Η Τεχνική Έκθεση (ΤΕ) συνοδεύεται και από δύο χάρτες. Στον 2ο από αυτούς (Χάρτης Προέγκρισης) οριοθετούνται τα παρουσιαζόμενα έργα/παρεμβάσεις, ενώ στον 1ο (Χάρτης Χωρικών Δεδομένων & Παρεμβάσεων) παρουσιάζονται οι περιοχές που συμπεριελήφθησαν στην σχετική μελέτη.
Η περιοχή που μελετάται – το παραλιακό μέτωπο – εκτείνεται από την δυτική όχθη του Γαλλικού ποταμού (ακρωτήριο Χηναρού) έως το πέρα της παραλιακή ζώνης της Αγ. Τριάδας (δυτικά του camping Αγ. Τριάδας – ανατολικά του Μεγάλου Έμβολου).
Στις προγενέστερες μελέτες που έχουν ληφθεί υπόψη από την Τεχνική Έκθεση αναφέρονται Στρατηγικές & Σχεδιασμοί των Δήμων (που εμπλέκονται χωρικά στην περιοχή μελέτης) και κυρίως του Δήμου Θεσσαλονίκης, που είτε αποτελούν εξαγγελίες των αντίστοιχων δήμων (δηλ. χωρίς τις απαραίτητες εγκρίσεις από την Περιφερειακή και την Κεντρική Διοίκηση) είτε δεν είναι σαφές ότι αποτελούν και στόχους των νέων Δημοτικών Αρχών (π.χ. η Στρατηγική για την Αστική Ανθεκτικότητα «Θεσσαλονίκη 2030», κ.α.).
Στην Τεχνική Έκθεση και στην αναφορά σε εμπλεκόμενους φορείς αγνοείται παντελώς ο Φορέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Θερμαϊκού Κόλπου και οι γνωμοδοτικές του αρμοδιότητες αλλά και ο συντονιστικός του ρόλος.
Η ΤΕ αποδέχεται apriori τις προτάσεις για έργα και παρεμβάσεις των δήμων στην παραλιακή (χερσαία και θαλάσσια) ζώνη, χωρίς σχολιασμό και κριτική της χρησιμότητάς τους και τυχόν επιπτώσεών τους.
Χαρακτηριστικές παρεμβάσεις/παραδοχές όπως προκύπτουν από την Τεχνική Έκθεση:
1. Ανάπτυξη της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας (Μελέτη ΕΓΝΑΤΙΑΣ) με στάσεις επί του παραλιακού μετώπου. Σε κάθε στάση θα υπάρχει πλωτή προβλήτα με σύνδεση με το κρηπίδωμα, πλωτοί κυματοθραύστες για την ασφαλή προσέγγιση των σκαφών και οικοδόμημα (150m2) επί της ακτής/κρηπιδώματος.
2. Στην υπό μελέτη παραλιακή ζώνη θα κατασκευαστούν τρείς μικροί λιμένες, (α) αλιευτικό καταφύγιο στο Καλοχώρι (ανατολικά της εκβολής του Γαλλικού και δυτικά της περιοχής πετρελαιοειδών), (β) μαρίνα 100 τουριστικών σκαφών στο Ποσειδώνιο (ανατολικά του 2ου Μεγάρου Μουσικής) και (γ) αλιευτικό καταφύγιο & ιχθυόσκαλα στην Καλαμαριά (στην παραλιακή περιοχή του ΠΑΝΑΓΙΑ - Ρέμβη). Ας σημειωθεί επίσης ότι υπάρχει σχεδιασμός και για μια ακόμη μαρίνα (αναφέρεται ως χωροθετημένη μαρίνα Πυλαίας στο σχέδιο «Χάρτης Χωρικών Δεδομένων & Παρεμβάσεων»), αμέσως νότια του εμπορικού κέντρου Florida (μετά Lidl).
3. Μετακίνηση/αναδιαμόρφωση του Ποσειδωνίου και γενικότερα της περιοχής του Αλλατίνη.
4. Κατασκευή νέου κτιρίου μπροστά από το 2ο κτήριο του ΟΜΜΘ, το οποίο αναφέρεται ως νέο τοπόσημο, για πολιτιστικές χρήσεις,
5. Έργα μερικής επιχωμάτωσης στην παραλιακή περιοχή ανατολικά του τέλους της οδού Μαρία Κάλλας.
6. Κατασκευή κτίσματος (5,5m ύψος και 200m2 επιφάνεια) στο ακρωτήριο Χηναρού για χρήση εστιατόριο-εστίαση.
7. Παρεμβάσεις στην περιοχή της λιμνοθάλασσας Καλοχωρίου στις οποίες περιλαμβάνονται κτήρια επιφάνειας 800 m2.
8. Κατασκευή παραλιακού διαδρόμου περιπάτου και ποδήλατου ανατολικά του αλιευτικού καταφυγίου Καλοχωρίου και έως την δυτική όχθη του Δενδροπόταμου (μήκους περίπου 2 χιλιομέτρων), επί πασσάλων.
9. Προέκταση – διαπλάτυνση της αποβάθρας στην παλαιά παραλία, από λιμάνι έως τον Λευκό Πύργο.
10. Υπόγεια parking στην περιοχή της νέας παραλίας (περιοχή Μπότσαρη).
11. Επιχωμάτωση και κατασκευή κυματοθραυστών (παράλληλα στην ακτή), καθώς και επιπλέον χερσαίων εγκαταστάσεων στην περιοχή της πλαζ Αρετσούς, για την δημιουργία ασφαλούς κολυμβητικής παραλίας.
12. Δημιουργία κολυμβητικής ακτής (μετά από διερεύνηση) στην παραλιακή ζώνη Πυλαίας, από την Εκβολή της Περιφερειακής Τάφρου έως το εμπορικό κέντρο Florida (προφανώς με αντίστοιχη «προστασία» από παράλληλους στην ακτή κυματοθραύστες).
13. Επαναχάραξη (κατά τμήματα) της γραμμής αιγιαλού και παραλίας στην περιοχή Καλαμαριάς ανατολικά του Κυβερνείου και έως την εκβολή της Περιφερειακής τάφρου.
14. Μετακίνηση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων ναυπηγείων, που βρίσκονται στην παραλιακή περιοχή Φοίνικα, και χωροθέτηση νέας ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης στο δυτικό όριο του αεροδρομίου «Μακεδονία». Δεν αναφέρεται ο συνολικός χώρος που θα καταλάβει η νέα ζώνη, παρά μόνον το επιτρεπόμενο ύψος των κτιριακών εγκαταστάσεων (=12m).
15. Μικρή αύξηση της δόμησης στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις του Ομίλου Φίλων Θαλάσσης (Νέα Παραλία) και Ναυτικού Ομίλου Καλαμαριάς.
Σχόλια
Η Τεχνική Έκθεση προσδιορίζει ως περιοχή μελέτης την παραλιακή ζώνη από την δυτική ακτή του Γαλλικού έως το ανατολικό όριο της παραλίας της Αγίας Τριάδας (δυτικά του ακρωτηρίου Μεγάλου Εμβόλου). Πρόκειται στην ουσία το αστικό τμήμα της παραλιακής ζώνης του όρμου της Θεσσαλονίκης και την ανατολική παραλιακή ζώνη του κεντρικού κόλπου Θεσσαλονίκης, αφήνοντας εκτός την παραλιακή ζώνη νοτιότερα της εκβολής του Γαλλικού (παραλιακό ανάχωμα, προστατευόμενη περιοχή εκβολών Αξιού) καθώς και την περιοχή του Μεγάλου Εμβόλου και νοτιότερα αυτού (προστατευόμενη περιοχή Αγγελοχωρίου και έως το ακρωτήριο της Επανωμής). Οπότε, με αυτόν το χωρικό προσδιορισμό, ορθά αναφέρεται η Τεχνική Έκθεση ότι αφορά το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης.
Η Τεχνική Έκθεση ορθά αναφέρεται σε ενιαία αντιμετώπιση της παραλιακής ζώνης και την θεσμοθέτηση Ειδικού Χωρικού Σχεδίου για το σύνολο αυτής, αν και όπως σημειώθηκε παραπάνω δεν αφορά όλη την παραλιακή ζώνη του Θερμαϊκού, ούτε όλη την παραλιακή ζώνη του Κεντρικού κόλπου Θεσσαλονίκης και του όρμου Θεσσαλονίκης. Διαπνέεται όμως από μία κυρίαρχη «κατασκευαστική» αντίληψη με προσθήκη επιπλέον κατασκευών στην παραλιακή ζώνη, επιπλέον τεχνικών αλλοιώσεων της φυσικής ακτογραμμής (όπου εξακολουθεί να υπάρχει) και ενσωματώνει προηγούμενες «αναπτυξιακές» προτάσεις των εμπλεκόμενων Δήμων, οι οποίες αφορούν λιμενικά έργα και ακτομηχανικά έργα. Οι προσθήκες αυτές είτε έχουν αποφασιστεί από τους αντίστοιχους Δήμους είτε προτείνονται από τους μελετητές, αλλά χωρίς να σχολιάζονται και να αξιολογούνται οι επιπτώσεις τους (περιβαλλοντικές, οικονομικές κλπ.) και χωρίς να φαίνεται ότι εντάσσονται σε ευρύτερο αναπτυξιακό σχέδιο για το πολεοδομικό συγκρότημα και την Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης.
Τα προτεινόμενα λιμενικά έργα (αλιευτικό καταφύγιο Καλοχωρίου, μαρίνα Θεσσαλονίκης και αλιευτικό καταφύγιο-ιχθυόσκαλα Καλαμαριάς), η μαρίνα της Πυλαίας, τα έργα επί της ακτογραμμής (διάδρομος επί πασσάλων στην περιοχή Καλοχωρίου), επιχωματώσεις στην περιοχή ΟΜΜΘ και πλαζ Αρετσούς, κυματοθραύστες προστασίας της πλαζ Αρετσούς, χερσαίες και θαλάσσιες εγκαταστάσεις των στάσεων θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας κλπ., συμπεριλαμβάνουν τεχνικά έργα τόσο επί της παραλιακής ζώνης όσο και στο θαλάσσιο τμήμα (εκσκαφές, επιχωματώσεις, αρχαιολογικές διερευνήσεις, κατασκευές κ.α.) με προσωρινές αλλά και μόνιμες δεσμεύσεις της παραλιακής ζώνης και μη ελεύθερη πρόσβαση (π.χ. χερσαία ζώνη λιμενικών εγκαταστάσεων). Αρκετά από τα προτεινόμενα έργα ενδέχεται να αυξήσουν την περιβαλλοντική επιβάρυνση της παραλιακής ζώνης (χερσαίας και θαλάσσιας) όχι μόνον την περίοδο της κατασκευής τους αλλά και της λειτουργίας τους.
Δεν υπάρχει αναφορά για τον σχεδιασμό που αφορά την περιοχή αμέσως νοτιοδυτικά της επέκτασης του διαδρόμου προσγείωσης-απογείωσης, 10-28, του αεροδρομίου «Μακεδονία», με εξαίρεση την πρόταση για εγκατάσταση εκεί της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης και την παραχώρηση μέρους της εκεί έκτασης στην ΑΖΚ. Ας σημειωθεί ότι πρόκειται για μια παραλιακή περιοχή με σημαντικές διαβρώσεις απόρροια της κατασκευής του διαδρόμου. Αναφορά γίνεται στην ουσία μόνον για την παραλιακή ζώνη που αναπτύσσεται από το βορειοανατολικό άκρο του οικισμού της Περαίας έως και το camping Αγ. Τριάδας. Μια ζώνη που σε μεγάλο τμήμα της έχει αναπτυχθεί παραλιακός πεζόδρομος, αλλά που και σε αυτή έχουν παρουσιαστεί φαινόμενα έντονης αλλοίωσης (κυρίως διάβρωσης) της ακτογραμμής.
Δύο μεγάλης περιβαλλοντικής σημασίας περιοχές/δραστηριότητες είναι (α) η περιοχή εκβολών Δενδροπόταμου και τέως βυρσοδεψείων και (β) η περιοχή της νέας ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης. Για την πρώτη υπάρχει μια ασαφής αναφορά και γίνεται παραπομπή σε μια μελλοντική περιβαλλοντική και αισθητική αναβάθμιση χωρίς σαφή σχεδιασμό. Ενώ και για την 2η περιοχή της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης, επίσης υπάρχει ασαφής στοχοθεσία. Ας σημειωθεί επίσης ότι για την ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη, φαίνεται σύμφωνα με την σχετική αναφορά στα ΜΜΕ, να υπάρχει διαφοροποίηση σχετικά με την αρχική πρόταση των μελετητών αναφορικά με την χωροθέτησή της.
Αγνοείται σχεδόν ολοκληρωτικά η σημερινή ποιοτική κατάσταση της παραλιακής ζώνης και των νερών του Κόλπου Θεσσαλονίκης και κυρίως του βορειότερου τμήματός του, του όρμου της Θεσσαλονίκης. Ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχει κανένας σχολιασμός για το ποιες επιπλέον παρεμβάσεις θα πρέπει να ενσωματωθούν στον χωρικό σχεδιασμό ώστε να υπάρξει ποιοτική βελτίωση της παραλιακής ζώνης και των παράκτιων νερών. Αλλά ούτε και αναφέρονται/επισημαίνονται τυχόν επιπτώσεις των νέων παρεμβάσεων στην περιβαλλοντική κατάσταση της παραλιακής ζώνης και των θαλασσίου οικοσυστήματος. Υπάρχει βέβαια μια αναφορά ότι παράλληλα με το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο θα συνταχθεί και Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), αλλά χωρίς επισήμανση της κεντρικής της στόχευσης, που δεν μπορεί να είναι παρά μόνον μηδενική επιπλέον περιβαλλοντική επιβάρυνση της παραλιακής ζώνης και του κόλπου της Θεσσαλονίκης και μέτρα συνεχούς και μόνιμης βελτίωσης όλων των ποιοτικών δεικτών του οικοσυστήματος (χερσαίου και θαλάσσιου). Οι όποιες παρεμβάσεις γίνουν στην παραλιακή ζώνη για την ενοποίησή της και την απόδοσή της σε «συνεχόμενη παράκτια αναψυχή, άξονα περιπάτου, απρόσκοπτης μετακίνησης με ποδήλατο, αθλητισμό και ναυταθλητισμό και ενοποίησης ιστορικών τόπων, κλπ.» που αναφέρει η Τεχνική Έκθεση θα «αστοχήσουν» αν παράλληλα δεν υπάρξει ουσιαστική και μόνιμη περιβαλλοντική αναβάθμιση της παραλιακής ζώνης και των παράκτιων νερών και κυρίως αυτών του όρμου Θεσσαλονίκης.
Ενώ είναι γνωστό ότι περιοχές της παράκτιας ζώνης του Κόλπου της Θεσσαλονίκης και κυρίως αυτές χαμηλού υψομέτρου ή/και αμμώδεις με πολύ ήπιες κλίσεις (όπως είναι κάποιες από αυτές στις οποίες αναφέρεται η Τεχνική Έκθεση), θα αντιμετωπίσουν ή ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα κατάκλυσης με θαλάσσια νερά ή/και διάβρωσης, λόγω της κλιματικής αλλαγής (αύξηση στάθμης θάλασσας, επιδείνωση φαινομένων παράκτιων θαλασσίων πλημμυρών κ.α.), η παράμετρος αυτή, δηλαδή η κλιματική αλλαγή και η ανθεκτικότητα, δεν φαίνεται να λαμβάνεται υπόψη στον σχεδιασμό.
Η Τεχνική Έκθεση φαίνεται να αντιμετωπίζει το όλο θέμα ως ένα κοινό θέμα πολεοδομικού/χωροταξικού σχεδιασμού, ενώ επί της ουσίας πρόκειται για ένα θέμα διαχείρισης της παράκτιας ζώνης και ως τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ακολουθηθούν οι αρχές της ΟΔΠΖ (Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Ζωνών – Πρωτόκολλο για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών της Μεσογείου - ΟΔΗΓΙΑ 2014/89/ΕΕ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ (23/4/2014) περί θεσπίσεως πλαισίου για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό – Ν. 4556/2018). Ανάμεσα στις οποίες ξεχωριστή σημασία κατέχει η συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών στα οποία συμπεριλαμβάνονται: οι ενδιαφερόμενες εδαφικές κοινότητες και δημόσιοι φορείς, οικονομικοί φορείς, μη κυβερνητικές οργανώσεις, κοινωνικοί φορείς, το ενδιαφερόμενο κοινό.
Θεσσαλονίκη, 2/12/2019 Γιάννης Ν. Κρεστενίτης
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου