά πολιτική νομιμοποίηση, ενδυναμώνοντας την κατακερματισμένη ταυτότητά της που την έφερε στα πράγματα. Προσπαθεί να κτίσει ξανά το "εμείς", τοποθετώντας απλοϊκά την δικαιοσύνη στο στρατόπεδο των "άλλων", ενώ οι άλλοι εξίσου απλοϊκά συμετέχουν σε αυτό το παιχνίδι σχηματισμού για άλλη μια φορά πλαστών διαχωριστικών γραμμών.
* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.