Ήταν μια φορά και έναν καιρό μια προοδευτική και σοσιαλδημοκρατική περιοχή στην Ευρώπη, που θεώρησα πολύ ενδιαφέρον - σχεδόν υποχρέωσή μου - να μελετήσω μετά από σπουδές στην πολιτική επιστήμη, στο δίκαιο, στην εθνική οικονομία και στην δημόσια διοίκηση και είκοσι χρόνια στην δημοσιογραφία, στην έρευνα και στο στρατηγικό μάνατζμεντ ή στην στρατηγική της επικοινωνίας. Πήγα λοιπόν στην Στοκχόλμη και ολοκλήρωσα ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα στις «σκανδιναβικές πολιτικές».
Αν δεν ήμουν τόσο περίεργος να μάθω την σουηδική, στην πραγματικότητα, σοσιαλδημοκρατία, ως ιστορία, θεσμοί, οικονομία, πολιτικό, διοικητικό και κοινωνικό μοντέλο ίσως σήμερα να μην ένοιωθα …κάπως! Καταθλιπτικά προβληματισμένος!
Μια και είχα μελετήσει προηγουμένως την κατάρρευση του «υπαρχτού σοσιαλισμού» με τον διευθυντή ειδήσεων του Mega Channel, Ιάσωνα Μοσχοβίτη μάλιστα, να μου προσφέρει τη μοναδική ευκαιρία να ζήσω από κοντά την εμπειρία αυτής την αλλαγής που σήμανε το τέλος του διπολισμού στην Ευρώπη, είχα πιστέψει πως η άνοδος του ακροδεξιού λαϊκισμού και ο εκφασισμός των κοινωνιών που από τη μέρα στην άλλη - αν και σε κάποιους πήρε περισσότερο χρόνο -πέρασαν από τον γραφειοκρατικό σοσιαλισμό στην ελεύθερη αγορά και στον νεοφιλελευθερισμό, δεν θα είχε το ανάλογό του μετά από χρόνια στην περιοχή του σκανδιναβικού μοντέλου ευημερίας (σοσιαλδημοκρατικό σύστημα).
Δεν υπήρχαν αναλογίες: δεν υπήρχε ιστορική, πολιτική και κοινωνική συνάφεια - μόνον κάποιες «θεωρίες» που καλύπτονταν από ένα τεράστιο πέπλο άγνοιας της πραγματικότητας - που να χαρακτήριζε τις Χώρες της Βαλτικής ή την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Τσεχία και την Σλοβακία ως συγγενείς περιπτώσεις με τις χώρες της Σκανδιναβίας. Στις τελευταίες οι σοσιαλδημοκρατικοί θεσμοί και η αντίστοιχη κουλτούρα υποχώρησαν αργά, μάλλον ομαλά, χωρίς μείζονες κοινωνικές αντιδράσεις και δράματα στην πολιτική σκηνή υπέρ του νεοφιλελευθερισμού. Ο εθνικισμός και η ξενοφοβία δεν ήταν εκεί - σε αντίθεση με τις χώρες της «Ανατολικής Ευρώπης» - οι μοχλοί ανασυγκρότησης ή δημιουργίας από την αρχή κράτους και αγοράς. Εκεί υπήρξε σχεδιασμένη με ήπιο τρόπο διολίσθηση, θα έλεγα, από την σοσιαλδημοκρατία στο νεοφιλελεύθερο πρότυπο - μια διαδικασία που συνεχίζεται σε διαδοχικά στάδια και όχι ομοιόμορφα σε όλες τις χώρες της Σκανδιναβίας - και υπό καθεστώς συναίνεσης κεντροαριστερών και κεντροδεξιών. Τι συμβαίνει, λοιπόν, που χωρίς έντονες και απότομες πολιτικές, οικονομικές ή/και κοινωνικές μεταβολές, ανατέλλει και εκεί, στο πρότυπο χωρών του πρώην «υπαρκτού σοσιαλισμού» της Α. Ευρώπης, ο νεοφασισμός με την έννοια του μεταμοντέρνου ακροδεξιού λαϊκισμού και της ξενοφοβίας;
Τι τρέχει στη Νορβηγία, όπου μετά την Δανία και την Σουηδία, το ακροδεξιό κύμα εξαπλώνεται, εμπνεόμενο μάλλον από το Φινλαδικό νεοναζιστικό κίνημα; Τι ζητούν αυτοί οι περίεργοι τύποι με τα μαύρα που αυτοαποκαλούνται «Στρατιώτες του Ούντεν» [ο Ούντεν είναι ο μυθολογικός θεός του πολέμου] και παρουσιάζονται σαν «ομάδες αυτοάμυνας» πολιτών, χωρίς μάλιστα ιδιαίτερη πολιτική απόχρωση, αν και οι ηγέτες τους προέρχονται από νεοναζιστικά μορφώματα, τα οποία στη θέση των εβραίων έχουν τοποθετήσει τους μουσουλμάνους, τους οποίους αποκαλούν «ισλαμιστικές ορδές»;
Τίποτε σπουδαίο! Τάξη και ασφάλεια, η οποία απειλείται, σύμφωνα με αυτούς, από μελαμψούς μετανάστες, καθώς η αστυνομία δεν επαρκεί μετά το νέο μεταναστευτικό κύμα της Ασίας και Αφρικής που πιέζει την Ευρώπη – όπως οι ίδιοι διατείνονται! Οι πατριώτες αυτοί, που δεν διαφέρουν σε ιδέες και κουλτούρα από τους έλληνες πατριώτες της Χρυσής Αυγής, δεν είναι φασίστες, ούτε ασφαλώς έχουν σχέση με το νεοναζισμό, όπως δεν έχουν και οι Έλληνες ομοϊδεάτες τους – έτσι τουλάχιστον ισχυρίζονται οι περισσότεροι! Απλοί, λαϊκοί άνθρωποι είναι που λαμβάνουν προληπτικά μέτρα για να αντιμετωπίσουν τις εγκληματικές ομάδες ισλαμιστών, οι οποίες έρχονται απρόσκλητοι στη γειτονιά τους και στην πόλη τους. Τώρα, αν μερικοί από αυτούς είναι σεσημασμένα μέλη εγκληματικών ομάδων, αυτό είναι άσχετο! Είναι λογικό ο καλός στρατιώτης-πατριώτης του θεού του πολέμου, να έχει μάχιμη εμπειρία στη νύχτα και στο έγκλημα του κοινού ποινικού δικαίου!
Προσπαθώ να αστειευτώ, αλλά τα πράγματα είναι μάλλον σοβαρά! Η ισλαμοφοβία είναι απλώς η πρόφαση και η εμφανιζόμενη ως απειλή από το σημερινό προσφυγικό ρεύμα απλώς μία κινδυνολογία χαμηλής, αν όχι επιπόλαιης, εμπειρικής προσέγγισης και όχι το αίτιο της ανόδου αυτού που στην επιστήμη αποκαλούμε αντιδραστικό ριζοσπαστισμό, ο οποίος δεν είναι τίποτε άλλο παρά το ιδεολογικό και συμπεριφορικό κανάλι που οδηγεί κατευθείαν στον φασισμό, όπως τον γνωρίσαμε στην Ρουμανία, την Ιταλία, την Ισπανία και την Γαλλία του μεσοπολέμου, με την ιδιαιτερότητα αυτή την φορά να εμπλουτίζεται από την αρχή με το ναζιστικό ακτιβισμό. Αυτοί, λοιπόν, οι αγνοί, απλοί πολίτες της Σκανδιναβίας που συγκροτούν τα τάγματα των «στρατιωτών του Ούντεν», δεν είναι τίποτε άλλο παρά εθνικιστές που ασκούνται στην πρακτική του φασισμού, υιοθετώντας δράσεις στο πρότυπο της ανόδου του γερμανικού ναζισμού κατά τον μεσοπόλεμο.
Το ζήτημα είναι γιατί το κάνουν και γιατί τώρα! Διότι μόλις τώρα τα αποτελέσματα της διολίσθησης της σοσιαλδημοκρατίας στον νεοφιλελευθερισμό διαμορφώνουν νέου τύπου κοινωνικές απειλές και αδιέξοδα σε ευρύτερα λαϊκά και μικροαστικά στρώματα, ενώ η συναίνεση στο κέντρο ολόκληρου του φάσματος της κεντροαριστεράς και κεντροδεξιάς απελευθερώνει τον αντιδραστικό ριζοσπαστισμό με την μορφή του ακροδεξιού λαϊκισμού, ο οποίος – όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα – μπορεί να αυτοπαρουσιάζεται ως η μοναδική, καθολική και εν πολλοίς απολιτική δύναμη απλών πολιτών που αντιστέκεται στο κατεστημένο, το οποίο εμφανίζεται ενταγμένο σε μία νέα τάξη πραγμάτων, η οποία συνωμοτικώς σχεδιάζει την αλλοίωση τοπικών κοινωνιών και την άλωση από μέσα του εθνικού πολιτισμού και ευρύτερα του έθνους τους.
Μεγάλη η προηγούμενη πρόταση, αλλά πλήρης η εικόνα. Περί αυτού ακριβώς πρόκειται με το νεοφασισμό να ξεπροβάλλει εξ ίσου ύπουλα και εξ ίσου παραπλανητικά με εκείνον που βίωσε η Ευρώπη κατά τον μεσοπόλεμο για να καταλήξει σε έναν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μία τραγική καταστροφή, η οποία σε αντίθεση με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν αφορούσε στρατιώτες και φύση, αλλά άμαχους, μειονότητες, αστικό και φυσικό περιβάλλον.
Οι στρατιώτες του θεού πολέμου εμφανίζονται πλέον να οργανώνονται καλύτερα και μάλλον με μικρότερες κοινωνικές αντιδράσεις στον βορρά της Ευρώπης. Είναι πιο προσεκτικοί από τους νεοναζί του σημερινού γερμανικού χώρου, ενώ επιχειρούν να αποφύγουν έντονους τραμπουκισμούς και να επιδείξουν εγκληματικό ταμπεραμέντο, όπως κάποιοι νότιοι ομοϊδεάτες τους, μεταξύ των οποίων και μέλη της ΧΑ στην Ελλάδα. Αυτοί επιχειρούν με ηπιότερο τρόπο να αντλήσουν πολιτική συμπάθεια και οπαδούς, προσπαθώντας εναγωνίως, αν όχι να σαγηνεύσουν, τουλάχιστον να κερδίσουν την ανοχή των αστυνομικών αρχών κολακεύοντάς τους. Αναπτύσσονται βήμα-βήμα, αλλά σε βάθος, με βασικό εργαλείο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Παρατηρώ, ωστόσο, και στην Ελλάδα να αναθεωρείται ο νεοναζιστικός βηματισμός προς την κοινωνία με στοιχεία που δανείζεται αυτή την φορά από τον βορρά και όχι απευθείας από τους εμπνευστές του φασίστες και ναζί του μεσοπολέμου. Και εδώ, όπως στην Σκανδιναβία αυτή την στιγμή, μεταβάλλεται η στρατηγική κοινωνικής διείσδυσης των φασιστών, οι οποίοι πράττουν πλέον αυτό το οποίο καταλογίζει ο επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο ΑΠΘ, Βασίλης Βαμβακάς στον Λάκη Λαζόπουλο. Σημειώνει συγκεκριμένα: «Ο Λαζόπουλος δεν προέβη σε ακρότητα ξαφνικά και τυχαία στην τελευταία εκπομπή του. Εκφράζει με συνέπεια εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία το πιο αρχαϊκό είδος σάτιρας, αυτό που καλλιεργεί τη μνησικακία, τη λεκτική επιθετικότητα, την εθνική θυματοποίηση, τη δικαιολόγηση της αγανακτισμένης βίας, τον επίμονο αντιευρωπαϊσμό. Είναι ο σταθερότερος φορέας του αντιδραστικού ριζοσπαστισμού προτού αυτός πάρει σαφή πολιτικά-κομματικά χαρακτηριστικά και κυβερνητική υπόσταση. Είναι ο πραγματικός αρχηγός του.»
Αυτός ο αντιδραστικός ριζοσπαστισμός, που με ακρίβεια περιγράφει ο Βαμβακάς, είναι το κανάλι που με απόλυτη βεβαιότητα οδηγεί στον φασισμό. Αυτός είναι έτοιμος να υποστηριχθεί από την κοινωνία που έχουν κατασκευάσει τις δύο τελευταίες δεκαετίες τα ελληνικά παλαιά και νέα ΜΜΕ. Είναι η κοινωνία που αυτοπαρουσιάζεται ως αγνοί, απλοί, πατριώτες, αγαπησιάρηδες, καλοί χριστιανοί, αν και μάγκες, μισάνθρωποι, φιλοπόλεμοι, θρασείς και αστοιχείωτοι. Καταφέρονται διαρκώς εναντίον των πραγματικά μορφωμένων και καλλιεργημένων ανθρώπων της επιστήμης και της διανόησης, διαστρεβλώνοντας διαρκώς με χυδαιότητα τις σκέψεις τους και τις αναφορές τους. Είναι οι άνθρωποι της νύχτας, της καψούρας και της εντελώς επίπλαστης ευαισθησίας τους οποίους το καθεστώς των διαπλεκόμενων καναλαρχών μετέβαλε σε κυρίαρχους και της ημέρας. Αυτοί οι συμπολίτες μας εμφανίζονται σήμερα επίσης ως «στρατιώτες» του θεού, ο οποίος στα μάτια τους δεν θα άντεχε να δει να αλλοιώνεται το DNA της φυλής από μετανάστες. Έτσι, από αγαθός θεός μετατρέπεται σε θεό του πολέμου και εμείς, όσοι αντιτάσσουμε τον ριζοσπαστικό δημοκρατισμό στον αντιδραστικό ριζοσπαστισμό, δεν έχουμε παρά, εκτός από προσευχές στον θεό της ειρήνης, να αναθεωρήσουμε την στάση μας και να καταλάβουμε τι περιμένει εμάς και τα παιδιά μας από την άνοδο του ακροδεξιού λαϊκισμού που ερωτοτροπεί πλέον ανοιχτά και ξεδιάντροπα με τον φασισμό.
* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
.jpg)
