Ευρώπη, Αριστερά και Κορονοϊός

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
21 Απριλίου 2020

Η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει μια από τις πιο σοβαρές και περίπλοκες κρίσεις στην ιστορία της. Δεν είναι μόνο μια υγειονομική, είναι επίσης μια κοινωνικο-οικονομική, μια οικολογική και μια γεωπολιτική κρίση. Στην Ευρώπη, ανοίγει επίσης ένα νέο κεφάλαιο της βαθιάς και πιθανώς τελικής κρίσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όμως κανένας παγκοσμίως, ούτε και στην Ευρώπη (ή για να είμαστε ακριβείς πολύ λίγοι άνθρωποι και δυνάμεις) φαίνεται να είναι σε θέση να διατυπώσουν κάποιες σοβαρές ιδέες για το τι πρέπει να γίνει, μια προγραμματική απάντηση στην κρίση. Οι μόνοι που διαθέτουν μια τέτοια σαφή και ολοκληρωμένη (αν και αποτρόπαιη) απάντηση είναι η νέο-ολοκληρωτική τάση που αναπτύσσεται στους κόλπους του δυτικού καπιταλιστικού και ιμπεριαλιστικού συστήματος (Πομπέο, Νετανιάχου, Τίελ κλπ. με όργανό τους τον Τραμπ). Και αυτή δεν είναι άλλη από την εντατικοποίηση της πολιτικής που ήδη ασκούν (πόλεμοι κάθε είδους κατά του Ιράν, της Κούβας, της Βενεζουέλας και της Κίνας, πόλεμος κατά των λαϊκών τάξεων στη Δύση, πόλεμος κατά του παγκόσμιου Κλίματος).

Από την πλευρά τους, οι «νεοφιλελεύθεροι παγκοσμιοποιητές» δεν θέλουν να αλλάξουν τίποτα στο σύστημα. Το γεγονός ότι παρουσιάζουν τον Μπάιντεν στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ συνιστά από μόνο του την καλύτερη ένδειξη ότι δεν έχουν τίποτα να προτείνουν. Το μόνο που θέλουν είναι να ξαναβάλουν το παληό μηχάνημα σε λειτουργία, με όσο το δυνατό λιγότερες αλλαγές. Αλλά η κρίση, αν δεν είναι η ίδια προϊόν του … μηχανήματος (δεν γνωρίζουμε αν ο κοροναϊός είναι προϊόν φυσικής μετάλλαξης, της βαθειάς αλλαγής της σχέσης μας με τη φύση ή ερευνών σε εργαστήρια), ανέδειξε σε κάθε περίπτωση τα προβλήματά του . Και μόνο το γεγονός ότι η Κούβα, μια φτωχή χώρα του Τρίτου Κόσμου, υπό καθεστώς εναντίον οικονομικού πολέμου εναντίον της (κυρώσεις) τα καταφέρνει πολύ καλύτερα στην προστασία του πληθυσμού της από την πλουσιώτερη χώρα του κόσμου, τις ΗΠΑ, τα λέει όλα και καθιστά περιττό τον σχολιασμό.

Άλλωστε, ακόμα κι αν γίνει δυνατό να ξαναμπεί το παληό σύστημα σε λειτουργία δεν θα είναι πολύς ο χρόνος μέχρι να εμφανισθεί η επόμενη κρίση, και η επόμενη κρίση θα είναι βαθύτερη, πιο επικίνδυνη και πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμη. Οποιοδήποτε άτομο με κάπως σοβαρή ενημέρωση για το τι συμβαίνει στον πλανήτη και χωρίς προσωπικό συμφέρον να λέει το αντίθετο, αντιλαμβάνεται εύκολα ότι η παρούσα οικονομική, κοινωνική, διεθνής και οικολογική τάξη πραγμάτων είναι αδύνατο να διατηρηθεί, δεν είναι βιώσιμη μεσοπρόθεσμα και φέρει μαζί της όχι τον κίνδυνο αλλά τη βεβαιότητα της εξαφάνισης του ανθρώπινου είδους σε ένα χρονικό ορίζοντα για τον οποίο δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, αλλά δύσκολα θα ξεπεράσει τον τρέχοντα αιώνα.
Το κόμμα του Πολέμου

Η άλλη, υποτιθέμενη «αντι-παγκοσμιοποιητική» φατρία μέσα στο κυρίαρχο δυτικό σύστημα, το δεύτερο κόμμα μέσα στον ίδιο τον «’Ολυμπο» του παγκόσμιου Χρήματος, που διαφεντεύει την Οικουμένη, ονομάζοντας Δημοκρατία την δικτατορία του, εκπροσωπείται όπως ήδη είπαμε, από πρόσωπα όπως ο Πομπέο, ο Thiel, ο Νετανιάχου. Αυτή η φατρία επηρεάζει πρακτικά τις πολιτικές του Τραμπ σε όλα τα σημαντικά ζητήματα (Ιράν, Κίνα, Κλίμα). Δεν γνωρίζουμε εάν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει επίγνωση των επιπτώσεων των πολιτικών του, αλλά αυτό δεν είναι το πιο σημαντικό. Όπως γνωρίζουμε ήδη από την αρχαία ελληνική τραγωδία, συχνά είναι κανείς πιο αποτελεσματικός, ακριβώς αν δεν γνωρίζει πλήρως τις συνέπειες όσων κάνει.

Αυτή η φατρία θέλει να αντικαταστήσει την παρούσα παγκόσμια τάξη της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης αφενός με ένα είδος sui generis φασίζοντος, «νεο-φεουδαρχικού» καπιταλισμού, αφετέρου με της πολιτικές του γενικευμένου πολέμου (ενάντια στην Κίνα, ενάντια στο Ισλάμ, ενάντια στις δυτικές λαϊκές τάξεις , ενάντια σε ό, τι απομένει από τη δημοκρατία, ενάντια στο κλίμα και τη φύση εν γένει, το φυσικό κεφάλαιο της ανθρωπότητας). Με τις τεχνολογίες που υπάρχουν στον κόσμο μας, η επικράτηση αυτής της φατρίας στην κορυφή του δυτικού κόσμου θα αυξήσει εκθετικά την πιθανότητα ενός τέλους όχι του πολιτισμού, αλλά της ίδιας της ζωής στη Γη.

Η δεύτερη αυτή φατρία προσποιείται ότι είναι φίλη της Ρωσίας εκμεταλλευόμενη διάφορες ανάγκες των μετα-σοβιετικών ελίτ. Δεν είναι όμως και δεν μπορούν να είναι φίλοι της Ρωσίας στην πραγματικότητα. Είναι φίλοι της Ρωσίας όσο ήταν φίλος του Στάλιν ο Χίτλερ ή φίλοι του Γκορμπατσώφ η Θάτσερ και ο Ρέιγκαν. Είναι αδύνατο να είναι φίλοι της Ρωσίας γιατί η ίδια η λογική του εγχειρήματός τους, όπως και του εγχειρήματος των παγκοσμιοποιητών, που είναι σύμφωνοι επ’ αυτού του σημείου, αλλού είναι οι διαφορές των δύο ομάδων, εγχειρήματος που δεν είναι παρά μια παγκόσμια δικτατορία, τους καθιστά αποφασιστικά εχθρικούς προς οποιαδήποτε οντότητα με τον βαθμό αυτονομίας και ισχύος της Ρωσίας. Μακροπρόθεσμα, μπορούν να αποδεχτούν τη Ρωσία μόνο ως υποτελές κράτος, όπως έγινε υπό τον Γέλτσιν. Ακόμη και σε μια τέτοια περίπτωση, θα ήθελαν να τη διαλύσουν σε μικρότερες οντότητες, όπως περιγράφει ο Μπρεζίνσκι στο διάσημο βιβλίο του Η Μεγάλη Σκακιέρα.

Γνωρίζουν όμως από την ιστορία ότι είναι αδύνατο να κερδίσει κάποιος επιτιθέμενος κατά μέτωπο στο ρωσικό Κρεμλ (φρούριο). Μπορεί κάποιος να νικήσει και να κατακτήσει τη Ρωσία μόνο «από τα μέσα», εξαπατώντας τις «άμυνές» της, μόνο αν προσποιηθεί ότι είναι φίλος της. Αυτή τη μέθοδο ακολούθησε ο Χίτλερ οδηγώντας τον Στάλιν να αφήσει απροετοίμαστη τη χώρα του που υπέστη τρομερό αιφνιδιασμό, τεράστιες καταστροφές και παρολίγον να ηττηθεί από την επίθεση του Ιουνίου 1941, με τους Σοβιετικούς να σταματάνε τη Βέρμαχτ μόνο μερικά χιλιόμετρα από την Κόκκινη Πλατεία. Εκεί που η Γερμανία απέτυχε όμως το 1941 πέτυχε η Δύση, επίσης με τη μέθοδο της δήθεν φιλίας και της ανάλογης εξαπάτησης (και δωροδοκίας τμήματος της σοβιετικής γραφειοκρατίας), το 1985-91.
Μια ιστορική ευκαιρία για την Αριστερά

Θεωρητικά, η παρούσα παγκόσμια κατάσταση θα ήταν μια τεράστια ευκαιρία για μια αυθεντική Αριστερά, για οποιαδήποτε πολιτική δύναμη που δεν ελέγχεται από το παγκόσμιο χρηματιστικό κεφάλαιο (δεν είναι πολλές), για μια σοβαρή κοινωνική, αντιιμπεριαλιστική (πολυπολική) και οικολογική έξοδο από το αδιέξοδο. Μια τέτοια έξοδος είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου για την ανθρωπότητα.

Όταν τελειώσει ο τωρινός εγκλεισμός, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να δούμε μια πολύ μεγάλη ένταση των κοινωνικών, ταξικών αγώνων στη Δύση, όπως και των συγκρούσεων ανάμεσα στα Έθνη του Παγκόσμιου Νότου και αυτά του Βορρά, όπως και ανάμεσα στη Νότιο και στη Βόρειο Ευρώπη. Λόγοι επιβίωσης, όχι ιδεολογίας θα τους προκαλέσουν. Δεν θα κινητοποιηθούν γιατί κατακτήθηκαν από κομμουνιστικές ή σοσιαλιστικές ιδέες, αλλά γιατί θα τους ξεσηκώσει η εφιαλτική προοπτική μιας κοινωνικής ή μιας εθνικής γενοκτονίας!

Στην Ευρώπη θα δούμε επίσης τέτοια φαινόμενα, ιδίως στη Νότιο Ευρώπη, περιλαμβανομένης της Γαλλίας, ενώ θα επιδεινωθούν και οι αντιθέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ. Δυστυχώς όμως, μέχρι τώρα, δεν βλέπουμε καμμιά άξια λόγου προγραμματική προσπάθεια συνολικής απάντησης στην κρίση από τις κοινωνικές, σοσιαλιστικές, πάσης φύσεως εναλλακτικές δυνάμεις. Και ότι βλέπουμε, το βλέπουμε κυρίως από τις χώρες του «παγκόσμιου Νότου» (όπως ονομάζεται τώρα όλο και πιο πολύ ο Τρίτος Κόσμος) (βλ. π.χ. https : //www.thetricontinental.org/declaration-covid19/, http://www.defenddemocracy.press/grila-comments-on-the-coronavirus-pandemic-the-condition-of-the-continent-and-a- pan-african-response /, http://www.defenddemocracy.press/lappel-du-president-macky-sall).

Αντίθετα, στην Ευρώπη σχεδόν τίποτα δεν κινείται προς το παρόν. Η αυτοκαλούμενη «ριζοσπαστική Αριστερά» είναι μια – πολυδιασπασμένη – σκιά του εαυτού της μετά το ελληνικό φιάσκο του 2015, με διάφορες γραφειοκρατίες και προσωπικότητες να εμφανίζονται κατά μόνας (το πάλαι ποτέ Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, μια γραφειοκρατία χωρίς ψυχή, το plan B του Μελανσόν, το κόμμα του Βαρουφάκη, ενώ απέτυχε η προσπάθεια Λαφοντέν και Βάρκενεχτ). Παρά τη ρητορική τους, οι περισσότερες οργανώσεις «Ριζοσπαστικών Αριστερών» στην Ευρώπη είναι μάλλον συντηρητικές sui generis σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις. Η κρίση της Αριστεράς, σοσιαλδημοκρατικής αλλά και υποτιθέμενης «ριζοσπαστικής» αντικατοπτρίζει στο βάθος την βαθειά κρίση της ίδιας της Ευρώπης και του πολιτισμού της.
Γερμανία: ιδιοτελής λήθαργος και ήπιος σαδισμός

Ρώτησα πρόσφατα έναν Γερμανό φίλο, πολύ καλό και αρκετά βαθύ παρατηρητή της ευρωπαϊκής και ειδικά της ευρωπαϊκής αριστερής πολιτικής, ποιες είναι οι ιδέες της Γερμανικής Αριστεράς και του Linke για την κατάσταση και τι σκοπεύουν να κάνουν. Μου απάντησε: «Συζητούν ακόμα… Αλλά η πλειοψηφία της ηγεσίας του DIE LINKE ονειρεύεται μια κυβέρνηση συνασπισμού σοσιαλδημοκρατών, των Πρασίνων και του κόμματός τους – αυτό είναι το «στρατηγικό όραμά τους» … Δεν υπάρχουν πολλά άλλα … »

Ωραία, να κάνουν κυβέρνηση συνασπισμού. Αλλά με ποιο πρόγραμμα; Να κάνουν τι? Δύο πράγματα έχουν γίνει ξεκάθαρα εδώ και πολλά χρόνια στην Ευρώπη. Πρώτον, ότι μια σοσιαλδημοκρατική πολιτική είναι σχεδόν αδύνατη, πρέπει να εφεύρει κάποιος κάτι πιο ριζοσπαστικό σε περιόδους τόσο βαθιάς κρίσης. Είναι αδύνατο στις μέρες μας να κάνουμε τίποτα χωρίς να αμφισβητήσουμε όλες τις νεοφιλελεύθερες δομές που έχουν δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες ακριβώς για να εμποδίσουν κάθε είδους ρεφορμισμό. Δεύτερον, χρειαζόμαστε στην Ευρώπη ένα σχέδιο για μεταρρύθμιση ή αντικατάσταση της ΕΕ και δεν το έχουμε.

Ακόμη και οι χώρες της Νότιας Ευρώπης δεν παρήγαγαν μέχρι στιγμής ένα σχέδιο έστω δικής τους Ένωσης, σε περίπτωση που η Γερμανία επιμένει να επιβάλει την κυριαρχία της στην ήπειρο. Το να ζητάς κορονο-ομόλογα δεν είναι αρκετό ασφαλώς. Έχουμε απελπιστικά ανάγκη από μια Ευρωπαϊκή ή Νοτιο-Ευρωπαϊκή Ένωση, αν δεν μπορούμε να αλλάξουμε την υπάρχουσα ΕΕ.

Πρέπει επίσης να επαναλάβουμε σε αυτό το σημείο ότι είναι πολύ δύσκολο να ακολουθήσουμε εναλλακτικές πολιτικές στην Ευρώπη που να βασίζονται μόνο σε εθνικά πλαίσια και πολιτικές. Πολύ λίγα πράγματα μπορούν να γίνουν σε αυστηρά εθνικό επίπεδο, χωρίς κάποια διεθνή προοπτική και χωρίς διεθνείς συμμαχίες. Οι πολίτες της ΕΕ και ιδίως της Ευρωζώνης ζουν ήδη αντικειμενικά (αλλά όχι υποκειμενικά!) σε ένα ενοποιημένο , sui-generis, ευρωπαϊκή υπερκρατική δομή, τους αρέσει, το αναγνωρίζουν ή όχι. Δεν μπορεί κάποιος να κάνει κατά συνέπεια πολιτική σε μια ευρωπαϊκή χώρα σαν να ζούμε στα 1970 και τα 1980 (και τότε άλλωστε ήταν δύσκολο, αν κρίνουμε από τις περιπέτειες της κυβέρνησης Ουίλσον στη Βρετανία και Μιτεράν στην Γαλλία).

Δυστυχώς, όμως, δεν υπάρχει σήμερα, όπως προείπαμε, κανένα σοβαρό διεθνές πολιτικό υποκείμενο στην Ευρώπη ή ακόμα και σε τμήμα της. ‘Ετσι, Νέο-φιλελεύθεροι και Νεοσυντηρητικοί, αμφότεροι με εντελώς καταστροφικές επιλογές, κυριαρχούν σήμερα στο ευρωπαϊκό παιχνίδι. Ενάμιση αιώνα μετά τη δημιουργία της «Πρώτης Διεθνούς» δεν υπάρχει καν μια στοιχειώδης προσπάθεια συντονισμού αριστερών κινημάτων σε όλη την Ευρώπη!

Ζήτησα από τον φίλο μου να γράψει ένα αναλυτικό άρθρο σχετικά με τη γερμανική κατάσταση για τον ιστότοπο της «Πρωτοβουλίας των Δελφών (www.defenddemocracy.press). Μου απάντησε ότι είναι αρκετά διστακτικός, καθώς «επί του παρόντος, όλη η πολιτική (και η κάλυψη των μέσων ενημέρωσης) στη χώρα μου (Γερμανία) αφορά μόνο σταδιακά μέτρα στο πλαίσιο της« κατάστασης έκτακτης ανάγκης της Κορώνας »για τη σταθεροποίηση της κατάστασης. Για μια σύντομη επισκόπηση, δες το ακόλουθο άρθρο: https://www.politico.eu/article/angela-merkel-sets-out-plan-to-reopen-germany-from-coronavirus-lockdown/. Όσον αφορά την περιγραφή της τρέχουσας κατάστασής μας, δεν θα μπορούσα να συνεισφέρω πολύ περισσότερα από αυτό (ίσως υπογραμμίσω την επαίσχυντη πολιτική της γερμανικής κυβέρνησης να δεχτεί μόνο 50 παιδιά προσφύγων από ελληνικά στρατόπεδα κ.λπ. …).

«Συνολικά, οι ψηφοφόροι φαίνεται να είναι αρκετά ικανοποιημένοι με το τι κάνει ο «Μεγάλος Συνασπισμός». Στις δημοσκοπήσεις, το CDU είναι τώρα στο 39%, το SPD σταθεροποιήθηκε περίπου στο 17%. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης – Φιλελεύθεροι, Πράσινοι, Linke, AfD – υποστηρίζουν γενικά τα μέτρα που έλαβε ο Μεγάλος Συνασπισμός. Η Αριστερά ζητά περισσότερη εισοδηματική υποστήριξη για τους εργαζόμενους (οι οποίοι έχουν «μικρές εβδομάδες» και επί του παρόντος λαμβάνουν το 60/67% των πρώην μισθών τους, η Linke και τα συνδικάτα απαιτούν να το επεκτείνουν σε περίπου 80/87%) και παρόμοια πράγματα. Αλλά σε γενικές γραμμές, υποστηρίζουν την τρέχουσα διαχείριση κρίσεων της κυβέρνησης».

Με μεγάλη έκπληξη το διάβασα όλα αυτά και τον ξαναρώτησα: «Αν καταλαβαίνω σωστά τι γράφεις, στην πιο σημαντική χώρα της ΕΕ δεν υπάρχει σοβαρή συζήτηση σχετικά με το τι θα είναι και θα πρέπει να είναι ο κόσμος μετά τον κοροναϊό, ούτε καν για το τι θα πρέπει να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση! ”

Μου απάντησε: «Ναι, η συζήτηση εδώ είναι πολύ γερμανο-κεντρική. Όταν η Μέρκελ έκανε την ομιλία της με την έκκληση προς το γερμανικό κοινό να αποδεχθεί τα μέτρα κλειδώματος, δεν ανέφερε καθόλου την Ευρωπαϊκή Ένωση ή την «Ευρώπη».

«Το μόνο πράγμα που αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η προπαγάνδα στα γερμανικά mainstream μέσα εναντίον των αιτημάτων της ιταλικής κυβέρνησης να εισαγάγει τα κορονο-ομόλογα – ένα «με κανένα τρόπο» για τη γερμανική κυβέρνηση, όπως γνωρίζουμε. Ισχυρίζονται ότι οι νότιες χώρες έχουν ήδη αρκετή αλληλεγγύη από τη Γερμανία και την ΕΕ με τους 3 πυλώνες (ESM, ΕΤΕπ, βοήθεια για την ανεργία).

“Όσον αφορά τα ΜΜΕ μας, για παράδειγμα έχετε μια έκθεση 5 λεπτών στα μεγάλα νέα «Tagesthemen» για τους άδειους γερμανικούς αυτοκινητόδρομους, αλλά 5 δευτερόλεπτα σχετικά με την κατάσταση στα ελληνικά στρατόπεδα προσφύγων. Σχεδόν όλες οι ειδήσεις αφορούν την κρίση του κορονοϊού».

Ο αναγνώστης μπορεί επίσης να πάρει μια γεύση του απόλυτου κενού που προέρχεται από το Βερολίνο διαβάζοντας αυτήν τη συνέντευξη του Σοσιαλιστή Υπουργού Εξωτερικών Μaas στο Spiegel (http://www.defenddemocracy.press/the-end-of-spd-of-germany). Ο κ. Μάας δεν έχει τίποτα να προτείνει. Κανείς άλλωστε σχεδόν δεν γνωρίζει διεθνώς το όνομά του!

Ίσως ένας από τους πιθανούς λόγους αυτής της ευρωπαϊκής «αφωνίας» είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι πολιτικοί της ηπείρου ελέγχονται πλέον ή ακόμη και δημιουργούνται από τους τραπεζίτες. Δεν μπορούν να κάνουν τίποτα άλλο από το να υπακούουν στις εντολές των Τραπεζιτών. Είναι υπάλληλοί τους, όχι πολιτικοί. Ακόμα κι αν ήθελαν να γίνουν πολιτικοί, ακόμα κι αν δεν ήταν εκβιάσιμοι, όπως είναι στη μεγάλη τους πλειοψηφία, δεν έχουν την απαραίτητη εκπαίδευση, εμπειρία, πνευματική και πρακτική εμπειρία.

Ας ελπίσουμε ότι οι ευρωπαϊκές λαϊκές τάξεις, οι οποίες έχουν αποδείξει σε ορισμένες περιπτώσεις την αποφασιστικότητά τους να υπερασπιστούν τα θεμελιώδη δικαιώματα και τα συμφέροντά τους (ιδίως με το μακρό επαναστατικό παράδειγμα των γαλλικών κίτρινων γιλέκων) θα βρουν την απαραίτητη ηγεσία και προγραμματική σαφήνεια που χρειάζονται οι νικηφόροι αγώνες και τα οποία προς το παρόν δεν έχουν.

Διαφορετικά, θα διακινδυνεύσουμε να δούμε στην ΕΕ μια χαοτική αποσύνθεση, που θα παράγει έναν γαλαξία μικρο-κρατών που θα ανταγωνίζονται μεταξύ τους και δεν θα μπορέσουν να αντιτάξουν οποιαδήποτε σοβαρή αντίσταση στην παγκόσμια οικονομική δύναμη, προκαλώντας την ευδαιμονία του νεοσυντηρητικού Κόμματος του πολέμου (Πομπέο – Νετανιάχου – Trump) (δες π.χ το άρθρο τους http://www.defenddemocracy.press/the-european-union-is-dead-but-does-not-yet-know-it/). Αυτό το Κόμμα θέλει να προκαλέσει χάος παντού, αποσύνθεση στην Ευρώπη, νέους πολέμους στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, την Ινδική χερσόνησο. Το χάος είναι η κύρια πολιτική τους, η κύρια επιλογή τους.



πηγή



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου