του Λεωνίδα Βατικιώτη
Με κάλεσμα στα όπλα της λιτότητας και των ισοσκελισμένων ή και πλεονασματικών προϋπολογισμών, μετά τις έκτακτες δαπάνες που απαίτησε η αντιμετώπιση της πανδημίας του Covid-19, ισοδυναμεί το άρθρο που έγραψε ο αναπληρωτής διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Τζέφρεϋ Οκαμότο, στο blog του διεθνούς οργανισμού.
Ο αμερικανός οικονομολόγος, που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Μάρτιο του 2020 προερχόμενος από το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, περιγράφει αρχικά την έκταση των κρατικών παρεμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν μεσούσης της πανδημίας, έτσι ώστε να αποσείσει από πάνω του την κατηγορία του …δογματικού: Από τον Μάρτιο του 2020 οι κυβερνήσεις παρείχαν δημοσιονομική υποστήριξη ύψους 16 τρισ. δολ. ενώ οι κεντρικές τράπεζες φούσκωσαν τους ισολογισμούς τους με 7,5 τρισ. δολ. επιπλέον. Για τους λάτρεις της στατιστικής να αναφέρουμε ότι το 2019 το παγκόσμιο ΑΕΠ ανήλθε σε 87,34 τρισ. δολ. Με άλλα λόγια οι κυβερνήσεις διοχέτευσαν στην οικονομία το 18% του παγκόσμιου πλούτου που παρήχθηκε το 2019!
Το καθεστώς έκτακτης οικονομικής ανάγκης που επέβαλε η πανδημία υπογραμμίζεται επίσης από την εκτίναξη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων σε πρωτοφανή επίπεδα για ολόκληρη την μεταπολεμική περίοδο. Κυρίως όμως από την απώλεια 15 τρισ. δολ. σε όλο τον κόσμο. Αναγκαίο να ειπωθεί ότι αυτές οι απώλειες δεν κατανεμήθηκαν ισόποσα και συμμετρικά σε κάθε περιοχή του πλανήτη. Οι ΗΠΑ πχ εξήλθαν με θετικό πρόσημο, ενώ πρωταθλητές στην οικονομική …κατάδυση αναδείχθηκαν οι αναδυόμενες χώρες της Ασίας (εξαιρουμένης της Κίνας), η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική, η υποσαχάρια Αφρική, η Μέση Ανατολή και Κεντρική Ασία, κ.λπ. Οι διεθνείς αντιθέσεις δεν είναι ωστόσο οι μοναδικές που όξυνε η πανδημία.
Σε αυτό το περιβάλλον «ξέρουμε ότι ορισμένες μεταρρυθμίσεις φιλικές προς την μεγέθυνση αναβλήθηκαν, αν δεν αντιστράφηκαν», σημειώνει το στέλεχος του ΔΝΤ, για να υποδείξει χωρίς περιστροφές τις ακόλουθες τρεις «αναγκαίες» κατά τον πρώτο αναπληρωτή διευθυντή του ΔΝΤ, μεταρρυθμίσεις:
Πρώτο, επιτάχυνση της εκκαθάρισης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (καλά διαβάσατε…). Πρόσφατη έρευνα του ΔΝΤ έδειξε ότι η πανδημία αναμένεται να επισπεύσει τον ρυθμό χρεοκοπίας των ΜμΕ το 2021 από 10% ως 16% στις 20 πιο προηγμένες χώρες της Ευρώπης και της περιοχής Ασίας και Ειρηνικού. Τα λουκέτα στις ΜμΕ αναμένεται να οδηγήσουν στην απώλεια 20 εκ. θέσεων εργασίας, που ισοδυναμεί με το 10% των εργαζομένων στις ΜμΕ. Η άνοδος στις χρεοκοπίες μπορεί να συγκριθεί με την αύξηση που παρατηρήθηκε μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008. Έχει ωστόσο μια διαφορά: Αν εκείνο το κύμα χρεοκοπιών υλοποιήθηκε σε μια 5εταία, το τρέχον κύμα θα υλοποιηθεί πολύ πιο σύντομα. Προσεχώς λοιπόν ο «ξαφνικός θάνατος του εμποράκου»…
Προφανώς για τους σχεδιαστές των νεοφιλελεύθερων πολιτικών η κρίση αναδεικνύεται σε ευκαιρία ώστε να μειωθεί ο ανταγωνισμός και η πίτα της αγοράς να μοιραστεί μεταξύ όλο και λιγότερων παικτών. Τούτου δοθέντος μόνο ανεξήγητη δεν είναι η απροθυμία της ελληνικής κυβέρνησης να παραγράψει μέρος των υποχρεώσεων που δημιούργησε σε εκατοντάδες χιλιάδες μικρομεσαίους η επιστρεπτέα προκαταβολή. Η απαίτησή της να επιστραφούν τα χρήματα, έστω σε 72 δόσεις, ισοδυναμεί με υλοποίηση των οδηγιών του ΔΝΤ για επίσπευση της χρεοκοπίας των ΜμΕ…
Δεύτερο, ισχυρότερες ενεργητικές πολιτικές στις αγορές εργασίας. Ζητούμενο για το ΔΝΤ είναι η ενθάρρυνση της κινητικότητας στην αγορά εργασίας, την οποία θεωρεί ως φάρμακο απέναντι στην ανεργία και τις διαταραχές που δημιούργησε η πανδημία. Εν συντομία, ελλιπή ζήτηση εργασίας σε εστίαση, φιλοξενία και εμπόριο και υπερβάλλουσα ζήτηση σε διανομές, κλάδο πληροφορικής και χονδρικό εμπόριο. Παραβλέπει ωστόσο κάτι πολύ απλό: κάθε σερβιτόρος δεν μπορεί να γίνει διαχειριστής βάσεων δεδομένων, όπως και κάθε ρεσεψιονίστ δεν μπορεί να γίνει διανομέας. Η ανεργία είναι αποτέλεσμα ελλιπούς ζήτησης θέσεων εργασίας κι όχι αναντιστοιχίας ειδικοτήτων στην προσφορά και ζήτησης εργασίας. Μια τέτοια αντιμετώπιση της ανεργίας αθωώνει τις πολιτικές που τη γεννούν και την αναπαράγουν κι επιχειρεί να ρίξει την ευθύνη στους ίδιους τους εργαζόμενους που δεν έχουν υποτίθεται τις ειδικότητες τις οποίες ζητάει η αγορά.
Τρίτο, βελτίωση του ανταγωνισμού. «Μείωση στα εμπόδια εισόδου σε σκληρωτικούς κλάδους θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρχουν τάφροι γύρω από τις εταιρείες». Πρόκειται για την τόσο γνωστή μας όσο και αποτυχημένη πολιτική της φιλελευθεροποίησης των αγορών που υποτίθεται ότι θα επιταχύνει την οικονομική ανάπτυξη, θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, κοκ. Είναι η Βίβλος της Τρόικας και όχι μόνο. Αρκεί να θυμηθούμε ότι και το ΙΟΒΕ προέβλεπε επίσης απογείωση της ελληνικής οικονομίας αν καταργούταν πλήθος κανονιστικών διατάξεων (από τις αμοιβές των μηχανικών μέχρι τα ωράρια των οδηγών φορτηγών) για να χάσει τελικά η Ελλάδα το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της… Στην πραγματικότητα φυσικά τα μονοπώλια ζουν και βασιλεύουν, υπό την ανοχή όχι μόνο των κυβερνήσεων αλλά και των διεθνών οργανισμών. Αρκεί μια ματιά στο καρτέλ των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, στα πετρέλαια, στον έλεγχο του πρακτορείου Τύπου από τον εκδότη Β. Μαρινάκη, κοκ.
Στην πιο σύγχρονη εκδοχή τους οι νεοφιλελεύθερες υποσχέσεις για την υλοποίηση των παραπάνω μεταρρυθμίσεων περιλαμβάνουν αποπληρωμή του χρέους, πόρους για επενδύσεις ακόμη και μείωση των φόρων, σύμφωνα με το άρθρο του αναπληρωτή γενικού διευθυντή του ΔΝΤ. Πρόκειται για υποσχέσεις που ποτέ δεν έχουν υλοποιηθεί, αντίθετα με την λιτότητα η οποία κάθε φορά που εφαρμόζεται επιτείνει τη φτώχεια και τις ανισότητες σε βάρος των πιο αδύνατων.
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Ο αμερικανός οικονομολόγος, που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Μάρτιο του 2020 προερχόμενος από το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, περιγράφει αρχικά την έκταση των κρατικών παρεμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν μεσούσης της πανδημίας, έτσι ώστε να αποσείσει από πάνω του την κατηγορία του …δογματικού: Από τον Μάρτιο του 2020 οι κυβερνήσεις παρείχαν δημοσιονομική υποστήριξη ύψους 16 τρισ. δολ. ενώ οι κεντρικές τράπεζες φούσκωσαν τους ισολογισμούς τους με 7,5 τρισ. δολ. επιπλέον. Για τους λάτρεις της στατιστικής να αναφέρουμε ότι το 2019 το παγκόσμιο ΑΕΠ ανήλθε σε 87,34 τρισ. δολ. Με άλλα λόγια οι κυβερνήσεις διοχέτευσαν στην οικονομία το 18% του παγκόσμιου πλούτου που παρήχθηκε το 2019!
Το καθεστώς έκτακτης οικονομικής ανάγκης που επέβαλε η πανδημία υπογραμμίζεται επίσης από την εκτίναξη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων σε πρωτοφανή επίπεδα για ολόκληρη την μεταπολεμική περίοδο. Κυρίως όμως από την απώλεια 15 τρισ. δολ. σε όλο τον κόσμο. Αναγκαίο να ειπωθεί ότι αυτές οι απώλειες δεν κατανεμήθηκαν ισόποσα και συμμετρικά σε κάθε περιοχή του πλανήτη. Οι ΗΠΑ πχ εξήλθαν με θετικό πρόσημο, ενώ πρωταθλητές στην οικονομική …κατάδυση αναδείχθηκαν οι αναδυόμενες χώρες της Ασίας (εξαιρουμένης της Κίνας), η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική, η υποσαχάρια Αφρική, η Μέση Ανατολή και Κεντρική Ασία, κ.λπ. Οι διεθνείς αντιθέσεις δεν είναι ωστόσο οι μοναδικές που όξυνε η πανδημία.
Σε αυτό το περιβάλλον «ξέρουμε ότι ορισμένες μεταρρυθμίσεις φιλικές προς την μεγέθυνση αναβλήθηκαν, αν δεν αντιστράφηκαν», σημειώνει το στέλεχος του ΔΝΤ, για να υποδείξει χωρίς περιστροφές τις ακόλουθες τρεις «αναγκαίες» κατά τον πρώτο αναπληρωτή διευθυντή του ΔΝΤ, μεταρρυθμίσεις:
Πρώτο, επιτάχυνση της εκκαθάρισης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (καλά διαβάσατε…). Πρόσφατη έρευνα του ΔΝΤ έδειξε ότι η πανδημία αναμένεται να επισπεύσει τον ρυθμό χρεοκοπίας των ΜμΕ το 2021 από 10% ως 16% στις 20 πιο προηγμένες χώρες της Ευρώπης και της περιοχής Ασίας και Ειρηνικού. Τα λουκέτα στις ΜμΕ αναμένεται να οδηγήσουν στην απώλεια 20 εκ. θέσεων εργασίας, που ισοδυναμεί με το 10% των εργαζομένων στις ΜμΕ. Η άνοδος στις χρεοκοπίες μπορεί να συγκριθεί με την αύξηση που παρατηρήθηκε μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008. Έχει ωστόσο μια διαφορά: Αν εκείνο το κύμα χρεοκοπιών υλοποιήθηκε σε μια 5εταία, το τρέχον κύμα θα υλοποιηθεί πολύ πιο σύντομα. Προσεχώς λοιπόν ο «ξαφνικός θάνατος του εμποράκου»…
Προφανώς για τους σχεδιαστές των νεοφιλελεύθερων πολιτικών η κρίση αναδεικνύεται σε ευκαιρία ώστε να μειωθεί ο ανταγωνισμός και η πίτα της αγοράς να μοιραστεί μεταξύ όλο και λιγότερων παικτών. Τούτου δοθέντος μόνο ανεξήγητη δεν είναι η απροθυμία της ελληνικής κυβέρνησης να παραγράψει μέρος των υποχρεώσεων που δημιούργησε σε εκατοντάδες χιλιάδες μικρομεσαίους η επιστρεπτέα προκαταβολή. Η απαίτησή της να επιστραφούν τα χρήματα, έστω σε 72 δόσεις, ισοδυναμεί με υλοποίηση των οδηγιών του ΔΝΤ για επίσπευση της χρεοκοπίας των ΜμΕ…
Δεύτερο, ισχυρότερες ενεργητικές πολιτικές στις αγορές εργασίας. Ζητούμενο για το ΔΝΤ είναι η ενθάρρυνση της κινητικότητας στην αγορά εργασίας, την οποία θεωρεί ως φάρμακο απέναντι στην ανεργία και τις διαταραχές που δημιούργησε η πανδημία. Εν συντομία, ελλιπή ζήτηση εργασίας σε εστίαση, φιλοξενία και εμπόριο και υπερβάλλουσα ζήτηση σε διανομές, κλάδο πληροφορικής και χονδρικό εμπόριο. Παραβλέπει ωστόσο κάτι πολύ απλό: κάθε σερβιτόρος δεν μπορεί να γίνει διαχειριστής βάσεων δεδομένων, όπως και κάθε ρεσεψιονίστ δεν μπορεί να γίνει διανομέας. Η ανεργία είναι αποτέλεσμα ελλιπούς ζήτησης θέσεων εργασίας κι όχι αναντιστοιχίας ειδικοτήτων στην προσφορά και ζήτησης εργασίας. Μια τέτοια αντιμετώπιση της ανεργίας αθωώνει τις πολιτικές που τη γεννούν και την αναπαράγουν κι επιχειρεί να ρίξει την ευθύνη στους ίδιους τους εργαζόμενους που δεν έχουν υποτίθεται τις ειδικότητες τις οποίες ζητάει η αγορά.
Τρίτο, βελτίωση του ανταγωνισμού. «Μείωση στα εμπόδια εισόδου σε σκληρωτικούς κλάδους θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρχουν τάφροι γύρω από τις εταιρείες». Πρόκειται για την τόσο γνωστή μας όσο και αποτυχημένη πολιτική της φιλελευθεροποίησης των αγορών που υποτίθεται ότι θα επιταχύνει την οικονομική ανάπτυξη, θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, κοκ. Είναι η Βίβλος της Τρόικας και όχι μόνο. Αρκεί να θυμηθούμε ότι και το ΙΟΒΕ προέβλεπε επίσης απογείωση της ελληνικής οικονομίας αν καταργούταν πλήθος κανονιστικών διατάξεων (από τις αμοιβές των μηχανικών μέχρι τα ωράρια των οδηγών φορτηγών) για να χάσει τελικά η Ελλάδα το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της… Στην πραγματικότητα φυσικά τα μονοπώλια ζουν και βασιλεύουν, υπό την ανοχή όχι μόνο των κυβερνήσεων αλλά και των διεθνών οργανισμών. Αρκεί μια ματιά στο καρτέλ των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, στα πετρέλαια, στον έλεγχο του πρακτορείου Τύπου από τον εκδότη Β. Μαρινάκη, κοκ.
Στην πιο σύγχρονη εκδοχή τους οι νεοφιλελεύθερες υποσχέσεις για την υλοποίηση των παραπάνω μεταρρυθμίσεων περιλαμβάνουν αποπληρωμή του χρέους, πόρους για επενδύσεις ακόμη και μείωση των φόρων, σύμφωνα με το άρθρο του αναπληρωτή γενικού διευθυντή του ΔΝΤ. Πρόκειται για υποσχέσεις που ποτέ δεν έχουν υλοποιηθεί, αντίθετα με την λιτότητα η οποία κάθε φορά που εφαρμόζεται επιτείνει τη φτώχεια και τις ανισότητες σε βάρος των πιο αδύνατων.
