Γράφει η Δρ.Αναστασία-Νατάσα Πιπεροπούλου*
Το άρθρο μου αφορά συγκεκριμένα στο συναίσθημα του θυμού και φρονώ ότι όλοι μας λίγο πολύ έχουμε διαπιστώσει ότι και σε εμάς προσωπικά αλλά και σε άλλους φίλους, γνωστούς και άγνωστους, οι εκδηλώσεις θυμού αποτελούν μια πολύ δυσάρεστη πραγματικότητα, που δυστυχώς εντάθηκε εξαιτίας της πανδημίας covid-19.
Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που σε μικρή ή μεγάλη συχνότητα, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό έντασης το έχουμε βιώσει, και σίγουρα καθώς προχωρά ο χρόνος θα το βιώσουμε αρκετές φορές όλοι μας, παιδιά, έφηβοι, και ώριμοι σε ηλικία άνδρες και γυναίκες.
Ο θυμός προκαλείται από εξωτερικά ερεθίσματα και αιτίες, όπως όταν εμείς ή η ομάδα μας χάνουμε σε ένα καθοριστικά «κρίσιμο» παιχνίδι, όταν αντιμετωπίζουμε κακή συμπεριφορά από συμμαθητές και συμμαθήτριες στο σχολείο ή από συνεργάτες και συναδέλφους στον χώρο της εργασίας μας.
Θυμό αισθανόμαστε όταν χάσουμε το λεωφορείο ή όταν η πυκνή κυκλοφορία θα μας κοστίσει χρόνο και καθυστέρηση για το προκαθορισμένο μας ραντεβού.
Ο θυμός προκαλείται και από εσωτερικά ερεθίσματα, π.χ. όταν ματαιώνεται μια επιθυμία μας, όταν τα πράγματα δεν φαίνεται να πηγαίνουν όπως τα θέλαμε, ή ακόμη όταν όπως συνέβη στην διάρκεια της πανδημίας του «κορονοϊού», μας στερούν (για το καλό μας) την ελευθερία κίνησης, όταν δεν μπορούμε να πάμε στο σχολείο που αγαπάμε και να βρεθούμε με συμμαθητές, συμμαθήτριες και τους καθηγητές και καθηγήτριές μας, όταν δεν μπορούμε να βγούμε στη γειτονιά για βόλτα ή παιχνίδι όποτε θέλουμε και για όση ώρα θέλουμε.
Το συναίσθημα του θυμού μπορεί να το βιώσουμε και στη συνέχεια να το εκφράσουμε είτε ως μια ήπια, χαμηλής έντασης κατάσταση ερεθισμού είτε ως μια ισχυρή έκρηξη οργής.
Ο θυμός είναι συναίσθημα που ανήκει στον πλούσιο κόσμο των ανθρωπίνων συναισθημάτων και δεν είναι αποκλειστικά και μόνο δικό μας συναίσθημα, αλλά συναίσθημα που μοιραζόμαστε και με άλλα μέλη του Ζωικού Βασιλείου. Όσοι έχουν κάποιο κατοικίδιο ζώο στο διαμέρισμα ή το σπίτι τους γνωρίζουν πολύ καλά ότι και η γάτα και ο σκύλος μπορεί να θυμώσουν για κάποιες αιτίες και να εκφράσουν το θυμό τους με έντονο γαύγισμα ή νιαούρισμα ή με επικίνδυνη επιθετικότητα.
Εδώ χρειάζεται να τονιστεί ότι ο θυμός είναι και ένα χρήσιμο συναίσθημα που απαιτείται για την άμυνά μας απέναντι σε εχθρικές επιθέσεις και καταστάσεις επικινδυνότητας, διασφαλίζοντας έτσι την επιβίωσή μας.
Ο θυμός, όπως συμβαίνει και με άλλες συναισθηματικές καταστάσεις, καθώς τον βιώνουμε διεγείρει κάποιες βιολογικές και φυσικές λειτουργίες του σώματoς και του οργανισμού μας.
Δηλαδή στη χρονική διάρκεια της εμπειρίας του συναισθήματος του θυμού έχουμε αύξηση των καρδιακών παλμών που σχετίζονται με την έκκριση αδρεναλίνης στο αίμα μας, αύξηση της αρτηριακής πίεσης και εμφανή αύξηση των επιπέδων της ενεργητικότητάς μας.
Όταν ένα μικρό σε ηλικία παιδί βιώσει το συναίσθημα του θυμού, συνήθως θα εκφραστεί χωρίς κανένα έλεγχο της συμπεριφοράς του, με άλλα λόγια θα πετάξει και θα σπάσει πράγματα, θα κλωτσήσει και θα δαγκώσει. Το ίδιο συνήθως συμβαίνει κάποιες φορές και σε άτομα με ειδικές ανάγκες.
Καθώς συμβιώνουμε σε πολιτισμένες κοινωνίες αρχικά οι γονείς και μαζί οι δάσκαλοι και οι καθηγητές, μαθαίνουν στα παιδιά την ανάγκη ελέγχου του θυμού, ιδιαίτερα όταν οι εκδηλώσεις του είναι σε ανεξέλεγκτα επίπεδα υποδεικνύοντας πρακτικούς τρόπους ελέγχου του θυμού. Με τους τρόπους αυτούς θα αποφευχθεί ο «στιγματισμός» εφήβων, νέων αλλά και πιο ώριμων σε ηλικία ατόμων για ανικανότητα ελέγχου του συναισθήματος του θυμού και για απαράδεκτη αντικοινωνική συμπεριφορά και ανωριμότητα που συνιστά η έλλειψη ικανότητας αυτοελέγχου.
Η συνετή διαχείριση και έκφραση του συναισθήματος του θυμού παίρνει συνήθως 2 συγκεκριμένες μορφές:
Εκφράζουμε το θυμό μας με κοινωνικά ήπιο τρόπο καθώς υποδεικνύουμε σε συμμαθητές, συμμαθήτριες, συναδέλφους και συνεργάτες, ότι κάποιες συμπεριφορές τους μας πληγώνουν, μας ερεθίζουν και μας εκνευρίζουν.
Ελέγχουμε και καταπιέζουμε εσωτερικεύοντας το συναίσθημα του θυμού (δίνουμε τόπο στην οργή) καθώς συνετά συνειδητοποιούμε ότι έντονη έκφραση μπορεί να δημιουργήσει πολλά περισσότερα προβλήματα από ότι η εσωτερίκευση και καταπίεσή του.
Εδώ χρειάζεται να τονίσω ότι η εσωτερίκευση και καταπίεση του συναισθήματος του θυμού που βιώνουμε δεν συνιστά και την εξαφάνισή του. Υπάρχουν κάποια άτομα που συσσωρεύουν πολλές καταστάσεις θυμού εσωτερικεύοντάς τες αλλά αργά ή γρήγορα και με το κατάλληλο ερέθισμα θα ξεσπάσουν σε άλλα άτομα και σε άλλες καταστάσεις που δεν προκάλεσαν τον θυμό.
Κάποια άτομα από τη «φύση» τους λόγω κληρονομικότητας είναι ευερέθιστα και βιώνουν το συναίσθημα του θυμού ακόμη και από μικρές και ασήμαντες αιτίες και δεν μπορούν να ελέγξουν την εξωτερίκευση του θυμού τους.
Κάποια άλλα άτομα είναι μονίμως φορτισμένα εξαιτίας προσωπικών αποτυχιών, εξαιτίας ματαίωσης κάποιων υπέρμετρα φιλόδοξων επιθυμιών τους, οπότε και είναι περισσότερο επιρρεπή να θυμώσουν εύκολα και να εκφράσουν το θυμό τους χωρίς αναστολές και έλεγχο.
Κλείνοντας θα καλέσω την προσοχή σας στο φαινόμενο που οι Αγγλοσάξωνες έχουν βαπτίσει ως «RoadRage» έναν όρο που χρησιμοποιείται ευρύτατα διεθνώς τις τελευταίες δεκαετίες και μπορούμε σε ελεύθερη μετάφραση να αποδώσουμε στην μητρική μας γλώσσα ως «Οδική Οργή».
Το φαινόμενο της «Οδικής Οργής» πρωτοεμφανίστηκε στην Αμερική όταν κάποιοι οδηγοί αυτοκινήτων αντάλλαξαν πυροβολισμούς με οδηγούς που τους ενόχλησαν ή με την άτσαλη και ανεύθυνη οδηγητική τους συμπεριφορά προκάλεσαν αυτοκινητιστικά ατυχήματα.
Στην Πατρίδα μας που δυστυχώς συνεχίζει να κατέχει θλιβερές πρωτιές ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θανάτους, τραυματισμούς και υλικές ζημίες από τροχαία ατυχήματα, όσοι και όσες είμαστε οδηγοί αυτοκινήτων ή δικύκλων έχουμε ζήσει ανέκαθεν θέματα «Οδικής Οργής» με άλλους οδηγούς που εξέφραζαν το αίσθημα του θυμού τους με κινήσεις των χεριών, με λεκτικές προσβλητικές επιθέσεις και με οδηγικές συμπεριφορές που εύκολα μπορούν να καταλήξουν σε μικρά ή μεγάλα ατυχήματα όχι μόνο σε «τρακαρίσματα» και υλικές ζημιές αλλά και σε τραυματισμούς...
Δυστυχώς διαπιστώνω ως οδηγός σε προσωπικό επίπεδο και ακούω από συναδέλφους, από φίλους και φίλες και στα Δελτία Ειδήσεων ότι η συχνότητα φαινομένων «Οδικής Οργής» σε δρόμους των πόλεών μας και στις περιφερειακές και Εθνικές μας οδούς έχει αυξηθεί μετά την καταστροφική πανδημία...
Ελπίζω ότι καθώς απομακρυνόμαστε από την καταστροφική πανδημία τα πνεύματα θα ηρεμήσουν, τα αυξημένα επίπεδα θυμού θα μετριασθούν και η «Οδηγική Οργή» θα υποχωρήσει στα ανέκαθεν γνωστά μας, αλλά όχι στο βαθμό που τώρα βιώνουμε, επίπεδα.
------------------------------------
*Η Δρ. Αναστασία-Νατάσα Πιπεροπούλου είναι Ψυχολόγος, τακτικό μέλος της Βρετανικής Ψυχολογικής Εταιρείας και εργάζεται ως Ψυχολόγος με οργανική θέση σε Σχολική Μονάδα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (Σ.Μ.Ε.Α.Ε.).
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.