Βαλκάνια: Θέμα πολέμου και ειρήνης η προοπτική ένταξης στην ΕΕ

Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις σε Βελιγράδι, Τίρανα και Ποντγκόριτσα συνεχίζονται.

του Δημήτρη Κρικέλα

Κλίμα ανησυχίας επικρατεί στην Ευρώπη με αφορμή τις εξελίξεις στα Βαλκάνια και την αναταραχή που επικρατεί σε Αλβανία, Σερβία, Κόσοβο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Μαυροβούνιο, με πολλούς αναλυτές να κάνουν πλέον λόγο για «Βαλκανική Άνοιξη».

Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις σε Βελιγράδι, Τίρανα και Ποντγκόριτσα συνεχίζονται ενώ ένα από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ένταση είναι η ανοιχτή σύγκρουση μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας, μαζί με τη λεγόμενη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας (RS).

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε από τις Βρυξέλλες ότι οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να έχουν μια πραγματική προοπτική στην πορεία ένταξής τους στην ΕΕ. Διαφορετικά, όπως είπε ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, υπάρχει πραγματική απειλή να επιστρέψουμε στη δεκαετία του '90, όταν η περιοχή υπέφερε από μια περίοδο αιματηρών συγκρούσεων.

«Εάν αυτές οι χώρες δεν γίνουν μέλη της ΕΕ, τότε υπάρχει πραγματική απειλή να επιστρέψουμε στη δεκαετία του '90. Νομίζω ότι αυτό είναι θέμα πολέμου και ειρήνης », ανέφερε χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξη Τύπου με τον πρόεδρο της Σλοβενίας.

Στην περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου, καταβάλλονται προσπάθειες για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης μέσω της διαδικασίας διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συμμετείχαν επίσης στη συζήτηση για το θέμα αυτό ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ κάλεσε και τις δύο πλευρές να προσπαθήσουν να επιτύχουν μια ειρηνική συμφωνία. Όπως είπε «η αποτυχία να εκμεταλλευτούμε αυτή τη μοναδική ευκαιρία θα ήταν ένα τραγικό αδιέξοδο».

Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου και εκπρόσωποι της Σερβίας έθεσαν την ιδέα της διόρθωσης των συνόρων, αλλά ο πρωθυπουργός Ραμούς Χαραντινάι δήλωσε ανοιχτά ότι η κατάτμηση του Κοσσυφοπεδίου θα σήμαινε πόλεμο και επιστροφή στο παρελθόν.

Η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου έχει επιβάλλει επίσης φόρο επί των εισαγωγών της Σερβίας ως απάντηση σε αυτό που θεωρεί ότι είναι επιθετικές πολιτικές που εφαρμόζουν οι σερβικές αρχές ενάντια στην ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Η εισαγωγή αυτού του δασμού έχει ως αποτέλεσμα την αναστολή του διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών και δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό πότε θα ξεκινήσει αυτός ο διάλογος και πλέον μένει να φανεί αν οι δύο χώρες θα μπορέσουν να επιτύχουν συμφωνία αυτή τη χρονιά, όπως ελπίζουν η ΕΕ και οι ΗΠΑ.

Από την άλλη πλευρά, η Βοσνία - Ερζεγοβίνη αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα εξαιτίας της πιθανότητας δημοψηφίσματος στη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας, γεγονός που μπορεί να κλιμακωθεί σε ένοπλη σύγκρουση που θα μπορούσε να διαιρέσει τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Ωστόσο αναλυτές υποστηρίζουν ότι μία διακήρυξη ανεξαρτησίας της «Δημοκρατίας Σέρπσκα» δεν θα αναγνωρίζονταν από τη διεθνή κοινότητα και ότι αυτό θα εξυπηρετεί μόνο τα συμφέροντα της διεφθαρμένης πολιτικής ελίτ που έχει τη στήριξη της Ρωσίας.

Συμφωνία Θάτσι - Βούτσιτς;

Σύμφωνα με το IBNA, ο πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου Χασίμ Θάτσι και ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάντερ Βούτσιτς φέρεται να έχουν συντάξει μια συμφωνία 12 σημείων επί της οποίας έχουν έρθει σε συμφωνία. Στο δημοσίευμα επίσης αναφέρεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συμμετάσχει στη σύνταξη της παρούσας συμφωνίας ενώ αυτό επιβεβαιώθηκε και από τον βουλευτή του Δημοκρατικού Συνδέσμου του Κοσσυφοπεδίου, Vjosa Osmani.

Όπως αναφέρει, το έγγραφο αυτό περιλαμβάνει επίσης το θέμα των συνόρων, τα ορυχεία Trepça και ορισμένα άλλα ζητήματα. «Διπλωματικοί κύκλοι μιλούν για την ύπαρξη ενός εγγράφου μιας σελίδας το οποίο πρόκειται επίσης να αντιμετωπίσει το θέμα των συνόρων, των εκκλησιών, του συγκροτήματος εξόρυξης Trepça, κ.ο.κ.», δήλωσε ο Osmani και σημειώνει ότι το έγγραφο αυτό δεν θα αποσταλεί στο κοινοβούλιο του Κοσσυφοπεδίου, τονίζοντας ότι το ίδιο συνέβη το 2013 με τη συμφωνία που επετεύχθη μεταξύ του Θάτσι και του Ντάτσιτς. Σύμφωνα με τον Osmani, αυτό δεν είναι το τελικό έγγραφο, αλλά ένα προσχέδιο συμφωνίας.

Χωρίς αντιπολίτευση η Αλβανία - Χιλιάδες στους δρόμους

Στην Αλβανία οι μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο όπου στους δρόμους βρέθηκαν χιλιάδες φοιτητές μετά την απόφαση να χρεώνονται οι εξετάσεις της δεύτερης εξεταστικής περιόδου, μέτρο από το οποίο έκανε τελικά πίσω η κυβέρνηση.

Εν συνεχεία και μετά από προσωπικές επιθέσεις που δέχθηκε ο Έντι Ράμα εντός του κοινοβουλίου χιλιάδες Αλβανοί διαδήλωσαν κατά της κυβέρνησης καθώς οι βουλευτές της αντιπολίτευσης αποφάσισαν να παραιτηθούν ομαδικά από τις έδρες τους στο κοινοβούλιο ζητώντας την παραίτηση του πρωθυπουργού Έντι Ράμα και την ορκωμοσία μιας μεταβατικής κυβέρνησης για να οργανώσει «τίμιες εκλογές».

Οι διαδηλωτές την Πέμπτη πραγματοποίησαν μια ειρηνική πορεία, σε αντίθεση με τη διαδήλωση του περασμένου Σαββάτου, όταν η αστυνομία έκανε χρήση δακρυγόνων, βομβίδων κρότου-λάμψης και εκτοξευτήρων ύδατος για να εμποδίσει ομάδες διαδηλωτών να παραβιάσουν την είσοδο του κτιρίου της κυβέρνησης.

Ο επικεφαλής του συντηρητικού Δημοκρατικού Κόμματος Λουλζίμ Μπάσα κατηγορεί τον Ράμα για διαφθορά και σχέσεις με το οργανωμένο έγκλημα. Ο Ράμα, από την πλευρά του αρνείται να προκηρύξει εκλογές καθώς με τις 74 έδρες τους, συν μία υποστηρικτή τους από άλλο κόμμα, οι Σοσιαλιστές μπορούν να συνεχίσουν να κυβερνούν χωρίς την παρουσία της αντιπολίτευσης.

Μερικές ώρες πριν από τη διαδήλωση, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες προειδοποίησαν τους αλβανούς πολιτικούς ηγέτες. «Υπογραμμίζουμε και πάλι το δικαίωμα των πολιτών να συμμετέχουν σε ειρηνικές διαδηλώσεις ... όμως καταγγέλλουμε έντονα οποιεσδήποτε δηλώσεις πολιτικών ηγετών καλούν σε βία», υπογράμμισαν σε κοινή δήλωσή τους η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι και ο επίτροπος αρμόδιος για τη Διεύρυνση Γιοχάνες Χαν. Οι ενέργειες αυτές «υπονομεύουν την πρόοδο που έχει κάνει η χώρα στον δρόμο προς την Ευρωπαϊκή Ένωση», προσθέτουν οι Μογκερίνι και Χαν.

Επιπλέον, το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε στην Deutsche Welle ότι οι κατηγορίες για νοθεία στις ψήφους των προηγούμενων εκλογών στην Αλβανία πρέπει να διερευνηθούν από το δικαστικό σύστημα και το κοινοβούλιο.

«Οι κατηγορίες και ισχυρισμοί σχετικά με τη νοθεία ψήφων στις προηγούμενες εκλογές πρέπει να αντιμετωπιστούν από το δικαστικό σύστημα και το κοινοβούλιο. Το δικαίωμα της απόδειξης είναι ένα σημαντικό στοιχείο του δημοκρατικού συντάγματος. Ωστόσο, η βία που παρατηρήθηκε το περασμένο Σάββατο είναι απαράδεκτη. Καλούμε όλες τις πλευρές να συνεισφέρουν για ειρηνικές διαμαρτυρίες στο μέλλον», δήλωσε στο γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών.

Διαδηλώσεις σε Σερβία και Μαυροβούνιο

Την ίδια στιγμή δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν στους δρόμους για ενδέκατη συνεχή φορά στο Βελιγράδι, με κεντρικό σύνθημα την παραίτηση του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς και της κυβέρνησης του. Η πρώτη διαδήλωση αυτού του κινήματος διαμαρτυρίας κατά του άλλοτε υπερεθνικιστή δεξιού Σέρβου προέδρου έγινε την 8η Δεκεμβρίου, με αφορμή την βίαιη επίθεση που δέχθηκε ο Μπόρκο Στεφάνοβιτς, αριστερός πολιτικός της αντιπολίτευσης σε μια πολιτική συγκέντρωση στην νότια πόλη Κρούσεβατς, στις 23 Νοεμβρίου, με αποτέλεσμα τον σοβαρό τραυματισμό του. Οι διοργανωτές των συγκεντρώσεων αρνήθηκαν να τεθούν υπό την αιγίδα του μεγαλύτερου μπλοκ της αντιπολίτευσης, της Συμμαχίας για τη Σερβία, και ζητούν να τερματιστεί ο στραγγαλισμός του Βούτσιτς πάνω στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ένα πλαίσιο για δίκαιες εκλογές. Να σημειωθεί ότι ο Βούτσιτς έχει την υποστήριξη του 53% του εκλογικού σώματος. Ο συνασπισμός του διαθέτει πλειοψηφία 160 βουλευτών στην 250μελή βουλή. Εάν τα κόμματα της αντιπολίτευσης συγκροτήσουν συμμαχία, θα μπορέσουν να συγκεντρώσουν περί το 15% των ψήφων.

Από την άλλη πλευρά, στην πρωτεύουσα του Μαυροβουνίου συγκεντρώνονται χιλιάδες ακτιβιστές, ζητώντας τις παραιτήσεις του προέδρου Μίλο Τζουγκάνοβιτς και του γενικού εισαγγελέα για το οργανωμένο έγκλημα κατηγορώντας τους για διαφθορά και σκάνδαλα.