Σύνορα η ελληνοτουρκική σχέση δεν γνωρίζει!...

Επισημαίνει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος *

Ακόμη και αν υπήρχαν σύνορα σε ολόκληρο το Αιγαίο θα τα μετακινούσε ο καιρός! Έτσι συμβαίνει εκεί όπου αναπτύσσονται ισχυρά γεωπολιτικά ρεύματα, τα οποία μάλιστα μεταβάλουν διεύθυνση ανάλογα με το πού φυσάει ο άνεμος στις διεθνείς πολιτικές.

Αυτή είναι η (ιστορική) αλήθεια, αναγνώστη μου, στο ζήτημα που συχνά-πυκνά απασχολεί τον Τύπο μετά από δηλώσεις Τούρκων ή Ελλήνων πολιτικών, αρμοδίων υπουργών, προέδρων και πρωθυπουργών - όπως έγινε προχθές με τις δηλώσεις του Μεβλούτ Τσαβούσογλου: "Μεταξύ των προβλημάτων [στο Αιγαίο] είναι και το καθεστώς κυριαρχίας ορισμένων νησίδων και βραχονησίδων και το γεγονός ότι δεν υπάρχουν θαλάσσια σύνορα, καθορισμένα από μια διεθνή συμφωνία, η οποία να είναι σε ισχύ ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα''.

Η αλήθεια είναι πως τα σύνορα στην θάλασσα έχουν διαφορετική έννοια από αυτά στην στεριά και πως βορείως και νοτίως των Δωδεκανήσων δεν υπάρχει διμερής συμφωνία για τις περιοχές εθνικής δικαιοδοσίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ενώ η Τουρκία, που δεν αναγνωρίζει το Πρωτόκολλο του 1932 (: το θεωρεί ανίσχυρο) και δεν έχει επιπλέον υπογράψει τη Συνθήκη για το δίκαιο της θάλασσας, ουσιαστικά εμποδίζει τη χώρα μας να εκμεταλλευτεί υπέρ της θεσμικές πρόνοιες και πρακτικές του Διεθνούς Δικαίου και στοιχεία από την "θαλάσσια πολιτική" της ΕΕ.

Άρα, κοινά αναγνωρισμένα "σύνορα" σε ολόκληρο το Αιγαίο δεν υπάρχουν και για να οριοθετηθούν πλήρως θα απαιτηθεί μια νέα Συνθήκη μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας. Αυτό δεν είναι κάτι απλό και εύκολο. Είναι νομικός λαβύρινθος, χωρίς το Διεθνές Δίκαιο να παρέχει σε όλες τις περιπτώσεις τον Μίτο της Αριάδνης. Είναι ένα πολύπλοκο νομικώς ζήτημα με 4 κύριες και αλληλένδετες πτυχές, όσες και οι ζώνες δικαιοδοσίας, και ένα δραματικά δύσκολο πολιτικό εγχείρημα, που κανένας παράγοντας της περιοχής ή της διεθνούς πολιτικής δεν θα μπορούσε σήμερα να σηκώσει.

Το σημειώνω για να σοβαρευτούμε. Τίποτε δεν είναι αυτονόητο (όπως υποστηρίζει ο ελληνικός Τύπος) και τίποτε τόσο απλό και αποκλειστικά υπόθεση ισχύος, εθνικής βούλησης και τσαμπουκά (όπως υποστηρίζει ο τουρκικός Τύπος). Το ζήτημα της συμπεφωνημένης οριοθέτησης θαλάσσιων "συνόρων" μεταξύ των δύο χωρών είναι σύνθετο, δύσκολο και σοβαρό και μάλλον απαιτεί κάποιου είδους νομική και ευρύτερα θεσμική καινοτομία, έτσι ώστε να θεσπισθεί ένα νέο διεθνές παράδειγμα-έθιμο.

Και αυτό υπερβαίνει το σημερινό "σύνορο" / όριο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Για να καταλήξεις κάποια στιγμή ειρηνικώς και φιλικώς σε πλήρη διάστιξη συνόρων στο Αιγαίο, θα πρέπει να δεχτείς και να αποκρυσταλλώσεις πως σύνορα η ελληνοτουρκική σχέση δεν γνωρίζει! Στον βαθμό που οι πολιτικές ηγεσίες και από τις δύο πλευρές αγωνίζονται ιδιοτελώς να τοποθετήσουν σύνορα στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, θα συνεχίζεται η διένεξη για τα "σύνορα" στην θάλασσα. Δυστυχώς στο ζήτημα αυτό (: των σχέσεων) μονομερής λύση δεν υπάρχει...

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.