του Μπάμπη Κουρουνδή
Η συζήτηση για το Μακεδονικό ζήτημα στην Ελλάδα επικεντρώνεται συστηματικά στις “επεκτατικές βλέψεις” του γειτονικού κράτους για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πριν από κάθε συζήτηση για ονομασία στην οποία θα περιέχεται ο όρος "Μακεδονία" πρέπει να απαλειφθούν οι «αλυτρωτικές» διατάξεις από το Σύνταγμα της γειτονικής χώρας. Έτσι, ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Κοτζιάς δήλωσε στην ΕΡΤ στα τέλη Ιανουαρίου ότι «το πρώτο που θα χρειαστεί να κάνει η σκοπιανή κυβέρνηση είναι να ανοίξει τις διαδικασίες της συνταγματικής αναθεώρησης».
Οι «αλυτρωτικές» διατάξεις θεωρείται ότι βρίσκονται στο προοίμιο του Συντάγματος, στα άρθρα 3 και 49, καθώς και σε όλα τα άλλα άρθρα όπου αναφέρεται το μακεδονικό έθνος και η μακεδονική γλώσσα. Στην πραγματικότητα βέβαια, το ελληνικό κράτος, από το Σαμαρά το 1992 μέχρι την Μπακογιάννη το 2008 και τον Κοτζιά το 2018 απαιτεί να έχει τον τελευταίο λόγο όχι μόνο για το πώς θα ονομάζεται μια χώρα, αλλά και για το πώς ο λαός της θα περιγράφει τον εαυτό του στο Σύνταγμά του. Ποιες είναι όμως αυτές οι περίφημες «αλυτρωτικές» διατάξεις;
Μετά τη σφαγή της εξέγερσης του Ίλιντεν, οι σφαγείς προβάλλουν τα τρόπαιά τους
Το Προοίμιο
Το Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας ψηφίστηκε το 1991. Αν ξεχωρίζει για κάτι το Προοίμιο του συγκεκριμένου Συντάγματος, είναι για την ανοιχτή διακήρυξη της πολυπολιτισμικότητάς του: η απόφαση για την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους ανήκει στο «μακεδονικό λαό, όπως και στους πολίτες που ζουν εντός των συνόρων και είναι τμήμα του αλβανικού λαού, του τουρκικού λαού, του βλαχικού λαού, του σερβικού λαού, του ρουμανικού λαού, του λαού της Βοσνίας και άλλων λαών».
Εξίσου αξιοπρόσεχτη είναι η νομιμοποιητική βάση του Συντάγματος. Το προοίμιο επικαλείται την παράδοση της «Δημοκρατίας του Κρούσεβο» και τις αποφάσεις της «Αντιφασιστικής Λαϊκής Απελευθερωτικής Συνέλευσης της Μακεδονίας» του 1944. Η πρώτη ιδρύθηκε μετά την εξέγερση του Ίλιντεν που είχε οργανώσει η ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) και διάρκεσε μόλις δέκα μέρες, αφού καταπνίχτηκε γρήγορα από το στρατό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αποτέλεσε όμως την πιο φανερή εκδήλωση μακεδονικής εθνικής συνείδησης, γι’ αυτό και ο ελληνικός εθνικισμός επιμένει να την αποσιωπά και να μιλάει για «κατασκευάσματα του Τίτο». Η δεύτερη ήταν καρπός του αντιστασιακού κινήματος της περιοχής. Είναι προκλητικό το ελληνικό κράτος που θεμελίωσε το Σύνταγμά του μετά την Απελευθέρωση (το Σύνταγμα του 1952) στον αντικομμουνισμό, να κουνάει το δάχτυλο σ’ ένα λαό που μέχρι σήμερα, έστω και συμβολικά, επικαλείται ως βάση συγκρότησης του κράτους του τον αντιφασιστικό αγώνα.
Σε κάθε περίπτωση βέβαια, το συγκεκριμένο προοίμιο έχει συμβολικό χαρακτήρα. Γενικά, σε κάποιες χώρες του κόσμου, το προοίμιο του Συντάγματος περιέχει νομικά δεσμευτικές διατάξεις, όπως στην περίπτωση της Γαλλίας που εμπεριέχει τη διακήρυξη των δικαιωμάτων. Ωστόσο, τα περισσότερα συνταγματικά προοίμια δεν περιέχουν δεσμευτικές διατάξεις αλλά αφηρημένες εθνικές, θρησκευτικές ή πολιτισμικές αναφορές, ανάλογα με την Ιστορία της κάθε χώρας.
Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το ισχύον Σύνταγμα της Ελλάδας το προοίμιο του οποίου είναι η φράση «Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος» και σύμφωνα με την ίδια την κυβερνητική πλειοψηφία της ΝΔ που το ψήφισε το 1975 δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια συμβολική αναφορά που μπήκε επειδή υπήρχε και στα προηγούμενα Συντάγματα. Στην περίπτωση του Συντάγματος της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, η αναφορά στην παράδοση της «Δημοκρατίας του Κρούσεβο» και στις αποφάσεις της «Αντιφασιστικής Λαϊκής Απελευθερωτικής Συνέλευσης της Μακεδονίας» αναδεικνύει απλώς τις ιστορικές ρίζες του σημερινού κράτους.
Η ρητή αποκήρυξη του «αλυτρωτισμού»
Εξίσου παραπλανητικές είναι οι αναφορές σε δήθεν «αλυτρωτικές διατάξεις» στα άρθρα 3 και 49 του Συντάγματος. Ειδικότερα, το άρθρο 3 ορίζει ότι «η επικράτεια της Δημοκρατίας της Μακεδονίας είναι αδιαίρετη και αναπαλλοτρίωτη. Τα ισχύοντα σύνορα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας είναι απαραβίαστα. Τα σύνορα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας μπορούν να αλλάξουν μόνο σε συμφωνία με το Σύνταγμα και στη βάση της ελεύθερης βούλησης, σε συμφωνία με τους γενικά παραδεδεγμένους διεθνείς κανόνες». Το άρθρο 49 ορίζει ότι «η Δημοκρατία ενδιαφέρεται για τα δικαιώματα των ανθρώπων που ανήκουν στον μακεδονικό λαό σε γειτονικές χώρες, όπως και των απόδημων μακεδόνων, βοηθά στην πολιτιστική τους ανάπτυξη και αναπτύσσει δεσμούς μαζί τους. Η Δημοκρατία ενδιαφέρεται για τα πολιτιστικά, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών της Δημοκρατίας που ζουν στο εξωτερικό». Αν αυτές είναι αλυτρωτικές διατάξεις, άλλο τόσο αλυτρωτικές είναι και οι διατάξεις του ελληνικού Συντάγματος που ορίζουν ότι καμία μεταβολή στα όρια της επικράτειας δεν μπορεί να γίνει χωρίς νόμο (άρθρο 27 παρ. 1) ή ότι «το κράτος μεριμνά για τη ζωή του απόδημου ελληνισμού και τη διατήρηση των δεσμών του με τη μητέρα πατρίδα. Επίσης μεριμνά για την παιδεία και την κοινωνική και επαγγελματική προαγωγή των ελλήνων που εργάζονται έξω από την επικράτεια» (άρθρο 108 παρ. 1).
Ακόμα πιο προκλητικό όμως είναι ότι η προπαγάνδα του ελληνικού κράτους κρύβει συστηματικά το γεγονός ότι τα άρθρα 3 και 49 του Συντάγματος της Δημοκρατίας της Μακεδονίας έχουν αλλάξει πριν από 25 χρόνια! Συγκεκριμένα, η πρώτη τροποποίηση του Συντάγματος πρόσθεσε στο άρθρο 3 μια διάταξη που αποτελεί την πιο απερίφραστη αποκήρυξη κάθε αλυτρωτισμού: «η Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν έχει εδαφικές διεκδικήσεις απέναντι σε κανένα γειτονικό κράτος», ενώ η δεύτερη πρόσθεσε στο άρθρο 49 τη διάταξη ότι «κατά την άσκηση αυτής της μέριμνας, η Δημοκρατία δεν θα παρέμβει στα κυριαρχικά δικαιώματα άλλων κρατών ή στις εσωτερικές τους υποθέσεις». Αυτές οι αλλαγές έγιναν μετά από απαίτηση της Ελλάδας.
Η Ενδιάμεση Συμφωνία
Είναι εντυπωσιακό ότι οι πιέσεις του ελληνικού κράτους για αλλαγές στο Σύνταγμα συνεχίστηκαν και συνεχίζονται ακόμα και μετά από την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας το 1995. Η συμφωνία εκείνη ήταν το αποτέλεσμα του εμπάργκο που επέβαλλε στη γειτονική χώρα η ελληνική κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο εμπορικός αποκλεισμός ενός μικρού κράτους που εξαρτιόταν από την Ελλάδα για το πετρέλαιό της, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια εκβιαστική κίνηση επίδειξης δύναμης. Δεν είναι τυχαίο ότι η ελληνική κυβέρνηση επικαλέστηκε, ως νομικό προηγούμενο για τη στάση της, τα μέτρα που είχε επιβάλλει η Μ. Βρετανία της Θάτσερ ενάντια στην Αργεντινή κατά την περίοδο του πολέμου στα νησιά Φώκλαντ.
Στο άρθρο 6 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, το δεύτερο μέρος (που υπογράφει ως πΓΔΜ) «διακηρύσσει κατηγορηματικά ότι τίποτε στο Σύνταγμά του και ιδίως στο Προοίμιο ή στο άρθρο 3 αυτού του Συντάγματος, δεν μπορεί ή δεν πρέπει να ερμηνευθεί ότι παρέχει ή ότι θα παρέχει στο μέλλον τη βάση για οποιαδήποτε εδαφική αξίωσή του πέρα από τα σημερινά σύνορά του» (παρ. 1) και επίσης «διακηρύσσει κατηγορηματικά ότι τίποτε στο Σύνταγμά του και ιδίως στο άρθρο 49 όπως αυτό τροποποιήθηκε, παρέχει ή ότι θα παρέχει στο μέλλον τη βάση για ανάμειξή του στις εσωτερικές υποθέσεις άλλου κράτους για να προστατέψει τα δικαιώματα οποιωνδήποτε ανθρώπων κατοικούν σε άλλα κράτη και δεν είναι πολίτες του δεύτερου μέρους» (παρ. 2). Στην τρίτη παράγραφο του ίδιου άρθρου, «το δεύτερο μέρος διακηρύσσει κατηγορηματικά ότι οι ερμηνείες των παραπάνω διατάξεων κατισχύουν απέναντι σε οποιαδήποτε άλλη».
Είναι φανερό ότι το Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας δεν περιέχει ούτε αλυτρωτικές διατάξεις, ούτε οτιδήποτε άλλο που απειλεί την Ελλάδα. Αντίθετα, η απαίτηση του ελληνικού κράτους να επιβάλει (για άλλη μια φορά!) τροποποιήσεις στο Σύνταγμα της γειτονικής χώρας είναι επιθετική και η υλοποίησή της δεν ταιριάζει σε μια ισότιμη σχέση μεταξύ δύο χωρών αλλά στη σχέση ενός κυρίαρχου κράτους με ένα προτεκτοράτο.
Από την εποχή των αστικών επαναστάσεων, το Σύνταγμα είναι συνώνυμο με την κυριαρχία μιας χώρας και διαμορφώνεται μέσα από Συντακτικές Συνελεύσεις που δεν εξαρτώνται από τη συγκατάθεση των γειτονικών κρατών. Οι εργαζόμενοι και η νεολαία στην Ελλάδα δεν έχουν κανένα λόγο να συνταχθούν με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ή με τους εθνικιστές της Δεξιάς και της Εκκλησίας, που διαφωνούν μόνο στον τρόπο με τον οποίο ο ελληνικός καπιταλισμός, έχοντας τις πλάτες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, θα γίνει κυρίαρχος στην περιοχή των Βαλκανίων και θα επιβάλλει τους όρους του στα πιο αδύναμα γειτονικά κράτη. Έχουν όμως κάθε λόγο να αναγνωρίσουν στο γειτονικό λαό το δικαίωμά του να ονομάζεται όπως θέλει και να σφυρηλατήσουν μαζί του σχέσεις ειρήνης, φιλίας και κοινού αγώνα ενάντια στο ΝΑΤΟ και τους καπιταλιστές.
Το Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας ψηφίστηκε το 1991. Αν ξεχωρίζει για κάτι το Προοίμιο του συγκεκριμένου Συντάγματος, είναι για την ανοιχτή διακήρυξη της πολυπολιτισμικότητάς του: η απόφαση για την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους ανήκει στο «μακεδονικό λαό, όπως και στους πολίτες που ζουν εντός των συνόρων και είναι τμήμα του αλβανικού λαού, του τουρκικού λαού, του βλαχικού λαού, του σερβικού λαού, του ρουμανικού λαού, του λαού της Βοσνίας και άλλων λαών».
Εξίσου αξιοπρόσεχτη είναι η νομιμοποιητική βάση του Συντάγματος. Το προοίμιο επικαλείται την παράδοση της «Δημοκρατίας του Κρούσεβο» και τις αποφάσεις της «Αντιφασιστικής Λαϊκής Απελευθερωτικής Συνέλευσης της Μακεδονίας» του 1944. Η πρώτη ιδρύθηκε μετά την εξέγερση του Ίλιντεν που είχε οργανώσει η ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) και διάρκεσε μόλις δέκα μέρες, αφού καταπνίχτηκε γρήγορα από το στρατό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αποτέλεσε όμως την πιο φανερή εκδήλωση μακεδονικής εθνικής συνείδησης, γι’ αυτό και ο ελληνικός εθνικισμός επιμένει να την αποσιωπά και να μιλάει για «κατασκευάσματα του Τίτο». Η δεύτερη ήταν καρπός του αντιστασιακού κινήματος της περιοχής. Είναι προκλητικό το ελληνικό κράτος που θεμελίωσε το Σύνταγμά του μετά την Απελευθέρωση (το Σύνταγμα του 1952) στον αντικομμουνισμό, να κουνάει το δάχτυλο σ’ ένα λαό που μέχρι σήμερα, έστω και συμβολικά, επικαλείται ως βάση συγκρότησης του κράτους του τον αντιφασιστικό αγώνα.
Σε κάθε περίπτωση βέβαια, το συγκεκριμένο προοίμιο έχει συμβολικό χαρακτήρα. Γενικά, σε κάποιες χώρες του κόσμου, το προοίμιο του Συντάγματος περιέχει νομικά δεσμευτικές διατάξεις, όπως στην περίπτωση της Γαλλίας που εμπεριέχει τη διακήρυξη των δικαιωμάτων. Ωστόσο, τα περισσότερα συνταγματικά προοίμια δεν περιέχουν δεσμευτικές διατάξεις αλλά αφηρημένες εθνικές, θρησκευτικές ή πολιτισμικές αναφορές, ανάλογα με την Ιστορία της κάθε χώρας.
Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το ισχύον Σύνταγμα της Ελλάδας το προοίμιο του οποίου είναι η φράση «Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος» και σύμφωνα με την ίδια την κυβερνητική πλειοψηφία της ΝΔ που το ψήφισε το 1975 δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια συμβολική αναφορά που μπήκε επειδή υπήρχε και στα προηγούμενα Συντάγματα. Στην περίπτωση του Συντάγματος της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, η αναφορά στην παράδοση της «Δημοκρατίας του Κρούσεβο» και στις αποφάσεις της «Αντιφασιστικής Λαϊκής Απελευθερωτικής Συνέλευσης της Μακεδονίας» αναδεικνύει απλώς τις ιστορικές ρίζες του σημερινού κράτους.
Η ρητή αποκήρυξη του «αλυτρωτισμού»
Εξίσου παραπλανητικές είναι οι αναφορές σε δήθεν «αλυτρωτικές διατάξεις» στα άρθρα 3 και 49 του Συντάγματος. Ειδικότερα, το άρθρο 3 ορίζει ότι «η επικράτεια της Δημοκρατίας της Μακεδονίας είναι αδιαίρετη και αναπαλλοτρίωτη. Τα ισχύοντα σύνορα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας είναι απαραβίαστα. Τα σύνορα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας μπορούν να αλλάξουν μόνο σε συμφωνία με το Σύνταγμα και στη βάση της ελεύθερης βούλησης, σε συμφωνία με τους γενικά παραδεδεγμένους διεθνείς κανόνες». Το άρθρο 49 ορίζει ότι «η Δημοκρατία ενδιαφέρεται για τα δικαιώματα των ανθρώπων που ανήκουν στον μακεδονικό λαό σε γειτονικές χώρες, όπως και των απόδημων μακεδόνων, βοηθά στην πολιτιστική τους ανάπτυξη και αναπτύσσει δεσμούς μαζί τους. Η Δημοκρατία ενδιαφέρεται για τα πολιτιστικά, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών της Δημοκρατίας που ζουν στο εξωτερικό». Αν αυτές είναι αλυτρωτικές διατάξεις, άλλο τόσο αλυτρωτικές είναι και οι διατάξεις του ελληνικού Συντάγματος που ορίζουν ότι καμία μεταβολή στα όρια της επικράτειας δεν μπορεί να γίνει χωρίς νόμο (άρθρο 27 παρ. 1) ή ότι «το κράτος μεριμνά για τη ζωή του απόδημου ελληνισμού και τη διατήρηση των δεσμών του με τη μητέρα πατρίδα. Επίσης μεριμνά για την παιδεία και την κοινωνική και επαγγελματική προαγωγή των ελλήνων που εργάζονται έξω από την επικράτεια» (άρθρο 108 παρ. 1).
Ακόμα πιο προκλητικό όμως είναι ότι η προπαγάνδα του ελληνικού κράτους κρύβει συστηματικά το γεγονός ότι τα άρθρα 3 και 49 του Συντάγματος της Δημοκρατίας της Μακεδονίας έχουν αλλάξει πριν από 25 χρόνια! Συγκεκριμένα, η πρώτη τροποποίηση του Συντάγματος πρόσθεσε στο άρθρο 3 μια διάταξη που αποτελεί την πιο απερίφραστη αποκήρυξη κάθε αλυτρωτισμού: «η Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν έχει εδαφικές διεκδικήσεις απέναντι σε κανένα γειτονικό κράτος», ενώ η δεύτερη πρόσθεσε στο άρθρο 49 τη διάταξη ότι «κατά την άσκηση αυτής της μέριμνας, η Δημοκρατία δεν θα παρέμβει στα κυριαρχικά δικαιώματα άλλων κρατών ή στις εσωτερικές τους υποθέσεις». Αυτές οι αλλαγές έγιναν μετά από απαίτηση της Ελλάδας.
Η Ενδιάμεση Συμφωνία
Είναι εντυπωσιακό ότι οι πιέσεις του ελληνικού κράτους για αλλαγές στο Σύνταγμα συνεχίστηκαν και συνεχίζονται ακόμα και μετά από την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας το 1995. Η συμφωνία εκείνη ήταν το αποτέλεσμα του εμπάργκο που επέβαλλε στη γειτονική χώρα η ελληνική κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο εμπορικός αποκλεισμός ενός μικρού κράτους που εξαρτιόταν από την Ελλάδα για το πετρέλαιό της, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια εκβιαστική κίνηση επίδειξης δύναμης. Δεν είναι τυχαίο ότι η ελληνική κυβέρνηση επικαλέστηκε, ως νομικό προηγούμενο για τη στάση της, τα μέτρα που είχε επιβάλλει η Μ. Βρετανία της Θάτσερ ενάντια στην Αργεντινή κατά την περίοδο του πολέμου στα νησιά Φώκλαντ.
Στο άρθρο 6 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, το δεύτερο μέρος (που υπογράφει ως πΓΔΜ) «διακηρύσσει κατηγορηματικά ότι τίποτε στο Σύνταγμά του και ιδίως στο Προοίμιο ή στο άρθρο 3 αυτού του Συντάγματος, δεν μπορεί ή δεν πρέπει να ερμηνευθεί ότι παρέχει ή ότι θα παρέχει στο μέλλον τη βάση για οποιαδήποτε εδαφική αξίωσή του πέρα από τα σημερινά σύνορά του» (παρ. 1) και επίσης «διακηρύσσει κατηγορηματικά ότι τίποτε στο Σύνταγμά του και ιδίως στο άρθρο 49 όπως αυτό τροποποιήθηκε, παρέχει ή ότι θα παρέχει στο μέλλον τη βάση για ανάμειξή του στις εσωτερικές υποθέσεις άλλου κράτους για να προστατέψει τα δικαιώματα οποιωνδήποτε ανθρώπων κατοικούν σε άλλα κράτη και δεν είναι πολίτες του δεύτερου μέρους» (παρ. 2). Στην τρίτη παράγραφο του ίδιου άρθρου, «το δεύτερο μέρος διακηρύσσει κατηγορηματικά ότι οι ερμηνείες των παραπάνω διατάξεων κατισχύουν απέναντι σε οποιαδήποτε άλλη».
Είναι φανερό ότι το Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας δεν περιέχει ούτε αλυτρωτικές διατάξεις, ούτε οτιδήποτε άλλο που απειλεί την Ελλάδα. Αντίθετα, η απαίτηση του ελληνικού κράτους να επιβάλει (για άλλη μια φορά!) τροποποιήσεις στο Σύνταγμα της γειτονικής χώρας είναι επιθετική και η υλοποίησή της δεν ταιριάζει σε μια ισότιμη σχέση μεταξύ δύο χωρών αλλά στη σχέση ενός κυρίαρχου κράτους με ένα προτεκτοράτο.
Από την εποχή των αστικών επαναστάσεων, το Σύνταγμα είναι συνώνυμο με την κυριαρχία μιας χώρας και διαμορφώνεται μέσα από Συντακτικές Συνελεύσεις που δεν εξαρτώνται από τη συγκατάθεση των γειτονικών κρατών. Οι εργαζόμενοι και η νεολαία στην Ελλάδα δεν έχουν κανένα λόγο να συνταχθούν με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ή με τους εθνικιστές της Δεξιάς και της Εκκλησίας, που διαφωνούν μόνο στον τρόπο με τον οποίο ο ελληνικός καπιταλισμός, έχοντας τις πλάτες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, θα γίνει κυρίαρχος στην περιοχή των Βαλκανίων και θα επιβάλλει τους όρους του στα πιο αδύναμα γειτονικά κράτη. Έχουν όμως κάθε λόγο να αναγνωρίσουν στο γειτονικό λαό το δικαίωμά του να ονομάζεται όπως θέλει και να σφυρηλατήσουν μαζί του σχέσεις ειρήνης, φιλίας και κοινού αγώνα ενάντια στο ΝΑΤΟ και τους καπιταλιστές.
«η Δημοκρατία ενδιαφέρεται για τα δικαιώματα των ανθρώπων που ανήκουν στον μακεδονικό λαό σε γειτονικές χώρες, ..."
ΑπάντησηΔιαγραφήΤι δε καταλαβαίνει ο ανόητος και με προδοτικές-ακροαριστερές ιδεοληψίες αρθρογράφος ; Η παραπάνω φράση μιλάει φανερά για μειονότητες στα όμορα κράτη !
Ενώ το ελληνικό σύνταγμα μιλάει για τους απόδημους Έλληνες !
Δε ντρέπεσαι να αναρτάς τέτοιες προδοτικές απόψεις ;