Αυτοδιοικητικές εκλογές 2023 Η μιζέρια και η ελπίδα

του Κώστα Λυκεσά

Έχουμε να θυμόμαστε οι παλιότεροι το κλίμα που γεννούσε ο ερχομός των εκλογών γενικά αλλά και της αυτοδιοίκησης ειδικότερα.

Κινητικότητα, αντιπαραθέσεις στις παρέες, στα καφενεία, μεγάλη συμμετοχή, μια κοινωνική «αναστάτωση», με έντονα πολιτικά και κομματικά χαρακτηριστικά που αναδείκνυαν όμως τις διαφορετικές οπτικές και κατευθύνσεις των παρατάξεων.

Σήμερα, το κλίμα είναι εντελώς διαφορετικό. Ελάχιστη και παθητική συμμετοχή, ζορισμένες κουβέντες από τους επικεφαλής των παρατάξεων, μίζερη ατμόσφαιρα η αναφορά στις εκλογές, ενθουσιασμός για τους αγώνες μπάσκετ και ποδοσφαίρου. Αν ρωτήσει κανείς ποιό είναι το διακύβευμα των τωρινών δημοτικών εκλογών, δύσκολα θα πάρει μια απάντηση. Γιατί δεν ακούγεται κάτι καινούριο διαφορετικό και ελπιδοφόρο και το ενδιαφέρον των δημοτών είναι υποβαθμισμένο. Είναι τόσο χαμηλές οι προσδοκίες τους που θεωρείται επιτυχημένη μια δημοτική αρχή αρκεί και μόνο να μαζεύει τα σκουπίδια. Τόσο καλά…

Πως και γιατί φτάσαμε ως εδώ. Οι λόγοι είναι αρκετοί:

1. Πρώτα είναι οι ευθύνες της πολιτείας. Οι θεσμικές παρεμβάσεις στη διαμόρφωση των δήμων, (Καποδίστριας, Καλλικράτης, Κλεισθένης). Με την συγκεντροποίηση που επέβαλλαν μείωσαν την δημοκρατικότητα του θεσμού της ΤΑ (Τοπικής Αυτοδιοίκησης), αφού υποπολλαπλασιάστηκε η αντιπροσώπευση και απομακρύνθηκαν οι δημότες από την λήψη των αποφάσεων. Παρόμοια συρρίκνωση έγινε και στον δεύτερο βαθμό της ΤΑ, όπου οι 53 νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις αντικαταστάθηκαν από τις 13 περιφέρειες, ώστε η κεντρική εξουσία να ασκεί πιο ασφυκτικό έλεγχο, να είναι απρόσιτη στους πολίτες, αλλά και να υπάρχει μια διάχυση ευθυνών δήμων - περιφέρειας (βλ. πυρκαγιές). Υπάρχουν δήμοι που έχουν στην ευθύνη τους πάνω από 30 δημοτικές κοινότητες, σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους και είναι ζήτημα αν έχουν έστω και μια φορά δεχθεί επίσκεψη από την δημοτική αρχή κατά την διάρκεια της θητεία της. Πόσο μάλλον να έχει την ευχέρεια να σκύψει πάνω στα προβλήματά τους. ¨Εχει χαθεί η έννοια της τοπικής, όσο και της αυτοδιοίκησης.
2. Οι νομοθετικές παρεμβάσεις, τελευταία ο νόμος Βορίδη. Ενισχύεται ακόμη περισσότερο το δημαρχοκεντρικό μοντέλο διοίκησης. Πενταετής θητεία, εισάγεται το όριο 3% για συμμετοχή παράταξης στο ΔΣ,(Δημοτικό Συμβούλιο)., δηλαδή αποκλείονται μικροί σε ψήφους συνδυασμοί, καταργείται η απλή αναλογική, κερδίζει όποιος συνδυασμός συγκεντρώσει το 43% των ψήφων και παίρνει μπόνους τα 3/5 των συμβούλων όχι μόνο στο κεντρικό ΔΣ, αλλά και στα συμβούλια των δημοτικών κοινοτήτων. Καταργείται δηλαδή η δημοκρατική αρχή της πλειοψηφίας, προικοδοτείτε σκανδαλωδώς η παράταξη του δήμαρχου χάριν της δήθεν αδυναμίας κυβερνησιμότητας. Ανεξάρτητοι επιμέρους τοπικοί υποψήφιοι αποκλείονται, όπως και συνδυασμοί που δεν κατεβάζουν υποψηφίους στο 80% των δημοτικών κοινοτήτων.                                              Αποδυναμώνονται τα ΔΣ γιατί μεταφέρονται αρμοδιότητες από αυτά στις επιτροπές του δήμου και μετατρέπονται έτσι σε συμβουλευτικά όργανα. Αλλαγές τόσο απαράδεκτα αντιδημοκρατικές ώστε να αναγκαστεί το Συμβούλιο Επικρατείας να κηρύξει τις αλλαγές αυτές αντισυνταγματικές. Όπως καταλαβαίνουμε, ξεχειλίζει από δημοκρατία ο τόπος που τη γέννησε…
3. Επίσης είναι και οι εφαρμοζόμενες νεοφιλελεύθερες πολιτικές που συμπιέζουν οικονομικά τους περισσότερους και τους αναγκάζουν να βάλλουν σε δεύτερη μοίρα την συμμετοχή στα κοινά. Οι πολιτικές της ολιγόωρης απασχόλησης, (και όχι εργασίας), οι μειωμένες αμοιβές και η ανεπάρκειά τους να καλύψουν καθημερινά έξοδα, η ακρίβεια που συνεχώς αυξάνεται σε όλα, προϊόντα και υπηρεσίες, και οι ανάγκες που είναι αυξανόμενες στη σύγχρονη κοινωνία, εξαντλούν τον κόπο και τον χρόνο των πολιτών. Μετα τα μνημόνια ήρθε η πανδημία και τώρα η ακρίβεια για να τριτώσει το κακό και να οδηγήσει υπαλλήλους αγρότες και επαγγελματίες σε οικονομικό μαρασμό. Καταστροφικές πολιτικές για το λαό, αλλά και για τους θεσμούς και την όποια δημοκρατία. Όταν η γενικότερη πολιτική οδηγεί σε φτωχοποίηση μια κοινωνία, η αυτοδιοικητική δεν μπορεί να την ανατρέψει, να αλλάξει τον χαρακτήρα της, όσο καλή και να είναι.
4. Αδυναμίες λειτουργίας των δήμων. Αυξημένες αρμοδιότητες μεν, υποχρηματοδότηση δε. Μια σειρά από οικονομικές υποχρεώσεις της δημοτικής αρχής σπρώχνονται στις πλάτες των δημοτών. Απαράδεκτες πολιτικές πρόσληψης (εξάμηνα, οκτάμηνα), υποστελέχωση υπηρεσιών, μεταβίβαση αρμοδιοτήτων σε ιδιώτες, ενώ έχουν υποβαθμισμένο έως μηδενικό ρόλο σε σημαντικές αποφάσεις του ζωτικού τους χώρου (πχ δεξαμενή φυσικού αερίου στον Θερμαϊκό, διαχείριση των κάμπινγκ, κλπ.). Ένα σύστημα διοίκησης υπερφορτωμένο, γιατί είναι διευρυμένο εκτατικά και πληθυσμιακά, με αρμοδιότητες που δεν είναι διακριτές και αποσαφηνισμένες, που δημιουργεί προβλήματα στους αυτοδιοικητικούς υπαλλήλους, με σοβαρές ελλείψεις στον έλεγχο, την διαφάνεια και τη λογοδοσία των δημοτικών αρχών. Η τάση είναι να φορτωθούν ακόμα περισσότερο οι δήμοι με αρμοδιότητες που τώρα έχει το κεντρικό κράτος, έτσι ώστε αυτό να γίνει πιο επιτελικό, (τρομάρα τους), και οι δήμοι να στριμωχτούν να τα βγάλουν πέρα με λιγότερους πόρους. Εν ολίγοις, όλες οι τελευταίες κυβερνήσεις καταρράκωσαν οικονομικά και διοικητικά την αυτοτέλεια των δήμων και γενικώς αποδυνάμωσαν και απαξίωσαν τον θεσμό της ΤΑ, έναν από τους «πυλώνες της δημοκρατίας».

Αυτή η μιζέρια που αναφέραμε γενικώς είναι επαυξημένα αποτυπωμένη στον δήμο Θερμαϊκού. Όχι μόνο λόγω του γενικού πλαισίου, αλλά και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του. Η γενική αίσθηση είναι ότι τα τελευταία χρόνια το αποτύπωμα των δημοτικών διοικήσεων είναι αδικαιολόγητα μικρό, ανισομερώς κατανεμημένο στις δημοτικές κοινότητες, με την πρωτεύουσα να απορροφά την μερίδα του λέοντος από τα κονδύλια του προϋπολογισμού και τα ευρωπαϊκά προγράμματα. Σκανδαλώδεις δημοπρατήσεις και αναθέσεις έργων, απαράδεκτα υψηλά δημοτικά τέλη, ελλείψεις και καθυστερήσεις στον σχεδιασμό και στις μελέτες, λάθη στις προτεραιότητες των έργων. Χωρίς καμιά τοπικιστική αντίληψη, δεν μπορεί να προκρίνονται έργα αναβάθμισης παραλιακού μετώπου στην Περαία και να υπολείπονται έργα που άπτονται θεμάτων υγείας όπως οι αμιαντοσωλήνες ύδρευσης στην Επανομή. Έργο, το οποίο πρέπει να προηγηθεί των «εκτεταμένων ασφαλτοστρώσεων» που προβλέπει το πρόγραμμα του νυν δημάρχου για την νέα θητεία , αν εκλεγεί, αφού οι αμιαντοσωλήνες ύδρευσης που θα αντικατασταθούν είναι κάτω από την άσφαλτο που θα στρώσει ο δήμαρχος.. Επίσης, εκτάσεις φιλέτα, όπως τα δυο κάμπινγκ, αντί να διεκδικηθούν από τον δήμο για μια ανθρώπινη και φιλοπεριβαλλοντική αξιοποίηση, προσφέρεται ήδη το ένα για ξεπούλημα για μια τσιμεντοποιημένη «ανάπτυξη» προς όφελος των εργολάβων, επίσης ενταγμένο στο όραμα του δημάρχου μας.

Έχουν εκπονηθεί μελέτες και μελέτες για την ανάπτυξη(?) του δήμου μας.

Έχουμε ακούσει για πανεπιστήμια, συνεδριακά κέντρα, μεγάλα ενυδρεία, εμπορικά κέντρα και πάει λέγοντας. Υποσχέσεις, μεγαλόπνοα έργα… και μηδέν εις το πηλίκο. Αμετροέπεια και αναξιοπιστία, είναι στολίδια της κάθε φορά απερχόμενης δημοτικής αρχής. Αλλά και αν υπάρχουν κάποιες αντίθετες προοδευτικές φωνές στην αντιπολίτευση, αυτές εξαντλούνται, κατά κανόνα, σε μια τοποθέτηση στα στενά όρια του ΔΣ.

Από την άλλη δεν είδαμε καμμιά παρέμβαση του δήμου για τους ανέργους, τη βελτίωση των υπηρεσιών του κέντρου υγείας και των περιφερειακών ιατρείων, τους παρατημένους παιδικούς σταθμούς, τα προβλήματα με το οδικό δίκτυο, την συγκοινωνία, τις μετακινήσεις μαθητών, τα συσσωρευμένα προβλήματά των αγροτών, την παρέμβαση σε θέματα ακρίβειας της τοπικής αγοράς, προστασίας από τους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας, αντιπλημμυρικά και αντιπυρικά έργα, την κάλυψη του πολιτιστικού κενού στο δήμο, κλπ. Τα σημαντικά δηλαδή θέματα που άπτονται των βασικών αναγκών των δημοτών και καθορίζουν την ποιότητα της καθημερινότητάς μας, δεν φαίνεται να απασχολούν σοβαρά την δημοτική αρχή. Και είναι γελασμένοι αν πιστεύουν ότι μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες μας αλλά και την ανεπάρκειά τους με επικοινωνιακά κόλπα και αστραφτερές συναυλίες.

Έτσι, τελικά, αυτό που απομένει είναι μια εκλογική διαδικασία μίζερη, απωθητική, αποπολιτικοποιημένη, αδιάφορη για τους πολλούς, με χρηματικό ενδιαφέρον για τους λίγους, με επιτυχημένο τον καλύτερο κυνηγό και συλλέκτη ψήφων ανεξαρτήτως θέσεων.

Άραγε υπάρχει ελπίδα?.

Υπάρχει, πιστεύω, μέσα από την κίνηση των ίδιων των δημοτών, εκείνων που καταλαβαίνουν ότι πρέπει να αντιταχθούν στο αντιδημοκρατικό πλαίσιο που σερβίρεται από την κυβέρνηση, να αναδείξουν την πολιτική διάσταση όχι μόνο των δημοτικών εκλογών αλλά και των προβλημάτων μας. Ελπίδα υπάρχει στην κινηματική διάσταση του αγώνα, ενάντια στα προβλήματα και σ` εκείνους που τα προκαλούν. Ελπίδα επίσης υπάρχει στη συλλογική διεκδίκηση και στην αλληλεγγύη αναμεσά σ` αυτούς που παλεύουν για να ζήσουν με αξιοπρέπεια. Είναι καιρός κινήσεις, πρωτοβουλίες και συλλογικότητες πολιτών να διεκδικήσουμε δυναμικά και οργανωμένα, τη ζωή που μας αξίζει, γιατί τελικά φαίνεται ότι στο δρόμο κερδίζονται οι αγώνες και κτίζονται συνειδήσεις.

Δεν θέλω να υποβαθμίσω την όποια αντιπαράθεση στα πλαίσια του ΔΣ, αλλά ας μην έχουμε αυταπάτες. Η αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής μας δεν είναι έργο κάποιας παράταξης στην οποία θα το αναθέσουμε και η οποία εργολαβικά θα το αναλάβει. Είναι υπόθεση όλων μας και του καθένα ξεχωριστά.

Αυτά έχοντας κατά νου, ας κάνει ο καθένας την επιλογή του.

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου