Το υπαρκτό και επικίνδυνο ζήτημα της εκπομπής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, έθεσαν εκ νέου στον ακτιβιστή υποψιασμένοι συμπολίτες μας.
Με αφορμή τη λειτουργία παιδικού σταθμού πολύ κοντά σε μετασχηματιστή υψηλής τάσης της ΔΕΗ, υποβάλλουν ερωτήματα τόσο προς την κοινότητα, τη ΔΕΔΔΗΕ, όσο και προς τη δημοτική αρχή.
Πόσο επικίνδυνο είναι για την υγεία των μικρών παιδιών να βρίσκονται αρκετές ώρες της ημέρας σε πεδίο εκπεμπόμενης ΗΜΓ ακτινοβολίας;
Υπάρχει δυνατότητα απομάκρυνσης του μετασχηματιστή;
Πόσο ασφαλείς είναι παιδιά και περίοικοι από την 24ωρη λειτουργία του μετασχηματιστή εντός του πολεοδομικού ιστού;
Ποιά είναι η ενδεδειγμένη και ασφαλής απόσταση που θα πρέπει να βρίσκονται ανθρώπινοι οργανισμοί, και ειδικά μικρά παιδιά, από πηγές δημιουργίας μαγνητικών πεδίων;
Ο "ακτιβιστής" αισθάνεται υποχρεωμένος να μεταφέρει την ανησυχία και τα ερωτήματα και να συνοδεύσει αυτή του την αναφορά με ορισμένα στοιχεία που έχουν επιστημονική βάση και που είδαν κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας:
Μαγνητικά πεδία
Η Διεθνής Επιτροπή Προστασίας από τη Μη Ιοντίζουσα Ακτινοβολία (ΙΝCΙRΡ), σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WΗΟ) και τη Διεθνή Επιτροπή Προστασίας από την Ακτινοβολία (ΙRΡΑ), έχουν προτείνει από το 1998 ως όριο αποδεκτής έκθεσης του πληθυσμού σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, τα 1.000 mGauss (μιλιγκάους). Ωστόσο, όπως σημειώνει ο κ. Λουκάς Μαργαρίτης, καθηγητής Κυτταρικής Βιολογίας και Ραδιοβιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, «πρόσφατες έρευνες ενοχοποιούν μαγνητικά πεδία ακόμα και στο επίπεδο των 4 mG». Δηλαδή η τιμή που προτείνει η επιστημονική κοινότητα είναι 250 φορές κάτω από τα ισχύοντα όρια. «Οι μετρήσεις που έχουμε πραγματοποιήσει ξεπερνούν κατά πολύ τα προτεινόμενα νέα όρια αποδεκτής έκθεσης στην ακτινοβολία», συμπληρώνει η κ. Αγγελική Κατσαρού βιολόγος- ερευνήτρια.
Σε μετρήσεις της έντασης του μαγνητικού πεδίου που πραγματοποίησε ερευνητική ομάδα του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών σε κατοικίες και σχολικά συγκροτήματα που βρίσκονται κοντά σε πυλώνες υψηλής και υπερυψηλής τάσης, καθώς και σε υποσταθμούς της ΔΕΗ, καταγράφηκαν τιμές 10- 20 mG, μέσα σε σχολικά συγκροτήματα και κοντά στα 50 mG σε αυλές πολυκατοικιών.
Να υπογειοποιηθούν τα καλώδια ; «ΑΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ σε κουνέλια έχει φανεί ότι η έκθεσή τους σε πεδία υψηλής έντασης και συχνότητας 60 Ηz πριν και μετά τη γέννησή τους προκάλεσε ανωμαλίες στον εγκέφαλο. Οι ίδιες συνθήκες διπλασίασαν τον αριθμό ανώμαλων εμβρύων σε ινδικά χοιρίδια.
Όσον αφορά τον άνθρωπο, φαίνεται να υπάρχει συσχέτιση με την εμφάνιση καρκίνου (λευχαιμίας) και σε παιδιά που ζουν κοντά σε πυλώνες ηλεκτρικού ρεύματος υπερυψηλής τάσης», σημειώνει ο κ. Μαργαρίτης. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Βρετανία έδειξε ότι ο- μόνο στατιστικά αποδεδειγμένος- κίνδυνος υφίσταται ακόμη και σε απόσταση ώς 600 μέτρα από τον πυλώνα, σε απόσταση δηλαδή όπου τα μαγνητικά πεδία είναι τελείως εξασθενημένα. «Η έρευνα δείχνει, παράλληλα, ότι τα παιδιά που ζουν σε απόσταση 200 μέτρων από πυλώνες ηλεκτρικού ρεύματος έχουν 70% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν λευχαιμία σε σχέση με παιδιά που ζουν αλλού. Επίσης, τα παιδιά που ζουν σε απόσταση από 200 έως 600 μέτρα από τους πυλώνες έχουν 23% περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν την ασθένεια» λέει ο κ. Μαργαρίτης.
Δεν είναι όμως μόνο τα παιδιά που επηρεάζονται. Πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι ενήλικοι που ζούσαν τα πρώτα 5 χρόνια της ζωής τους σε απόσταση μέχρι 300 μέτρων από αγωγούς μεταφοράς υπερυψηλής τάσης είχαν κατά 1,3 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο σε σχέση με αυτούς που ζούσαν σε απόσταση μεγαλύτερη των 300 μέτρων. Το γενικό συμπέρασμα, όπως σημειώνουν ο κ. Μαργαρίτης και η κ. Κατσαρού, είναι ότι κάτω από γραμμές υψηλής τάσης της ΔΕΗ και δίπλα τους, μέχρι την απόσταση των περίπου 30 μέτρων, η έκθεση υπερβαίνει ή πλησιάζει πολύ τα όρια επικινδυνότητας, ενώ ασφαλής μπορεί να θεωρηθεί απόσταση 200 μέτρων. Σύμφωνα με τον καθηγητή, «τη λύση μπορεί να δώσει η Πολιτεία με εκ νέου διαμόρφωση του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος και μέριμνα ώστε να μην περνούν καλώδια πάνω από κατοικίες και σχολεία. Ωστόσο, κάτι τέτοιο είναι ουτοπικό, καθώς θα απαιτούνταν πολύ μεγάλα οικονομικά ποσά. Μια καλή λύση θα ήταν η υπογειοποίηση των καλωδίων, αλλά με πολύ προσεκτικό σχεδιασμό».
Ας δούμε όμως, πόσο ακτινοβολούν πυλώνες, καλώδια και μετασχηματιστές της ΔΕΗ; Τι τιμές ηλεκτρικών και μαγνητικών πεδίων προκαλούν επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και πότε αυτές καταγράφονται; Γιατί οι συχνότερες αιτίες ανεβασμένων τιμών δεν είναι αυτές που φαντάζεστε…; Ποια η ασφαλής απόσταση και πως θα μετρήσετε τις ακτινοβολίες που εκπέμπουν;
Πως λειτουργεί το ηλεκτρικό δίκτυο
Η ηλεκτρική ενέργεια δημιουργείται με τη χρήση γεννητριών στους σταθμούς παράγωγής και μεταφέρεται με τη βοήθεια μεταλλικών πυλώνων μέσω αγωγών μεταφοράς (καλώδια υπερυψηλής τάσης 400KV ή υψηλής τάσης 150ΚV όπου KV=kiloVolt=1000Volt) σε υποσταθμούς της ΔΕΗ.
Από εκεί η ενέργεια φτάνει στους καταναλωτές μέσω του δικτύου διανομής (καλώδια πάνω σε τσιμεντένιες / ξύλινες κολώνες ή υπογείως), αφού πρώτα η τάση του ρεύματος με τη χρήση μετασχηματιστών υποβιβαστεί στα 20KV (καλώδια μέσης τάσης) για βιομηχανική χρήση και στα 230/400V (καλώδια χαμηλής τάσης) για οικιακή χρήση.
Τι ακτινοβολίες εκπέμπουν καλώδια και μετασχηματιστές
Όλα τα παραπάνω αγώγιμα μέρη του ηλεκτρικού δικτύου παράγουν ηλεκτρικά πεδία εναλλασσόμενου ρεύματος επειδή βρίσκονται υπό τάση και μαγνητικά πεδία εναλλασσόμενου ρεύματος επειδή διαρρέονται από ρεύμα παράγουν. Το ρεύμα αποκαλείται εναλλασσόμενο γιατί τα ηλεκτρόνια στους ηλεκτροφόρους αγωγούς αλλάζουν φορά κίνησης 50 φορές το δευτερόλεπτο (συχνότητα 50Hz στην Ευρώπη).
Ηλεκτρικά πεδία
Τα ηλεκτρικά πεδία αυτά μπλοκάρονται από διάφορα γειωμένα αγώγιμα αντικείμενα όπως δέντρα, τα περισσότερα οικοδομικά υλικά κ.α.
Ανεβασμένες τιμές ηλεκτρικών πεδίων καταγράφονται συνήθως μόνο σε εξωτερικούς χώρους πλησίον γραμμών υψηλής ή μέσης τάσης.
Πηγή ηλεκτρικών πεδίων αποτελούν τα καλώδια των γραμμών υψηλής τάσης και όχι οι πυλώνες (οι τιμές ακτινοβολιών, λόγω μεγαλύτερου ύψους καλωδίων είναι χαμηλότερες στα σημεία των πυλώνων).
Συνηθέστερη πηγή των ηλεκτρικών πεδίων στο εσωτερικό των κατοικιών, είναι τα καλώδια ρεύματος που βρίσκονται εσωτερικά των τοίχων και οι ηλεκτρικές συσκευές και όχι οι γραμμές της ΔΕΗ. Σφάλματα στην μόνωση των καλωδίων ή λάθος συνδέσεις συσκευών (π.χ. μη σύνδεση φωτιστικών οροφής με τον αγωγό προστασίας) μπορεί να δώσουν ανεβασμένες τιμές.
Μαγνητικά πεδία
Τα μαγνητικά πεδία διαπερνούν ανεπηρέαστα σχεδόν όλα τα δομικά υλικά.
Ανεβασμένες τιμές μαγνητικών πεδίων συνήθως καταγράφονται κοντά σε γραμμές υψηλής τάσης αλλά και κοντά σε καλώδια χαμηλής ή/και μέσης τάσης, ιδιαίτερα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές (π.χ. σε διαμερίσματα 1ου και 2ου ορόφου που έχουν κοντά τους εναέρια καλώδια ή σε υπόγειους ή ισόγειους χώρους όταν από το μπροστινό πεζοδρόμιο περνούν υπόγεια).
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία η συνηθέστερη αιτία υψηλών τιμών μαγνητικών πεδίων είναι τα καλώδια χαμηλής τάσης που βρίσκονται σε κάθε δρόμο. Μόνο το 23% των περιπτώσεων υψηλών τιμών οφείλεται στις γραμμές υψηλής τάσης.
Αυτό συμβαίνει γιατί τα μαγνητικά πεδία εξαρτώνται από την ποσότητα ηλεκτρικού ρεύματος που τα διαρρέει και τα καλώδια χαμηλής τάσης μπορεί να διαρρέονται από μεγάλες ποσότητες ρεύματος ιδιαίτερα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Επιπλέον τα καλώδια χαμηλής τάσης συνήθως βρίσκονται σε πιο κοντινές αποστάσεις από ότι τα καλώδια υψηλής τάσης (που έχουν ελάχιστη απόσταση 20 μέτρων από τις κατοικίες).
Οι μετασχηματιστές/υποσταθμοί της ΔΕΗ δημιουργούν τοπικά ανεβασμένα μαγνητικά πεδία, που όμως μειώνονται σε κοντινή απόσταση (συνήθως <5 μέτρων). Ωστόσο, τα καλώδια χαμηλής ή μέσης τάσης που ξεκινούν από τους μετασχηματιστές δημιουργούν συνήθως ανεβασμένα μαγνητικά πεδία λόγω της διαρροής τους με μεγάλη ποσότητα ρεύματος. Στις απομακρυσμένες από το μετασχηματιστή κατοικίες τα μαγνητικά πεδία από τα καλώδια χαμηλής τάσης είναι χαμηλότερα, αφού το περισσότερο ρεύμα έχει ήδη διανεμηθεί στις προηγούμενες, πιο κοντινές στο μετασχηματιστή κατοικίες.
Μπορείτε να μειώσετε την έκθεση σας στα μαγνητικά πεδία από τα καλώδια της ΔΕΗ αυξάνοντας την απόσταση σας από αυτά.
Τα υλικά μαγνητικής θωράκισης, αποτελούν κράματα μετάλλων (όχι μόλυβδος!) με πολύ υψηλή μαγνητική διαπερατότητα, τα οποία όμως έχουν πολύ υψηλό κόστος (>150 ευρώ/m2) και άλλες ιδιαιτερότητες. Η τοποθέτηση τους δεν προτείνεται χωρίς να έχει προηγηθεί μέτρηση των μαγνητικών πεδίων.
Μείωση των μαγνητικών πεδίων είναι εφικτή, σε περίπτωση που η ΔΕΗ υπογειοποιήσει τα γειτονικά καλώδια ή τα μεταφέρει σε πιο απομακρυσμένο σημείο (π.χ στην απέναντι πλευρά του δρόμου). Αν και δεν συνηθίζονται τέτοιες λύσεις, αν επιθυμείτε να θέσετε το ζήτημα σας, επικοινωνήστε με τον Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ, τηλ:2109281600). Η κινητοποίηση της ΔΕΔΔΗΕ μετά από καταγγελία πολίτη δεν αποκλείεται (με το κόστος των εργασιών να επιβαρύνει τον καταγγέλοντα), ωστόσο δεν είναι συνηθισμένη (πιο εφικτή σε περιπτώσεις καλωδίων χαμηλής τάσης και λιγότερο εφικτή σε περιπτώσεις καλωδίων μέσης και υψηλής τάσης).
Είναι πιο ασφαλείς οι υπόγειες σε σχέση με τις υπέργειες (εξωτερικές) γραμμές ρεύματος;
Στις υπόγειες γραμμές τα ηλεκτρικά πεδία μηδενίζονται λόγω της φυσικής γείωσης τους και τα μαγνητικά πεδία μειώνονται γρηγορότερα με την απόσταση λόγω κοντινότερης απόστασης των καλωδίων.
Ωστόσο, επειδή οι υπόγειες γραμμές δεν είναι εμφανείς και συχνά βρίσκονται σε πολύ κοντινές αποστάσεις από χώρους υψηλής χρήσης, μπορεί να προκαλούν αρκετά υψηλά μαγνητικά πεδία χωρίς να το υποψιαζόμαστε σε ισόγεια ή υπόγεια διαμερίσματα ή καταστήματα, σε αυλές, κήπους, πεζοδρόμια κ.α.
Γιατί έχει αυξηθεί η επιβάρυνση μας από το δίκτυο ηλεκτρισμού1. Η μεγάλη επέκταση του ηλεκτρικού δικτύου πολλαπλασίασε τα σημεία έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες. Οι γραμμές μεταφοράς έχουν δεκαπλασιαστεί και τα δίκτυα διανομής έχουν εικοσαπλασιαστεί από το 1960 μέχρι σήμερα
[1]. Αντίστοιχη είναι και η αύξηση των μετασχηματιστών/υποσταθμών της ΔΕΗ. Στην Αθήνα υπάρχουν 3.500 μετασχηματιστές εγκαταστημένοι σε υπόγεια κατοικιών και 12.000 σε υπαίθριους χώρους (υπάρχουν μετασχηματιστές ελαίου ή αέρος - κάποιοι παλαιότεροι μετασχηματιστές ελαίου περιέχουν κλοφέν, το οποίο θεωρείται επικίνδυνο για την υγεία και έχει απαγορευτεί).
2. Η μεγαλύτερη κατανάλωση ρεύματος υπερφορτώνει τις υπάρχουσες γραμμές δημιουργώντας μεγαλύτερα εκπεμπόμενα μαγνητικά πεδία. Μόνο την χρονική περίοδο 1990-2009 καταγράφηκε αύξηση >50% της κατανάλωσης ηλεκτρισμού
[2]!
3. Οι ακτινοβολίες που εκπέμπονται από τα καλώδια σήμερα έχουν πιο επιβαρυντική κυματομορφή. Η εκτεταμένη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών μη γραμμικού φορτίου όπως λαμπτήρες φθορισμού, αντάπτορες εναλλασσόμενου ρεύματος, ηλεκτρονικοί διακόπτες dimmer, κλιματιστικά inverter, τηλεοράσεις plasma, φωτοβολταϊκά συστήματα κ.α. έχει ως αποτέλεσμα την παραμόρφωση του απλού ημιτονοειδούς σήματος των 50Hz του ηλεκτρικού δικτύου με αρμονικές υψηλών συχνοτήτων. Το φαινόμενο αποκαλείται «Βρώμικός Ηλεκτρισμός» επειδή προκαλεί την υπερθέρμανση του ουδετέρου αγωγού και την πρόωρη γήρανση των συσκευών. Επιστήμονες θεωρούν ότι η νέα κυματομορφή του ηλεκτρικού δικτύου είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική για τον άνθρωπο
[3].
Επηρεάζουν τον άνθρωπο οι ακτινοβολίες από το δίκτυο ηλεκτρισμού; Με ποιες ασθένειες συνδέονται;
Σύμφωνα με τον οδηγό της Διεθνούς Επιτροπής Προστασίας από τις Μη-Ιονίζουσες ακτινοβολίες
[4], η αλληλεπίδραση με τα εναλλασσόμενα ηλεκτρικά πεδία προκαλεί την ροή ηλεκτρικών φορτίων στο ανθρώπινο σώμα και τον επαναπροσανατολισμό των ηλεκτρικών δίπολων στους ιστούς, ενώ τα μαγνητικά πεδία προκαλούν την κυκλοφορία ηλεκτρικών ρευμάτων ερεθίζοντας τα νευρικά, μυϊκά και αισθητήρια κύτταρα.
Ισχυρά ηλεκτρικά πεδία όπως αυτά που υπάρχουν κάτω από γραμμές υψηλής τάσης προκαλούν το ανασήκωμα στις τρίχες μας ενώ ισχυρά μαγνητικά πεδία σε ένα χώρο προκαλούν το τρεμοπαίξιμο της οθόνης των υπολογιστών ή της τηλεόρασης (όχι στις νεότερες οθόνες LCD).
Παλαιότερα υπήρχε η άποψη ότι ακτινοβολίες χαμηλών συχνοτήτων σε χαμηλές εντάσεις δεν έχουν αρκετή ενέργεια (φωτόνια) και ως εκ τούτου ο οργανισμός μας δεν θα μπορούσε να τα ξεχωρίσει από τα φυσικά ηλεκτρομαγνητικά κύματα που παράγει το σώμα του (thermal noise).
Ωστόσο όπως έχουν δείξει έρευνες από το 1977 (Adey και Bawin) οι οργανισμοί μπορεί να αντιληφθούν εξωγενή ηλεκτρομαγνητικά σήματα πολύ χαμηλής έντασης και να εμφανίσουν μεγαλύτερη αντίδραση σε αυτά από ότι σε ισχυρότερα.
Η εξήγηση του φαινομένου της κυτταρικής ενίσχυσης ενός εξωγενούς σήματος έδωσε το 1994 στους Gilbert και Rodbell το βραβείο Νόμπελ. Οι πρωτεΐνες G ενοποιούν πολλαπλά σήματα εξωτερικά των κυττάρων και ενεργοποιούν διάφορα κυτταρικά συστήματα ενίσχυσης. Εξαιτίας αυτών, ένα και μόνο φωτόνιο ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας είναι ικανό να ξεκινήσει την μαζική είσοδο ασβεστίου μέσα στα κύτταρα, ενεργοποιώντας πολλές βιολογικές λειτουργίες
[5].
Νεότερες έρευνεςΟι περισσότερες έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί αφορούν τα εκπεμπόμενα μαγνητικά πεδία από καλώδια υψηλής / χαμηλής τάσης και άλλες πηγές.
Μέχρι σήμερα έρευνες έχουν συνδέσει τις ακτινοβολίες χαμηλών συχνοτήτων με τις αποβολές εγκυμοσύνης, το Αλτσχάϊμερ, την λευχαιμία, τον καρκίνο του δέρματος, την σκλήρυνση κατά πλάκας κ.α.
Λόγω της σύνδεσης τους με τη πρόκληση παιδικής λευχαιμίας, τα μαγνητικά πεδία έχουν καταταχθεί στα πιθανά καρκινογόνα το 1998 από το Εθνικό Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Υγείας των Η.Π.Α. (NIEHS) [6] και το 2001 από το Διεθνές Πρακτορείο Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας[7].
"Νέες έρευνες, δείχνουν ότι σχεδόν όλες οι μάστιγες που έπληξαν τον άνθρωπο από τον 20ο αιώνα, όπως η παιδική λευχαιμία, ο καρκίνος του στήθους, το κακόηθες μελάνωμα και το άσθμα μπορούν να συνδεθούν με τη χρήση του ηλεκτρισμού" Δρ. Samuel Milham, Ιατρικός ερευνητής εργασιακής επιδημιολογίας [8]
Παιδική λευχαιμία
Όπως αναφέρει και οδηγός της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας οι έρευνες καταγράφουν “στατιστικό διπλασιασμό των κρουσμάτων παιδικής λευχαιμίας σε παιδιά που είναι εκτεθειμένα σε μέσες ημερήσιες τιμές μαγνητικού πεδίου μεγαλύτερες των 400nT”
[9]. Η παρατήρηση βασίζεται σε έρευνα του Ahlbom
[10].
Άλλη έρευνα (Greenland
[11]) κατέγραψε διπλασιασμό των κρουσμάτων λευχαιμίας με ακόμη χαμηλότερη με μέση έκθεση >300nT (τιμές >300nT δεν είναι καθόλου ασυνήθιστες σε πυκνοκατοικημένες περιοχές λόγω των υπερφορτωμένων καλωδίων χαμηλής τάσης!)
Έρευνα του 2005 (Draper
[12]) κατέγραψε 70% αύξηση της παιδικής λευχαιμίας σε απόσταση <200 μέτρων από καλώδια υψηλής τάσης και 23% αύξηση σε απόσταση <600 μέτρων.
Δεδομένου ότι τα μαγνητικά πεδία σε αποστάσεις>200 μέτρων είναι απίθανο να είναι ανεβασμένα (τουλάχιστον εξαιτίας των καλωδίων υψηλής τάσης), είναι πιθανό η αύξηση της λευχαιμίας να οφείλεται σε άλλα φαινόμενα, όπως ο ιονισμός των μικροσωματιδίων.
Τα υψηλά ηλεκτρικά πεδία γύρω από τις γραμμές υψηλής τάσης, φορτίζουν τα μικροσωματίδια στον αέρα (Corona Ions Effect) αυξάνοντας την πιθανότητα να επικολλήσουν στο δέρμα και τους πνεύμονες
[13].Το πρόβλημα αυτό μπορεί να είναι σημαντικό σε περιοχές με αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση (π.χ. δίπλα σε δρόμους μεγάλης κυκλοφορίας, σε εργοστάσια, σε καλλιέργειες που ψεκάζονται). Τα φορτισμένα σωματίδια μπορεί να ταξιδέψουν με τη βοήθεια του αέρα μέχρι και 5 χμ μακριά.
Έρευνα του Πανεπιστημίου του Bristol
[14] έδειξε ότι η ύπαρξη υψηλών επιπέδων ηλεκτρικών πεδίων χαμηλών συχνοτήτων στο χώρο, όπως συμβαίνει κοντά σε καλώδια υψηλής τάσης, αυξάνει μέχρι και 18 φορές την συσσώρευση των σωματιδίων ραδονίου στο χώρο. Τα ανεβασμένα επίπεδα ραδονίου συνδέονται με τον καρκίνο του πνεύμονα (μπορείτε να μετρήσετε εύκολα τα επίπεδα ραδονίου στο χώρο σας ενοικιάζοντας τον
ψηφιακό μετρητή ραδονίου Canary).
Μελάνωμα
Έρευνα του 2003 (Tynes
[15]) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι “υπάρχουν στοιχεία για τη σύνδεση της έκθεσης σε μαγνητικά πεδία με το κακοήθες μελάνωμα”
Νευροεκφυλιστικές ασθένειες
Μετά ανάλυση του 2008 (Garcia
[16]) έδειξε σημαντική αύξηση του κινδύνου εμφάνισης Altzheimer ανάλογα με την έκθεση σε ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία.
Άλλη έρευνα (
Feychting[17]) συμπέρανε ότι “η έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία χαμηλών συχνοτήτων αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρης έναρξης της νόσου του Αλτσχάιμερ” και “μπορεί να αντιπροσωπεύει μία αργής δράσης επιρροή στην πορεία της ασθένειας».
Αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αμυοτροφικής πλευρικής σκλήρυνσης (ALS ή νόσος του Lou Gehrig) κατέγραψαν οι
Håkansson [18] και
Ahlbom[19]. Η πάθηση αυτή αποτελεί μια προοδευτική νευροεκφυλιστική ασθένεια που επηρεάζει τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο και την σπονδυλική στήλη και προκαλεί μυϊκή αδυναμία, αναπηρία και τελικά θάνατο.
Παιδική παχυσαρκία
Πρόσφατη έρευνα
[20] υποστηρίζει ότι "Η έκθεση της μητέρας σε υψηλά μαγνητικά πεδία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορεί να είναι ένα νέος, άγνωστος μέχρι τώρα, επιβαρυντικός παράγοντας που συνεισφέρει στην παγκόσμια επιδημία της παιδικής παχυσαρκίας".
Παιδικό άσθμα
15% αύξηση στα κρούσματα παιδικού άσθματος για κάθε 100nT έκθεσης της μητέρας σε μαγνητικά πεδία κατέγραψε έρευνα του 2011
[21].Αποβολές εγκυμοσύνης
Τουλάχιστον δύο έρευνες έχουν συνδέσει την έκθεση των εγκύων σε ανεβασμένα μαγνητικά πεδία με τις αποβολές κατά την εγκυμοσύνη
[22],
[23].
Ποιες τιμές έκθεσης είναι ασφαλείς;Tα επιτρεπτά από τη νομοθεσία όρια έκθεσης βασίζονται μόνο στη θέρμανση στων ιστών και θεωρούνται ξεπερασμένα λόγω της μεγάλης αύξησης των πηγών και των τιμών ακτινοβολίας αλλά και των νέων επιστημονικών δεδομένων.
Τα τελευταία χρόνια έχουν προταθεί από διάφορους επιστημονικούς φορείς νέα πολύ χαμηλότερα όρια έκθεσης, τα οποία βασίζονται σε μη θερμικές επιδράσεις των ακτινοβολιών που φαίνεται ότι οδηγούν σε επιπτώσεις υγείας.
Περισσότερα για τα ασφαλή όρια έκθεσης στις τεχνητές ακτινοβολίες..Οι περισσότεροι φορείς που προτείνουν ασφαλή όρια έκθεσης τα τελευταία χρόνια συνιστούν η μέση 24ωρη έκθεση μας να μην υπερβαίνει τα 10 Volt/m για τα ηλεκτρικά πεδία και τα 200 nT για τα μαγνητικά πεδία, τιμές που δυστυχώς δεν υπερβαίνονται συχνά μόνο πλησίον των καλωδίων υψηλής τάσης αλλά και πλησίον των καλωδίων χαμηλής τάσης, των μετασχηματιστών, ηλεκτρικών πινάκων και διαφόρων ηλεκτρικών συσκευών.
Μετρώντας τις τιμές ακτινοβολίες γύρω από εμφανείς και μη πηγές μπορείτε να αποφύγετε εύκολα υπερβάσεις στην καθημερινή σας έκθεση σε ακτινοβολίες. Δείτε αναλυτικές πληροφορίες για τους τρόπους μέτρησης παρακάτω.
Ποια η ασφαλής απόσταση από πυλώνες υψηλής τάσης;Η ελληνική νομοθεσία ορίζει ότι η ελάχιστη απόσταση κατοικιών πρέπει να είναι 20 μέτρα για τις γραμμές υψηλής τάσης 66KV ή 150KV και 25μ για τις γραμμές υπερυψηλής τάσης 400KV.
Ωστόσο τα προτεινόμενα όρια έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίε
ς μπορεί να υπερβαίνονται και σε αρκετά μεγαλύτερες αποστάσεις.
Ανεβασμένες τιμές ηλεκτρικών πεδίων μπορεί να καταγραφούν και σε απόσταση >200 μέτρων. Ωστόσο επειδή τα πεδία αυτά συνήθως μπλοκάρονται από διάφορα γειωμένα αγώγιμα αντικείμενα όπως δέντρα, τα περισσότερα οικοδομικά υλικά κ.α. μόνο με την μέτρηση μπορούμε να διαπιστώσουμε την ακριβή επιβάρυνση.
Οι τιμές των εκπεμπόμενων μαγνητικών πεδίων εξαρτώνται από τις καταναλώσεις που εξυπηρετούν οι συγκεκριμένες γραμμές, τις αποστάσεις των ρευματοφόρων αγωγών της γραμμής κ.α. Ακριβώς κάτω και δίπλα από τις γραμμές υψηλής τάσης το πιθανότερο είναι ότι θα έχουμε τιμές μαγνητικών πεδίων πολλαπλάσιες από το μέσο όρο (70nT στην Ευρώπη σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας). Τα 200 μέτρα αποτελούν μια καλή απόσταση ασφαλείας, που εξασφαλίζει συνήθως τιμές αντίστοιχες με το μέσο όρο. Ανάλογα με τα φορτία που εξυπηρετεί η κάθε γραμμή μπορεί να έχουμε φυσιολογικές τιμές ακόμη και σε απόσταση 50 μέτρων ή μικρότερη από τα καλώδια.
Πως θα μετρήσω τις ακτινοβολίες από μετασχηματιστές και καλώδια υψηλής, μέσης ή χαμηλής τάσης της ΔΕΗ;
Μέτρηση ηλεκτρικών πεδίωνΥψηλά ηλεκτρικά πεδία εκπέμπουν κυρίως οι γραμμές υψηλής και υπερυψηλής τάσης ωστόσο επειδή γειώνονται από τα περισσότερα δομικά υλικά (εξαίρεση τα ξύλινα σπίτια) συνήθως δεν εισέρχονται στο εσωτερικό των κτιρίων και η μέτρηση τους έχει μεγαλύτερο νόημα στους εξωτερικούς χώρους.
Η αξιόπιστη μέτρηση ηλεκτρικών πεδίων σε εξωτερικούς χώρους γίνεται με τη χρήση επαγγελματικού εξοπλισμού, με τη βοήθεια εξειδικευμένου μηχανικού που θα πραγματοποιήσει
Έλεγχο Ηλεκτρομαγνητικής Επιβάρυνσης στην κατοικία ή το οικόπεδο σας.
Μέτρηση μαγνητικών πεδίωνΟ πιο οικονομικός τρόπος είναι η
ενοικίαση του μετρητή μαγνητικών πεδίων NFA30M της Gigahertz.
Ο μετρητής NFA30M είναι πολύ απλός στη χρήση, σας δείχνει απευθείας την συνολική τιμή μαγνητικού πεδίου με το πάτημα ενός κουμπιού και μπορεί να καταγράφει αθόρυβα τις μετρήσεις στην ενσωματωμένη κάρτα μνήμης του, δείχνοντας σας την διακύμανση των τιμών και τους μέσους όρους έκθεσης.
Εναλλακτικά μπορείτε να ζητήσετε τον
Έλεγχο Ηλεκτρομαγνητικής Επιβάρυνσης του χώρου από μηχανικό της Home Biology, που περιλαμβάνει μετρήσεις ηλεκτρομαγνητικών πεδίων χαμηλών και υψηλών συχνοτήτων και εξατομικευμένη μελέτη με ανάλυση των μετρήσεων και προτάσεις για την μείωση της έκθεσης σε τεχνητές ακτινοβολίες.
[1] Στοιχεία ΔΕΗ (
www.dei.gr)
[2] Τεχνικό Επιμέλητήριο Ελλάδος, Κατάρτιση Ενεργειακών Επιθεωρητών, Εισαγωγή στον τομέα ενέργειας, σελ. 12
[3] Havas M, (2006) Electromagnetic hypersensitivity: biological effects of dirty electricity with emphasis on diabetes and multiple sclerosis.
[4] ICNIRP Guidelines for limiting exposure to time varying electric, magnetic and electromagnetic fields (up to 300GHz)
[5] James Oschman, Energy Medicine in Therapeutics and Human Performance
[6]
http://niremf.ifac.cnr.it/docs/niehs98.pdf[7] http://monographs.iarc.fr/ENG/Monographs/vol80/mono80-6E.pdf[8] Camilla Rees- Magda Havas, Public Health SOS – The Shadow Side of the Wireless Revolution
[9] ΕΕΑΕ, Χαμηλόσυχνα Ηλεκτρικά και Μαγνητικά Πεδία, σελίδα 12
[10] A pooled analysis of magnetic fields and childhood leukaemia, Ahlbom 2000
[11] A pooled analysis of magnetic fields, wire codes, and childhood leukemia. Childhood Leukemia-EMF Study Group, Greenland 2000
[12] Childhood cancer in relation to distance from high voltage power lines in England and Wales: a case-control study, Draper 2005
[13] Fews A.P., Henshaw D.L. et al - 1999, Corona ions from powerlines and increased exposure to pollutant
[14] Henshaw, Enhanced deposition of radon daughter nuclei in the vicinity of power frequency electromagnetic fields., Physics Laboratory, University of Bristol, UK, 1996 Jan;69
[15] Residential and occupational exposure to 50 Hz magnetic fields and malignant melanoma: a population based study,Tynes 2003
[16] Occupational exposure to extremely low frequency electric and magnetic fields and Alzheimer disease: a meta-analysis, García 2008
[17] Occupational magnetic field exposure and neurodegenerative disease, Feychting 2003
[18] Neurodegenerative diseases in welders and other workers exposed to high levels of magnetic fields, Håkansson 2003
[19] Neurodegenerative diseases, suicide and depressive symptoms in relation to EMF, Ahlbom 2001
[20] De-Kun Li et al, A Prospective Study of In-utero Exposure to Magnetic Fields and the Risk of Childhood Obesity, Scientific Reports
[21] De-Kun Li, MD, PhD; Hong Chen, MPH; Roxana Odouli, MSPH, Maternal Exposure to Magnetic Fields During Pregnancy in Relation to the Risk of Asthma in Offspring, Arch Pediatr Adolesc Med. 2011
[22] Lee GM, Neutra RR, Hristova L, Yost M, Hiatt RA. A nested case-control study of residential and personal magnetic field measures and miscarriages.
[23] Li DK, Odouli R, Wi S, et al. A population-based prospective cohort study of personal exposure to magnetic fields during pregnancy and the risk of miscarriage. Epidemiology
