Ακτιβιστής: Ποντιακός Ελληνισμός

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Ποντιακός Ελληνισμός. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Μεχμανά: Το ελληνικό, ποντιακό χωριό στο Αρτσάχ που έπεσε στα χέρια των Αζέρων

Ακτιβιστής στις 3.10.23 0

Από τα χέρια των Ελλήνων του Πόντου φτιάχτηκε στα μέσα του 1850, στα χέρια των Αζέρων κατέληξε λίγους μήνες πριν τελειώσει το 2023.

Το ποντιακό χωριό Μεχμανά, στην επαρχία Μαρτακέρτ του Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ), μετά από 173 χρόνια, έχει πλέον ερημώσει!

Τι κι αν όλες αυτές τις δεκαετίες Έλληνες και Αρμένιοι έζησαν ειρηνικά σ’ αυτόν τον τόπο, οι πληροφορίες από αρμενικές πηγές αναφέρουν πως η αζέρικη λαίλαπα ήταν αρκετή για να αδειάσει. Ο φόβος και η αβεβαιότητα έτρεψαν σε φυγή τους ντόπιους.

Αναρωτιέται κανείς: Ποιος θα φυλάει τα ταφία των προγόνων μας; Τι θα γίνει με όλα εκείνα τα ίχνη που μαρτυρούν το πέρασμα των Ελλήνων από το Μεχμανά; Τόσο ασήμαντα είναι αυτά για να αφεθούν οι άνθρωποι στην τύχη τους; Και να ‘ταν μόνο το Μεχμανά. Όλη η επαρχία του Μαρτακέρτ ερημώθηκε!

(Πηγή: facebook.com/ arammanougian)

Το χωριό είχε ιδρυθεί από Έλληνες της Τραπεζούντας και της Χαλδίας, μάλλον Αργυρουπολίτες, οι οποίοι είχαν ακούσει πως στην περιοχή, στην καρδιά των βουνών κρύβονταν αποθέματα χρυσού και αργύρου. Δεν γνωρίζουμε ποιοι ακριβώς ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού αλλά όπως είχε καταγράψει ο Σάββας Καλεντερίδης «στο χωριό υπήρχαν οικογένειες με τα επώνυμα Ακριτίδη, Παπαδόπουλου, Πουταχίδη, Στυλιανίδη, Ιωαννίδη, Λαβασίδη».

Το Μεχμανά της Αγάπης Μιχαηλίδου

Για το χωριό, τους Πόντιους πρόσφυγες που το έφτιαξαν και τη δική της ζωή εκεί, είχε μιλήσει η Πόντια Αγάπη Μιχαηλίδου στο ντοκιμαντέρ Τελευταίοι Έλληνες Πόντιοι. Ρωμαίοι.

Το ντοκιμαντέρ των τεσσάρων επεισοδίων είχε παρουσιαστεί στο πλαίσιο της σειράς Άγνωστη Γνωστή Ρωσία, σε συνεργασία με την ΕΡΤ3.

Το σενάριο και η σκηνοθεσία ήταν του Αλέξανδρου Ιωαννίδη, ενώ τα κείμενα και η αφήγηση του Ιωάννη Νικολόπουλου:

Στο Μεχμανά του 2015

Το 2015 είχε επισκεφθεί το χωριό ο συγγραφέας και αρθρογράφος Σάββας Καλεντερίδης, που βρισκόταν στην περιοχή ως παρατηρητής στις εκλογές του Αρτσάχ, μετά από πρόσκληση της Αρμενικής Ομοσπονδίας Ευρώπης για τη Δικαιοσύνη και τη Δημοκρατία.

Τότε η πληροφορία για την ύπαρξη του ελληνικού ποντιακού χωριού όχι μόνο τον είχε ξαφνιάσει αλλά του είχε προκαλέσει μεγάλη χαρά.

(Φωτ.: Αρχείο Σάββα Καλεντερίδη)

Μια χαρά που έγινε ακόμα μεγαλύτερη όταν έφθασε στο Μεχμανά και άρχισε να γνωρίζει τον έναν Πόντιο μετά τον άλλον και να ακούει την ποντιακή λαλιά.

Διαβάστε εδώ όσα έζησε τότε και δεν ξέχασε ποτέ.

Πόπη Παπαγεωργίου

Πηγή:www.pontosnews.gr

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Γενοκτονία Ιστορικά θέματα Ποντιακός Ελληνισμός ΡΟΗ Σαν σήμερα

Συγκλονίζει ο Μερτ Καγιά: Δεν είμαστε απλά εξισλαμισμένοι, είμαστε Πόντιοι Έλληνες

Ακτιβιστής στις 19.5.22 0

Ο Τούρκος συγγραφέας παρουσίασε στη Θεσσαλονίκη το βιβλίο του με τίτλο «Ο εξισλαμισμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας 1919-1925. Μια μελέτη μνήμης»

(Φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Στην προσωπική του ιστορία και το οικογενειακό του μυστικό, που δεν είναι άλλο από την ποντιακή του καταγωγή, αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του βιβλίου με τίτλο «Ο εξισλαμισμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας 1919-1925. Μια μελέτη μνήμης» (εκδόσεις Κυριακίδη του στη Θεσσαλονίκη ο Μερτ Καγιά (Mert Kaya).

Ο τούρκος υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Επιστημών Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Hacettepe που εργάζεται ως κοινωνιολόγος στο παράρτημα της UNESCO στη Σμύρνη, καλεσμένος από το Σύλλογο Δράσης «Νίκος Καπετανίδης, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την Ημέρα Μνήμης των θυμάτων της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, αφηγήθηκε μεταξύ άλλων την ιστορία της αποκάλυψης του οικογενειακού μυστικού ξεκινώντας από την ιστορία του παππού του.

Όπως είπε ο Καγιά «οι Έλληνες εκδιώχθηκαν από τον τουρκικό στρατό και έφυγαν πεζή προς τα ανατολικά. Σε έξι μήνες έφτασαν κάπου στην Τυφλίδα. Ο προπάππος μου, Ισαάκ ήταν 12 χρονών και έκανε τον υπερέτη σε μια αρμενική οικογένεια για να βοηθήσει την οικογένειά του, ενώ η μητέρα του δούλευε σε μια οικογένεια Κούρδων. Όταν η οικογένεια του Ισαάκ ετοιμάστηκε να φύγει στην Ελλάδα αυτός δεν πρόλαβε το πλοίο και έτσι έμενε με την κουρδική οικογένεια. Έγινε μουσουλμάνος, αλλά το όνομά του δεν άλλαξε. Αργότερα, παντρεύτηκε, απέκτησε έξι παιδιά και τη δεκαετία του ’60 άρχισε να ψάχνει τις ρίζες του, να λέει παντού ότι δεν είμαι Κούρδος αλλά Πόντιος».

Με αυτή την αφετηρία και μετά από έρευνες ο Καγιά συνειδητοποίησε ότι είναι δισέγγονος του Έλληνα Πόντιου Ισαάκ που δεν κατάφερε να φύγει στην Ελλάδα και μένοντας πίσω ασπάστηκε το Ισλάμ.

Ο ίδιος πρώτη φορά κρυφά κατάλαβε ότι υπάρχει κάποιο «μυστικό» στην οικογένειά του όταν ήταν 10 ετών: “Μέναμε στη Σμύρνη και μια θεία μου, που είχε γυρίσει από το πρώτο της ταξίδι στην Ελλάδα μας αφηγήθηκε για την ωραία της εμπειρία, αλλά ξαφνικά εμάς τα παιδιά μας έδιωξαν σε άλλο δωμάτιο να παίξουμε και οι μεγάλοι έβαλαν στο βίντεο μια κασέτα που έδειχνε έναν ηλικιωμένο άντρα να τους χαιρετά με δάκρυα, λέγοντας: «Μου λείπετε πολύ», λέει και συνεχίζει: «Αν ζεις και μεγαλώνεις στη Σμύρνη, ο εχθρός σου είναι οι Έλληνες για την εθνοκεντρική τους ιδεολογία. Μας δίδασκαν ότι οι Έλληνες εισέβαλαν στα εδάφη μας και είχαμε πόλεμο μαζί τους. Ότι έκαψαν τη Σμύρνη…».

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του ο Μερτ Καγιά, αναφέρεται στην προσπάθεια που έκαναν όσοι απέμειναν στην Τουρκία, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, να κρατήσουν καλά το φυλαγμένο μυστικό τους – την καταγωγή τους. Αλλά όπως είπε, μετά από πολλές δεκαετίες τα εγγόνια τους που μορφωθήκαν, πήγαν στα πανεπιστήμια, για να επιστρέψουν στο παρελθόν και να ανακαλύψουν την καταγωγή τους.

“Όταν έμαθα για το κρυμμένο οικογενειακό μυστικό είχα ασχοληθεί ήδη με τη μελέτη των εθνικών μειονοτήτων σε Οθωμανική Αυτοκρατορία και την Τουρκία. Άλλωστε, δεν είναι συνηθισμένο να γεννιέσαι και να μεγαλώνεις ως Τούρκος και στη συνέχεια να μαθαίνεις ότι είσαι Έλληνας”, τονίζει.

Η μεταφράστρια του βιβλίου του Μερτ Καγιά, Μίχα Ευνίκη, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, είπε ότι γι΄ αυτήν δεν ήταν μόνο μία μετάφραση, αλλά και χρέος, μια αποκάλυψη της άγνωστης ιστορίας του Ελληνισμού. «Όπως οι περισσότεροι Έλληνες έχω κι΄ εγώ καταβολές από πρόσφυγες της Μικράς Αίας και της Ανατολικής Θράκης. Για μένα η μετάφραση του βιβλίου δεν ήταν απλά μία εργασία την περίοδο της καραντίνας, άλλα μία ανάγνωση ιστορίας του Ελληνισμού. Μεγάλη συγκίνηση προκαλεί όλο το θέμα. Οι ιστορίες ανθρώπων που χάθηκαν, που έμειναν πίσω και μεγάλωσαν σε ένα άλλο περιβάλλον ενώ άλλαξαν θρησκεία και δεν ξέχασαν τις ρίζες τους και προσπάθησαν να βρεθούν ξανά οικογενειακώς κρύβουν λυτρωτικό πόνο», υπογραμμίζει.

Με δεδομένο ότι πολλοί άνθρωποι θέλουν πλέον να πουν για τη δική τους ελληνική καταγωγή ο κύκλος των ερευνών μεγαλώνει για τον Μερτ Καγιά. “Είμαστε ακόμα εδώ”, λέει ο ίδιος, και καταλήγει: “Δεν είμαστε απλά εξισλαμισμένοι αλλά είμαστε Πόντιοι Έλληνες“.

πηγή

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Αρμενία Ελλάδα Ποντιακός Ελληνισμός Ρεπορτάζ ΡΟΗ Ταξίδια

Μεχμανά: Ένα ελληνικό, ποντιακό χωριό στο ορεινό Καραμπάχ

Ακτιβιστής στις 6.10.20 0

Του Σάββα Καλεντερίδη από το pontos-news.gr (πρώτη δημοσίευση 10/5/15)

Το περασμένο σαββατοκύριακο (σ. Α.: Μάϊος 2015) βρεθήκαμε στο Αρτσάχ – ορεινό Καραμπάχ, ως παρατηρητές στις εκλογές του εκεί αυτόνομου κράτους, κατόπιν πρόσκλησης της Αρμενικής Ομοσπονδίας Ευρώπης για τη Δικαιοσύνη και τη Δημοκρατία. Τη Δευτέρα, και αφού είχαμε επιτελέσει το καθήκον και την αποστολή του παρατηρητή, αποφασίσαμε να επισκεφθούμε το ένα και μοναδικό ελληνικό χωριό το οποίο μάθαμε (ομολογουμένως με έκπληξη) ότι υπάρχει εκεί! Το ΥΠΕΞ της Δημοκρατίας του Αρτσάχ μάς χορήγησε ένα αυτοκίνητο με τον οδηγό του και έναν μεταφραστή, Έλληνα πολίτη αρμενικής καταγωγής που φοιτά στη σχολή Καλών Τεχνών του Ερεβάν, τον Χοβίκ Κασαπιάν.

Όταν επιβιβαστήκαμε στο αυτοκίνητο μας περίμενε δεύτερη έκπληξη, αφού ο οδηγός μας είπε: «Και γιατί δεν παίρνετε μαζί σας τον Κώστα τον Έλληνα, που κατάγεται και μένει στο Στεπανακέρτ;*». Φυσικά τον πήραμε και μπήκαμε στο δρόμο για το ελληνικό χωριό, το οποίο φέρει επάξια τον τίτλο της πιο απομακρυσμένης αποικίας των Ελλήνων μεταλλωρύχων του Πόντου!

Στεπανακέρτ

Αφού περάσαμε από την επαρχία Αγντάμ, που μέχρι το 1994 ανήκε στην επικράτεια του Αζερμπαϊτζάν και τώρα ελέγχεται από τις ένοπλες δυνάμεις του Αρτσάχ, και αφού περάσαμε από το επιβλητικό κάστρο και τον αρχαιολογικό χώρο της Τιγρανόκερτας, που έχτισε ο Τιγράνης, ο Μεγαλέξανδρος των Αρμενίων, φθάσαμε στο Μαρτακέρτ, την πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας στην οποία ανήκει το Μεχμανά.

Εκεί ο Κώστας ζήτησε να πάρει ορισμένες προμήθειες για να μας κάνει το τραπέζι. Στην αρχή του είπαμε να μην πάρει τίποτα γιατί δεν είχαμε χρόνο, δεδομένου ότι μόνο για το πηγαινέλα χρειαζόμασταν συνολικά πέντε ώρες. Ήταν αμετάπειστος. Στη συνέχεια ζητήσαμε να πληρώσουμε εμείς το αντίτιμο των προμηθειών και φυσικά αντιμετωπίσαμε ακόμα πιο ισχυρή άρνηση.

Εκεί, στο παντοπωλείο, συναντήσαμε μισή ντουζίνα στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων του Αρτσάχ. Ο ένας, μόλις άκουσε ότι μιλάμε ελληνικά, μας είπε «καλημέρα» χωρίς να ξέρει πολλά πράγματα εκτός από ορισμένες ελληνοποντιακές λέξεις. Μας είπε ότι είναι Ελληνοαρμένιος, η γιαγιά του είναι από το Μερχανά, μας αγκάλιασε και μετά μας αγκάλιασαν και οι άλλοι στρατιώτες και μας έδειξαν πόσο ψηλά έχουν στη συνείδησή τους τους Έλληνες.

Στη συνέχεια πήραμε τον ανηφορικό δρόμο για το ελληνικό χωριό που στέκεται για περίπου διακόσια χρόνια πάνω σε μια βουνοκορφή του Αρτσάχ, απομονωμένο και μακριά από καθετί ελληνικό, αφού η πιο κοντινή ελληνοποντιακή αποικία –το Αλαβερντί της Αρμενίας– απέχει περίπου 400 χλμ. Αυτό σημαίνει, με όρους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού, περίπου… 30 μέρες δρόμο.

Μετά από ανάβαση σε έναν κατεστραμμένο δρόμο, διαδρομή που διήρκεσε περίπου μία ώρα και είκοσι λεπτά από το Μαρτακέρτ, και αφού διανύοντας τα τελευταία πέντε χιλιόμετρα νιώσαμε τι θα πει… Camel Trophy, φτάσαμε στην κορυφή του βουνού, στα 1.300 μέτρα, κι από κει κατηφορίσαμε, με κατεύθυνση βόρεια. Μετά από λίγο, όταν φάνηκαν τα οπωροφόρα δένδρα μέσα στο δάσος, καταλάβαμε ότι πλησιάζουμε στο χωριό.

Το πρώτο σπίτι μόλις μπαίνουμε στο χωριό, δεξιά, είναι του Κόλια, όπως αποκαλούν τον Νίκο Ιωαννίδη, πατέρα του Κώστα που μας συνόδευε. Μας υποδέχτηκε στην αυλόπορτα.

Ο Κόλιας Ιωαννίδης μαζί με τον γιο του Κώστα και τον υπογράφοντα

Ενενήντα ενός ετών, καλοστεκούμενος, μας καλοδέχεται στα ποντιακά: «Καλώς έρθετε». Στη συνέχεια μας εξιστορεί την ιστορία του χωριού – όσα ήξερε, δηλαδή, από αυτήν. Σύμφωνα με τον Κόλια, το χωριό χτίστηκε από Έλληνες της Τραπεζούντας και της Χαλδίας πριν από πολλά-πολλά χρόνια (ίσως πάνω από δυο αιώνες), οι οποίοι έφθασαν επειδή είχαν πληροφορηθεί ότι στην περιοχή, στα σωθικά του βουνού, κρύβονται αποθέματα χρυσού και αργύρου.

Δεν ήταν σε θέση να μας πει και δεν είχαμε κι εμείς τη δυνατότητα να ερευνήσουμε ποιοι ήταν οι πρώτοι οικιστές, οι ιδρυτές του Μεχμανά. Πάντως στο χωριό υπήρχαν οικογένειες με τα επώνυμα Ακριτίδη, Παπαδόπουλου, Πουταχίδη, Στυλιανίδη, Ιωαννίδη, Λαβασίδη.

Επίσης, ο Κόλιας μας πληροφόρησε ότι στο χωριό λειτουργούσε εκκλησία με Έλληνα παπά και σχολείο με Έλληνα δάσκαλο, που δίδασκε με βάση ελληνικό πρόγραμμα διδασκαλίας! Μάλιστα μας είπε ότι ο ίδιος, που γεννήθηκε το 1924, πήγε σε ελληνικό σχολείο και έμαθε να γράφει και να διαβάζει ελληνικά. Δάσκαλός του ήταν ο Λαβασίδης, ο οποίος έφερνε τα βιβλία από την Τιφλίδα.
_____
* H πρωτεύουσα του κράτους του Αρτσάχ.

πηγή

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Δήμος Παύλου Μελά Θεσσαλονίκη ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Πολιτιστικά νέα Ποντιακός Ελληνισμός ΡΟΗ Σινεμά και θέατρο

Η ποντιακή θεατρική κωμωδία «Με το ζόρ’ διατρός» - Παραστάσεις Ιανουαρίου

Ακτιβιστής στις 4.1.18 0

Η ποντιακή θεατρική κωμωδία «Με το ζόρ' γιατρός» είναι η παραγωγή του θεατρικού τμήματος του Συλλόγου Ποντίων Σταυρούπολης «Οι Ακρίτες του Πόντου», η οποία μετά την επιτυχία που σημείωσε, θα ανεβεί για τρεις νέες παραστάσεις μέσα στον Ιανουάριο, την Δευτέρα 8 Ιανουαρίου, την Δευτέρα 15 Ιανουαρίου και την Δευτέρα 22 Ιανουαρίου 2018 στις 20:00, στο θέατρο του Κέντρου Πολιτισμού του Δήμου Παύλου Μελά «Χρήστος Τσακίρης».

Η ξεκαρδιστική κωμωδία είναι βασισμένη στο έργο του Μολιέρου Γιατρός με το στανιό, την οποία έχει διασκευάσει στην ποντιακή διάλεκτο ο Κωνσταντίνος Ζουρουφίδης. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Γιάννης Γεωργιάδης, τη δραματουργική επεξεργασία ο Δημήτρης Σακατζής, τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Νίκος Ιγνατιάδης, και τη μουσική επιμέλεια ο Γιώργος Μωυσιάδης.

Αφιερώματα Οι Bloggers σχολιάζουν Ποντιακός Ελληνισμός Πόντος ΡΟΗ Ταξίδια Τουρισμός Τουρκία Φωτογραφία slider1

"Οδοιπορικό στον Πόντο" (7-17 /9/2017) Μέρος 2ον (φωτο)

Ακτιβιστής στις 30.9.17 0

της Δώρας Τουρλιτάκη *

Τραπεζούντα

Η καλλίστη των πόλεων η Τραπεζούντα, που γεννά Αγίους, μάρτυρες, θρυλικούς ήρωες, ένδοξους αυτοκράτορες, σοφούς λογίους. Η αποικία της Σινώπης από τον 7ο αι. π.Χ., στο σταυροδρόμι των εμπορικών χερσαίων και θαλάσσιων δρόμων, το ορμητήριο των βυζαντινών στρατευμάτων, το κέντρο της διοικητικής περιφέρειας, το κέντρο αυτονομιστικών ποντιακών κινημάτων,η πρωτεύουσα μιας αυτοκρατορίας, η πόλη της Τραπεζούντας. "Εν τη εώα πασών αρίστη" (η καλύτερη της Ανατολής),η "καλίστη των πολεων" όπως την ονόμασε απο τον 11ον αιώνα ο πατριάρχης Ιωάννης Η' Ξιφιλίνος.
Μια τρισχιλιόχρονη πολιτεία αφήνεται στο χάδι της Μαύρης Θάλασσας, ενώ πίσω της απλώνεται η μεγαλειώδης ομορφιά των Ποντιακών Άλπεων που κρύβουν στα σωθικά τους την Παναγία Σουμελά.
«Και ήλθον επί θάλατταν εις Τραπεζούντα, πόλιν Ελληνίδα, οικουμένη εν τω Ευξείνω Πόντω, Σινωπέων αποικίαν, εν τη Κόλχων χώρα» (Ξενοφώντος «Κύρου Ανάβασις»). Κάπου εδώ κοντά στην πόλη που ιδρύθηκε το 756 π.Χ. αναφώνησαν «Θάλαττα! Θάλαττα!» οι Μύριοι. Από εδώ περνούσε, αιώνες αργότερα, ο Δρόμος του Μεταξιού. Εδώ μπαρκάρισε ο Μάρκο Πόλο για να επιστρέψει στη Βενετία μετά από 24 χρόνια στα βάθη της Ασίας. Κυρίως, όμως, εδώ έριξαν άγκυρα Έλληνες και μεγαλούργησαν για χιλιάδες χρόνια μέχρι την Ανταλλαγή των Πληθυσμών που ακολούθησε τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922.
Οι Πόντιοι πέρασαν από χίλια μύρια κύματα και δεν εννοούμε μόνο αυτά του αρχικώς Άξενου («αφιλόξενου») Πόντου, τον οποίο με πολύ κόπο κατόρθωσαν για μεγάλες περιόδους να μετατρέψουν σε Εύξεινο («φιλόξενο»).
Πρόκειται για το αποκορύφωμα στη μακραίωνη ιστορία μιας πόλης που έκτοτε κατέχει τον άτυπο τίτλο της «Πρωτεύουσας του Πόντου», περνώντας στη σφαίρα του μύθου για τους Πόντιους αλλά και για όλους τους Ελληνες.
Παρά τις αντιξοότητες ο Ελληνισμός της Τραπεζούντας κατόρθωσε να ανθήσει και στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ειδικά μετά το «Χάτι Χουμαγιούν» (1856), ένα διάταγμα που καθιέρωνε την ανεξιθρησκία. Τότε δεκάδες χιλιάδες κρυπτοχριστιανοί, γνωστοί ως «κλωστοί» ή «γυριστοί», επέστρεψαν φανερά στη χριστιανική πίστη.
Χιλιάδες άλλοι παρέμειναν «κλωστοί» βλέποντας τα προσκόμματα που έβαζε η οθωμανική διοίκηση στους «τενεσούρ», τους «επανακάμψαντες» χριστιανούς. Εκείνο που ένωνε τους περισσότερους ήταν αυτή η υπέροχη εκδοχή της ελληνικής γλώσσας, η ποντιακή διάλεκτος, που ομιλείται ακόμα και σήμερα σε περιοχές γύρω από την Τραπεζούντα, σε χωριά της Τόνιας (Tonya), της Ματσούκας (Macka) και του Οφεως (Of)........

Ο περικαλλής αυτοκρατορικός ναός Αγία Σοφία της Τραπεζούντας

Το εμβληματικότερο μνημείο του Πόντου μετά την Παναγία Σουμελά, αλλά και μεταξύ των βυζαντινών μνημείων. Είναι σύνθετος σταυροειδής εγγεγραμμένος μετά τρούλου κατά το πρότυπο της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης.

Χτισμένος έξω απο τα τείχη πάνω σε ύψωμα που ατενίζει τον Πόντο, αποδίδεται στο αυτοκράτορα Μανουήλ Α' Μέγα Κομνηνό, η τους άμεσους απογόνους του περί το 1250. Μέχρι το 2013 λειτουργούσε ως μουσείο, με τις υψηλης αισθητικής αγιογραφίες του, που αποκαλύφθηκαν ύστερα από επίπονη και εξαιρετική δουλειά του πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, μεταξύ 1958-64. Απο αυτές διασώθηκαν ένα μικρο μόνο μέρος, αφού οι άλλες καταστράφηκαν από τον σοβά. Οι ιερατικές αρχές της Τουρκίας καταφεύγοντας στην δικαιοσύνη, κατήγγειλαν το υπουργείο πολιτισμού της Τουρκίας που είχε το μνημείο υπό την αιγίδα του, κερδίζοντας δε το δικαστήριο το 2013 βρέθηκε η σολωμόντεια λύση να λειτουργεί ως τζαμί το κεντρικό κλίτος και ως μουσείο τα παράπλευρα. Στο κεντρικό κλίτος έχει κατασκευασθεί μια ιδιότυπη ψευδοροφή και ο επισκέπτης στερείται ετσιθελικά, τον κεντρικό τρούλο με τον παντοκράτορα, όπως και το περίτεχνο δάπεδο με τα μωσαικά.

Τα ανάγλυφα της αψίδας του πρόναου

Οι αγιογραφίες των πλαϊνών τρούλων

Το κεντρικό κλίτος λειτουργεί ως τζαμί από το 2013.

Η οροφή εχει καλυφθεί με μια ιδιότυπη ψευδοροφή όπως και το πάτωμα με χαλί.

Η οροφή του άλλου πλαϊνού τρούλου. Απεικονίζονται η 'Πλατυτέρα" και ο "Παντοκράτωρ"

Στο προαύλιο του ναού υπήρχαν και άλλα κτίσματα

Η έπαυλις του τραπεζίτη Κωνσταντίνου Καπαγιαννίδη στο Σοουκ Σου. Ήταν γιος του Γρηγόρη Καπαγιαννίδη του ιδρυτή της ομώνυμης τράπεζας και ευεργέτη της Τραπεζούντας. Παντρεύτηκε το 1904 την Άννα Τριανταφυλλίδου και έχτισε την έπαυλη το 1906 σε σχέδια και επίβλεψη του περίφημου τραπεζούντιου αρχιτέκτονα Κακουλίδη που κατασκεύασε και το "Φροντιστήριο". Πεθανε το 1915 πριν προλάβει να δει τα γεγονότα της γενοκτονίας του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Είχε όμως προβλέψει την επερχόμενη καταστροφή και συμβούλευε τους πολίτες να μην καταθέτουν όλα τους τα χρήματα, αν και τραπεζίτης, γεγονός που τον έφερε σε μερική πτώχευση.

Η περικαλής βίλα θεωρείται άνα από τα ωραιότερα δείγματα της "αρτ νουβό" στον κόσμο. Ευρίσκεται στον κατάφυτο λόφο Σοουκ Σου = κρύα νερά, προάστιο της Τραπεζούντας όπου ευρίσκοντο από παλιά οι εξοχικές κατοικίες των εύρωστων, οικονομικά, Ελλήνων.

Τα βυζαντινά τείχη της πόλης

Ένα ιδιαίτερο κτίριο. Κατασκευάστηκε την περίοδο του α' παγκοσμίου πολέμου από Έλληνες και Αρμένιους και προοριζόταν να στεγάσει το κοινοβούλιο της Ποντοαρμενικής Ομοσπονδίας

Η πολύβουη κεντρική πλατεία Μεϊντάν

Παλιά κτίρια της πόλης

Το αρχοντικό του τραπεζίτη Κωστάκη Θεοφύλακτου στο κέντρο της πόλης

Σχεδιάσθηκε και κατασκευάσθηκε απο ιταλούς αρχιτέκτονες με υλικά που ήρθαν απο Ιταλία. Ο Κωστάκης Θεοφύλακτος ήταν ιδρυτής και ιδιοκτήτης ενός απο τους τέσσερεις τραπεζικούς -εμπορικούς οίκους της Τραπεζούντας, και εθνικός ευεργέτης του Πόντου. Υπήρξε δήμαρχος Τραπεζούντας κατά την διετία της ρωσικής κατοχής της πόλης 1916-1918. Το 1897 μαζί με τους Βελλισαρίδη και Λεοντιάδη και τον μητροπολίτη Τραπεζούντας Κωνστάντιο πήραν την απόφαση για την εκ βάθρων ανακατασκευή του "Φροντιστηρίου" της Τραπεζούντας, το οποίο είχε θεμελιωθεί το 1883 με χρήματα απο εράνους των ελλήνων της Ρωσίας. Σήμερα στεγάζει το μουσείο της Τραπεζούντας.

Το περίφημο "Φροντιστήριο" της Τραπεζούντας, το αποκαλούμενο "Φάρος της Ανατολής". Οφείλει την ίδρυση και την φήμη του στον τραπεζούντιο δάσκαλο του γένους Σεβαστό Κυμηνήτη το 1682. Αναγνωρίσθηκε με ειδικό διάταγμα από το βασιλιά Γεώργιο τον Α ως ισότιμο με ελληνικό γυμνάσιο και λύκειο. Έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην παλινόρθωση του φρονήματος και την διατήρηση της εθνικής συνείδησης των Ελληνοποντίων. Το πρώτο κτήριο κτίσθηκε το 1887 ενώ το καινούργιο κτήριο ανακατασκευάσθηκε το 1902 με χρήματα που συγκέντρωσε η απανταχού ανά τον κόσμο ομογένεια. Είναι ένα επιβλητικό τετραώροφο συγκρότημα κτιρίων που σχηματίζουν το γράμμα Π με πίσω την μεγάλη αυλή του. Είναι κτισμένο πάνω στα βράχια της παραλίας της Τραπεζούντας, μπροστά του σήμερα περνάει ο παραθαλάσσιος αυτοκινητόδρομος και μπροστά ο Εύξεινος Πόντος.

Τα πλαϊνά κτίρια

Πανοραμική θέα της πόλης από την ερειπωμένη εκκλησία του Αγ. Ευγενίου, πολιούχου αγίου της Τραπεζούντας.

Πανευτυχής στην γενέτειρα της γιαγιάς μου Δωροθέας Τουρλιτάκη το γένος

Πέτρου και Σοφίας Καραγιαννίδου.

Η πόλη ειναι κτισμένη σε λόφους που κατεβαίνουν μέχρι την θάλασσα

Uzun Sokak.

Πολυάνθρωπος και γεμάτος ζωή δρόμος της πόλης,

όπως γεμάτη ζωή είναι σήμερα και ήταν ανέκαθεν η Τραπεζούντα.

Δρόμοι της πόλης

Ένα μουσείο

Το κτίριο της "Μέριμνας Ποντίων Κυριών" της Τραπεζούντας

Λειτουργεί σήμερα σαν τόπος αναψυχής της νεολαίας.Ευρισκόμενο πίσω από το "Φροντιστήριο" διαθέτει εναν κατάφυτο κήπο,με μπαρ και καφετέρια και το διαχειρίζεται ο σύλλογος Αρχιτεκτόνων της πόλης.

Η "Μεριμνα Ποντιων Κυριων" της Τραπεζούντας ιδρύθηκε το 1904 με πρωτοβουλία της Βασιλικής Ασλανίδου και την ηθική στήριξη του Μητροπολίτη Τραπεζούντος Κωνστάντιου του Β´.

"Σκοπός της αδελφότητας είναι η διά της παροχής εργασίας υλική υποστήριξη των δεομένων αρωγής αδελφών μας" Λειτουργούσε εργαστήριο εκμάθησης κοπτικής ραπτικής και χειροτεχνίας-κοσμημάτων. Πρώτη πρόεδρος υπήρξε η Δόμνα Καπαγιαννίδου. Είχε την πλουσιότερη φιλανθρωπική δράση μέχρι το 1922, από όλα τα ποντιακά σωματεία. Ανέλαβε την διοίκηση και υλική στήριξη του ορφανοτροφείου Τραπεζούντας, περιέθαλψε πρόσφυγες από τα μέρη που εκδιώκοντο κατά τους διωγμούς από τους οθωμανούς,ανέλαβε την διανομή της αμερικανικής βοήθειας στην απαγορευμένη αρμενική παροικία. Μετά τον διωγμό επανιδρύθηκε στην Θεσσαλονίκη απο την Θάλεια Σαουλίδου και το ζεύγος Ισμήνης και Θεοφύλακτου Θεοφυλάκτου. Ετιμήθη για την δράση της από την Ακαδημία Αθηνών το 2011.

* Η Δώρα Τουρλιτάκη είναι ιατρός καρδιολόγος και ζει στα Νέα Μουδανιά.

Σχετικές αναρτήσεις:

"Οδοιπορικό στον Πόντο" (7-17 /9/2017) Μέρος 1ον

Αφιερώματα Οι Bloggers σχολιάζουν Ποντιακός Ελληνισμός Πόντος ΡΟΗ Ταξίδια Τουρισμός Τουρκία Φωτογραφία slider1

"Οδοιπορικό στον Πόντο" (7-17 /9/2017) Μέρος 1ον

Ακτιβιστής στις 22.9.17 0

της Δώρας Τουρλιτάκη *

Διασχίζοντας τον χρόνο και οδοιπορούντες στην ιστορία ξεκινήσαμε ταξίδι -προσκύνημα στον ιστορικό Πόντο. Δεν ξέρω τι είναι πιο συναρπαστικό,το ταξίδι ή ο προορισμός, ένα μου φαίνεται βέβαιον.
Η αναβάπτιση στην ιστορία του πρόσφατου παρελθόντος του έθνους μας που αναμφίβολα σηματοδότησε όλη την μετέπειτα πορεία του, ομοίως και το άγγιγμα της γης που διαδραματίσθηκαν τόσο τραγικά γεγονότα, χαρίζει ωριμότητα και αυτογνωσία.

Στα παράλια της " άξενης θάλασσας" που εκτείνεται πέρα από τα στενά του Βοσπόρου, Έλληνες πριν από σχεδόν 3.000 χρόνια έχτισαν φιλόξενες πολιτείες κιβωτούς του πολιτισμού τους στο διάβα των αιώνων.
Στα δαντελωτά ακρογιάλια της βόρειας Μ.Ασίας οι μυθολογικοί ήρωες, ο Φρίξος και ο Ιάσων, εκφραστές του ανήσυχου ελληνικού πνεύματος αναζήτησαν περιπέτειες, δόξα και πλούτο..

Οι απαρχές της ελληνικής παρουσίας στην Μαύρη Θάλασσα πρέπει να αναζητηθούν κατά την δεύτερη φάση του ελληνικού αποικισμού τον 8ο-7ο αιώνα π.Χ.

Πρώτοι οι κάτοικοι της Ιωνικής Μιλήτου ίδρυσαν αποικίες στα παράλια του Εύξεινου Πόντου. Οι πηγές ανάγουν την ίδρυση πόλεων όπως η Σινώπη,η Αμισός σημερινή Σαμψούντα, τα Κοτύωρα σημερινή Ορντού, η Κερασούντα και η Τραπεζούντα, στα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ.,αν και τα αρχαιολογικά ευρήματα στις περιοχές υποδηλώνουν ελληνική παρουσία ενάμιση αιώνα νωρίτερα.
Και ο Ξενοφών το 400 π.Χ. περιγράφει τας "ελληνίδας πόλεις που συναντούν οι οι μύριοι στην πορεία τους, την Τραπεζούντα, τα Κοτύωρα, την Κερασούντα, την Αμισό και την Σινώπη".

Μερζιφούντα

Το αμερικανικό κολέγιο Ανατόλια που έγινε από Αμερικάνους ιεραποστόλους της Βοστώνης,πρωτολειτούργησε το 1862 στο ιεροδιδασκαλείο του Bebek της Κωνσταντινούπολης για να μεταφερθεί το 1867 στο ιεροδιδασκαλείο της Μερζιφούντας. Λειτούργησε με πρώτο πρόεδρο τον Charles Tracy. Είχε μαθητές Αρμένιους, Έλληνες, και Ρώσους, και διδάσκαλους Έλληνες, Αρμένιους και Αμερικάνους. Τα μαθήματα γινότανν σε τέσσερις γλώσσες: ελληνικά, τουρκικά, αρμένικα και ρωσικά. Έκλεισε για πρώτη φορά μετά την αρμένικη γενοκτονία το 1915, περί το 1916. Ξαναλειτούργησε το 1919 για να ξανακλείσει το 1921 επί Κεμάλ, αφού εξοντώθηκε η ηγεσία μαθητών και καθηγητών. Πέντε καθηγητές και δύο μαθητές που εξέδιδαν την αθλητική εφημερίδα "Πόντος" τουφεκίσθηκαν στις γνωστές στημένες "δίκες της Αμάσειας". Το 1924 μεταφέρθηκε στην Θεσσαλονίκη έπειτα από ενέργειες του μακροβιότερου προέδρου του, George White. Σήμερα λειτουργεί σαν τουρκικό λύκειο.

Η μαγευτική Αμάσεια.

Την διαχίζει ο ποταμός Ίρις. Απέναντι οι τάφοι των Μιθριδατών λαξευμένοι στο βουνό. Ο Μιθριδάτης ήταν ο πρώτος βασιλιάς του κράτους του Πόντου, περσικής καταγωγής, λάτρης της ελληνικής παιδείας και πολιτισμού.

Αμάσεια - Ίρις ποταμός.

Κοτύωρα, τουρκιστί Ορντού...

Στην είσοδο της πόλης πάνω σε ύψωμα, ατενίζουσα την Μαύρη Θάλασσα, η εκκλησία της Υπαπαντής της Θεοτόκου, σήμερα λειτουργεί σαν πολιτιστικό κέντρο.

Ναός Υπαπαντής, Κοτύωρα

Κοτύωρα - Ορντού

Η ελληνική γειτονιά,δίπλα στην εκκλησία της Υπαπαντής. Ο τοίχος δίπλα από την εκκλησία, που μόλις φαίνεται, είναι από το γκρεμισμένο "Ψωμιάδειο Ίδρυμα."

Πλησιάζοντας προς την επίσης μαγευτική Κερασούντα, η θέα από μακριά.

Κερασούντα

Το παλιό ελληνικό δημαρχείο που σήμερα είναι το μουσείο του Κεμάλ....
Στην Κερασούντα η πολυπληθέστερη παροικία ήταν πάντα η ελληνική, με αποτέλεσμα να εκλέγεται πάντα έλληνας δήμαρχος. Ισόβιος δήμαρχος της υπήρξε ο Βασίλης Κωνσταντινίδης,πατέρας του ηγέτη του ποντιακού κινήματος στην Ευρώπη, Κωνσταντίνου Κωνσταντινίδη εμπόρου φουντουκιών στην Μασσαλία, που οργάνωσε το "πρώτο Παμποντιακό Συνέδριο " το 1918 στη Μασσαλία και πρωτοστάτησε στην κίνηση για την δημιουργία του "Κράτους του Πόντου", επισκεπτόμενος Ευρωπαίους ηγέτες με πρώτον τον Βενιζέλο, μαζί με τους επίσης πρωτεργάτες του ποντιακού κινήματος, μητροπολίτη Χρύσανθο Τραπεζούντας και Γερμανό Καραβαγγέλη Αμάσειας.

Κερασούντα

Στην Κερασούντα σε λόφο, στο υψηλότερο σημείο της πόλης, ευρίσκεται ο τάφος του αιμοσταγούς τούρκου στρατιωτικού, του διαβόητου για τα εγκλήματα έναντι των Ελλήνων και Αρμενίων κατά τις γενοκτονίες των δύο πληθυσμών, του Τοπάλ Οσμάν, του αποκαλούμενου και "ύαινα του Πόντου", που υπήρξε και δήμαρχος Κερασούντος. Ενώ τον χρησιμοποίησε ο Κεμάλ σε δολοφονίες χριστιανικών πληθυσμών με τις παραστρατιωτικές ομάδες των Τσετών ατάκτων που είχε οργανώσει, τις οποίες νομιμοποίησε. Επίσης και σε δολοφονιες και πολιτικών του αντιπάλων, όπως του Τούρκου αντικεμαλικού βουλευτή Τραπεζούντας Αλή Σιουκρού, τον οποίο στραγγάλισε. Τέλος τον έκανε πρόεδρο της προεδρικής φρουράς στην Άγκυρα. Λογω της κατακραυγής του κόσμου για την σαδιστική του δράση, και την δολοφονία του βουλευτή τον κρέμασε.

Το "Φροντιστήριο Κερασούντας" ελληνικό εκπαιδευτικό ίδρυμα.

Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο, αντίστοιχο του "Φροντιστηρίου της Τραπεζούντας"

Εκκλησάκι της Παναγίας, χτισμένο στα θεμέλια των τειχών της Κερασούντας

Κάποτε ήταν πάνω στην θάλασσα. Μετά το μπάζωμα της προκυμαίας είναι κρυμμένο στις παρυφές των τειχών, Διακρίνεται ο σταυρός στην πόρτα.

Το ακρωτήριο του Ιάσονα

Από εδώ πέρασε, σύμφωνα με τον θρύλο, ο Ιάσονας πηγαίνοντας για το χρυσόμαλλο κριάρι. Εδώ αργότερα έγινε μια χριστιανική εκκλησία .Σήμερα ειναι τζαμί. Διακρίνονται νύφες που έρχονται για φωτογράφιση.