του Αλέξανδρου Γιατζίδη *
Κατάσταση ξηρασίας αντιμετωπίζουν αρκετές χώρες της Ευρώπης, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που καταγράφονται. Απόκοσμες εικόνες από τα ποτάμια που στερεύουν και μεγάλη ανησυχία για την έλλειψη νερού.
Η Κίνα προσπαθεί να ανταπεξέλθει με τις μεγάλες ελλείψεις ηλεκτρικού ρεύματος και να φέρει περισσότερο νερό στην πληγείσα από την ξηρασία λεκάνη του ποταμού Γιανγκτσέ, καθώς αντιμετωπίζει έναν καύσωνα που σπάει κάθε ρεκόρ.
Για περισσότερους από δύο μήνες, οι ακραίες θερμοκρασίες έχουν διαταράξει την ανάπτυξη των καλλιεργειών, απειλούν τα ζώα και έχουν αναγκάσει τις βιομηχανίες στις περιοχές που εξαρτώνται από την υδροηλεκτρική ενέργεια να κλείσουν, ώστε να διασφαλιστεί η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στα σπίτια.
Η κατανάλωση νερού στον αγροτικό τομέα προσδιορίζεται όχι μόνο από τη σπατάλη κατά την άρδευση, αλλά και από τις επεξεργασίες των προϊόντων. Το τυρί βρίσκεται στην κορυφή των αναγκών σε νερό με 5.605 λίτρα/κιλό. Ακολουθούν οι ξηροί καρποί, oι ιχθυοκαλλιέργειες, ενώ η εκτροφή αγελάδων και η καλλιέργεια ρυζιού αποτελούν επίσης μεγάλους καταναλωτές.
Πάνω από 44 χώρες πρόκειται να αντιμετωπίσουν υψηλή πίεση από έλλειψη νερού μέχρι το 2040. Μεταξύ αυτών η Ελλάδα και η Ισπανία. Συνολικά, οι μεσογειακές χώρες ανήκουν στις περιοχές του πλανήτη με τους υψηλότερους κινδύνους ξηρασίας και έλλειψης νερού. Ηδη σήμερα η Ευρώπη αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη περίοδο ξηρασίας των τελευταίων 500 ετών.
Η κατανάλωση νερού στον αγροτικό τομέα προσδιορίζεται όχι μόνο από τη σπατάλη κατά την άρδευση, αλλά και από τις επεξεργασίες των προϊόντων. Το τυρί βρίσκεται στην κορυφή των αναγκών σε νερό με 5.605 λίτρα/κιλό. Ακολουθούν οι ξηροί καρποί, oι ιχθυοκαλλιέργειες, ενώ η εκτροφή αγελάδων και η καλλιέργεια ρυζιού αποτελούν επίσης μεγάλους καταναλωτές.
Η κατανάλωση νερού στον αγροτικό τομέα προσδιορίζεται όχι μόνο από τη σπατάλη κατά την άρδευση, αλλά και από τις επεξεργασίες των προϊόντων. Το τυρί βρίσκεται στην κορυφή των αναγκών σε νερό με 5.605 λίτρα/κιλό. Ακολουθούν οι ξηροί καρποί, oι ιχθυοκαλλιέργειες, ενώ η εκτροφή αγελάδων και η καλλιέργεια ρυζιού αποτελούν επίσης μεγάλους καταναλωτές.
Η κατασκευή φραγμάτων και η εξαγωγή νερού από τα μεγάλα ποτάμια οδηγούν σε μείωση των υδάτινων πόρων του πλανήτη και εντείνουν τις διαμάχες μεταξύ χωρών. Καθώς οι χώρες «διψούν», ανταγωνίζονται για περιορισμένους φυσικούς πόρους, και η πιθανότητα πολέμων αυξάνεται σημαντικά.
Σήμερα, σχεδόν το ένα τέταρτο του παγκοσμίου πληθυσμού βρίσκεται αντιμέτωπο με το πρόβλημα της έλλειψης νερού για τουλάχιστον ένα μήνα κάθε χρόνο. Αυτό οδηγεί πολλούς στην αναζήτηση νέας κατοικίας για την κάλυψη των βασικών τους αναγκών και την δημιουργία ενός πιο σταθερού τρόπου ζωής. Ο ΟΗΕ και η Παγκόσμια Τράπεζα έχουν υπολογίσει πως η ξηρασία μπορεί να οδηγήσει στην μετατόπιση τουλάχιστον 700 εκατομμυρίων ανθρώπων μέχρι το 2030.
Κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα, η χρήση νερού αυξήθηκε κατά σχεδόν διπλάσιο ρυθμό σε σχέση με την αύξηση πληθυσμού. Αυτή η δυσαρμονία έχει οδηγήσει πολλές πόλεις, όπως η Ρώμη και η Λίμα, να εντάξουν ένα σύστημα επιβολής περιορισμού σχετικά με την χρήση του νερού. Η έλλειψη νερού θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς κινδύνους για την παγκόσμια ασφάλεια και στρατηγική ηρεμία. Το 2017, σοβαρές ξηρασίες οδήγησαν 20 εκατομμύρια ανθρώπους από την Αφρική και την Μέση Ανατολή να μεταναστεύσουν σε αναζήτηση νέων πατρίδων λόγω έλλειψης τροφίμων και συγκρούσεων.
Ακόμα και αν κανείς δεν πεθαίνει από την έλλειψη νερού, με σημαντικές εξαιρέσεις, πολλοί επηρεάζονται σοβαρά από την μόλυνση των υδάτων και την ξηρασία. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι συγκρούσεις που σχετίζονται με τα ύδατα είναι θέμα υπό συνεχή συζήτηση. Ο Πίτερ Γκλέικ, υπεύθυνος του Ινστιτούτου του Ειρηνικού Ωκεανού που βρίσκεται στο Όκλαντ, δηλώνει πως η σχέση μεταξύ συρράξεων και έλλειψης νερού είναι ιδιαίτερη.
Υπάρχουν 3 είδη συγκρούσεων που σχετίζονται με την έλλειψη νερού:
Πρώτον, οι συγκρούσεις μπορεί να συμβούν ως αποτέλεσμα της ξηρασίας, κατά τις οποίες οι εντάσεις σχετίζονται με πρόσβαση και έλεγχο σε σώματα νερού.
Δεύτερον, το νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο συγκρούσεων, το οποίο εμπλέκεται στην κατασκευή φραγμάτων για στρατηγικό έλεγχο του νερού.
Τρίτον, πηγές νερού, δομές επεξεργασίας νερού ή αγωγοί στοχοποιούνται σκόπιμα σε πολέμους που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Η πλειονότητα των συγκρούσεων γύρω από το νερό, ωστόσο, είναι κατά κύριο λόγο συσχετισμένες με καλλιέργειες, μιας υπολογίζεται πως η γεωργία καταναλώνει 70% του γλυκού νερού στον πλανήτη. Για παράδειγμα, στην ημι-άνυδρη περιοχή Σαχέλ στην Αφρική σημειώνονται συχνές αναφορές εντάσεων μεταξύ βοσκών και καλλιεργητών σχετικά με λιγοστούς υδάτινους πόρους.
Ο Τσάρλς Άιλαντ, επικεφαλής ζητημάτων υδάτινων πόρων στο Ινστιτούτο Παγκόσμιων Πόρων, δηλώνει πως οι συγκρούσεις που σχετίζονται με το νερό και η βία που τις ακολουθεί αυξάνονται με το πέρας του χρόνου. Η αύξηση του πληθυσμού και η οικονομική ανάπτυξη έχουν αυξήσει την ζήτηση για γλυκό νερό παγκοσμίως. Την ίδια στιγμή, η κλιματική αλλαγή έχει μειώσει σημαντικά τους υδάτινους πόρους και καθιστά τις βροχοπτώσεις σπανιότερες σε πολλά σημεία.
Στην περιοχή του Τίγρη και του Ευφράτη, η διπλή επίδραση της αυξημένης ζήτησης για νερό και της κλιματικής αλλαγής γίνεται σημαντικά αισθητή. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν πως η περιοχή χάνει το περισσότερο επίγειο νερό γρηγορότερα από κάθε άλλη περιοχή. Καθώς οι χώρες προσπαθούν να διασφαλίσουν τα αποθέματα νερού τους, οι ενέργειές τους επηρεάζουν τους γείτονές τους.
Τον Ιούνιο του 2019, η Τουρκία δήλωσε θα ξεκινήσει να γεμίζει το φράγμα Ιλίσου στον Ευφράτη, ενώ το συνορεύον Ιράκ αντιμετώπιζε καύσωνα με θερμοκρασίες μέχρι 50 βαθμούς Κελσίου. Η ενέργεια αυτή είναι μέρος ενός συνόλου αποφάσεων που σχετίζονται με την κατασκευή 22 φραγμάτων και εργοστασίων παραγωγής ενέργειας κατά μήκος του Τίγρη και του Ευφράτη. Τα φράγματα αυτά δύναται να επηρεάσουν σημαντικά την ροή του νερού στην Συρία, το Ιράκ και το Ιράν. Καθώς του φράγμα Ιλίσου γέμιζε, η ροή του νερού μειώθηκε στην μέση για το Ιράκ, και η ποιότητα του νερού στην περιοχή Μπάσρα χειροτέρευσε, με αποτέλεσμα την εισαγωγή πολλών στο νοσοκομείο.
Η σύνδεση μεταξύ συγκρούσεων και νερού οδήγησε 6 Αμερικανικές και Ευρωπαϊκές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις να δημιουργήσουν ένα Παγκόσμιο Εργαλείο Έγκαιρης Προειδοποίησης, το οποίο χρησιμοποιεί τεχνίτη νοημοσύνη για να προβλέψει την έναρξη συγκρούσεις πριν εμφανιστούν. Συνδυάζει δεδομένα σχετικά με βροχοπτώσεις, αποτυχία των καλλιεργειών, πυκνότητα του πληθυσμού, πλούτου, αγροτικής παραγωγής, ξηρασία, πλημμύρες και επίπεδα διαφθοράς για να παράγει προειδοποιήσεις σχετικά με την πιθανή εμφάνισης συρράξεων.
Το αντικείμενο αυτό μπορεί επίσης να παρουσιάσει και ενδιαφέροντα μοτίβα. Για παράδειγμα, σε μερικές από τις περιοχές που σημειώνουν έντονη έλλειψη νερού, φαίνεται να συμβαίνει ένα κύμα μετανάστευσης σε αυτές τις περιοχές. Επί παραδείγματι, το Ομάν αντιμετωπίζει περισσότερη ξηρασία από το Ιράκ, αλλά σημείωνε περισσότερες μεταναστευτικές ροές πριν από την πανδημία. Αυτό συμβαίνει επειδή το Ομάν έχει λιγότερη διαφθορά, καλύτερες υποδομές για την διαχείριση του νερού, περισσότερη φυλετική συνοχή και λιγότερες υδρο-πολιτικές εντάσεις.
Επομένως, η σύνδεση μεταξύ νερού και συγκρούσεων δεν είναι όσο εμφανής όσο θεωρείται. Ακόμα και σε περιόδους έντονης ξηρασίας, ένα σύνθετο σύνολο παραγόντων θα καθορίσουν την έναρξη σύρραξης. Η κοινωνική συνοχή αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες. Η κοινότητα του Κουρδιστάν στο Ιράκ, για παράδειγμα, δεν αντιμετώπισε την ίδια έξοδο και εσωτερική αναταραχή όπως η γειτονική Συρία τον Μάρτιο του 2011.
Το νερό και η ανθρώπινη ανάπτυξη
Ο ανθρώπινος πολιτισμός ιστορικά άνθησε γύρω από ποτάμια, λίμνες και άλλους κύριους υδάτινους δρόμους, για ευνόητους λόγους, με πιο σημαντικά παραδείγματα:
•Ο πολιτισμός της Μεσοποταμίας, όπως ακριβώς δηλώνει και το όνομα της περιοχής, αναπτύχθηκε ανάμεσα και γύρω από τους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη.
•Ο πολιτισμός της Αρχαίας Αιγύπτου, βασιζόταν αποκλειστικά στο «θεϊκό» ποταμό Νείλο.
•Ο πολιτισμός της Αρχαίας Ινδίας, αναπτύχθηκε κυρίως γύρω από τους «ιερούς» ποταμούς της, όπως ο Γάγγης, καθώς και στα παράλια της χώρας.
•Ο πολιτισμός της Αρχαίας Κίνας, αναπτύχθηκε επίσης γύρω από τους ποταμούς της, όπως ο Κίτρινος Ποταμός, καθώς και στα παράλια της χώρας.
•Ο πολιτισμός της Αρχαίας Ελλάδας, και πάλι αναπτύχθηκε κυρίως γύρω από τους, μικρότερους έστω, ποταμούς της, αν και από νωρίς φαίνεται ότι έδωσε έμφαση στη θαλάσσια οικονομία και εμπόριο.
Αλλά και μέχρι σήμερα, οι περισσότερες από τις μεγαλύτερες μητροπόλεις του κόσμου, όπως για παράδειγμα, το Ρότερνταμ, το Λονδίνο, το Μόντρεαλ, το Παρίσι, η Νέα Υόρκη, το Μπουένος Άιρες, η Σανγκάη, το Τόκιο, το Σικάγο, το Χονγκ Κονγκ και άλλες, χρωστάνε την επιτυχία τους σε μεγάλο ποσοστό στην εύκολη πρόσβασή τους, μέσω του νερού, στην επακόλουθη επέκταση του εμπορίου τους. Ακόμη και πόλεις σε νησιά με ασφαλή λιμάνια, όπως π.χ. η Σιγκαπούρη, έχουν ανθήσει για τον ίδιο ακριβώς λόγο σε μέρη όπως η Βόρεια Αφρική και η Μέση Ανατολή, όπου το νερό είναι πιο δύσκολα διαθέσιμο, η πρόσβαση στο υπάρχον καθαρό «πόσιμο νερό» είναι ένας κύριος παράγοντας ανθρώπινης ανάπτυξης.
Δεν υπάρχει μια μοναδική λύση που μπορεί να εφαρμοστεί με τον ίδιο τρόπο από όλους σχετικά με την καλύτερη διαχείριση του νερού. Σε πολλές χώρες, ο περιορισμός των διαρροών μπορεί να κάνει σημαντική αλλαγή και η επιδιόρθωση των υποδομών να κάνει την διαφορά. Η μείωση της διαφθοράς και η βελτιστοποίηση της γεωργικής παραγωγής είναι δύο ακόμη παράγοντας που μπορεί να συνδράμουν σημαντικά. Η αφαλάτωση θαλασσινού νερού μπορεί επίσης να «ελευθερώσει χώρο» και να δημιουργήσει διαφορετικές πηγές νερού.
* Μ.D, διευθυντή σύνταξης, medlabnews.gr iatrikanea
Πηγή: medlabnews.gr
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.