από τον Alastair Crooke
Οι Ισραηλινοί γιορτάζουν τις «νίκες» τους. Αυτή η ευφορία θα βαρύνει τις αμερικανικές οικονομικές ελίτ;
Η Συρία έχει μπει στην άβυσσο – οι δαίμονες της Αλ Κάιντα, του ISIS και τα πιο αδιάλλακτα στοιχεία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στροβιλίζονται στον ουρανό. Είναι το χάος, η λεηλασία, ο φόβος και το τρομερό πάθος για εκδίκηση που καίει το αίμα. Οι εκτελέσεις στο δρόμο είναι συνηθισμένο φαινόμενο.
Ίσως η Hayat Tahrir al-Sham (HTS) και ο αρχηγός της, Al-Joulani, (ακολουθώντας τουρκικές οδηγίες) νόμιζαν ότι έλεγχαν τα πράγματα. Αλλά το HTS είναι μια ετικέτα-ομπρέλα όπως η Αλ Κάιντα, το ISIS και η Al-Nusra, και οι φατρίες του έχουν ήδη καταρρεύσει σε μάχες φατριών. Το συριακό «κράτος» διαλύθηκε μέσα στη νύχτα. η αστυνομία και ο στρατός επέστρεψαν στα σπίτια τους, αφήνοντας τις αποθήκες όπλων ανοιχτές στη λεηλασία από τη Σεμπάμπ. Οι πόρτες της φυλακής άνοιξαν (ή εξαναγκάστηκαν). Κάποιοι ήταν αναμφίβολα πολιτικοί κρατούμενοι, πολλοί όμως όχι. Μερικοί από τους πιο μοχθηρούς κρατούμενους κυκλοφορούν τώρα στους δρόμους.
Μέσα σε λίγες μέρες, οι Ισραηλινοί εκτόξευσαν εντελώς την αμυντική υποδομή του κράτους πραγματοποιώντας περισσότερες από 450 αεροπορικές επιδρομές: πυραυλικές άμυνες, ελικόπτερα και αεροπλάνα της Συριακής Πολεμικής Αεροπορίας, ναυτικό και οπλοστάσια – όλα καταστράφηκαν στη « μεγαλύτερη αεροπορική επιχείρηση στην ιστορία του Ισραήλ ».
Η Συρία δεν υπάρχει πλέον ως γεωπολιτική οντότητα. Στα ανατολικά, οι κουρδικές δυνάμεις (με στρατιωτική υποστήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες) καταλαμβάνουν τους πετρελαϊκούς και γεωργικούς πόρους του πρώην κράτους. Οι δυνάμεις του Ερντογάν και οι πληρεξούσιοί του προσπαθούν να συντρίψουν πλήρως τον κουρδικό θύλακα (αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τώρα μεσολαβήσει σε μια κατάπαυση του πυρός). Στα νοτιοδυτικά, ισραηλινά τανκς κατέλαβαν το Γκολάν και εδάφη πέρα, λιγότερο από 20 χιλιόμετρα από τη Δαμασκό. Το 2015, το περιοδικό The Economist έγραψε : « Μαύρος χρυσός κάτω από το Γκολάν: Οι Ισραηλινοί γεωλόγοι πιστεύουν ότι βρήκαν πετρέλαιο - σε πολύ ευαίσθητο έδαφος ». Ισραηλινές και αμερικανικές εταιρείες πετρελαίου πιστεύουν ότι ανακάλυψαν ένα χρυσωρυχείο σε αυτήν την πιο άβολη τοποθεσία.
Και ένα σημαντικό εμπόδιο –η Συρία– στις ενεργειακές φιλοδοξίες της Δύσης μόλις εξαφανίστηκε.
Το στρατηγικό πολιτικό αντίβαρο στο Ισραήλ που ήταν η Συρία από το 1948 έχει εξαφανιστεί. Και η άμβλυνση των εντάσεων μεταξύ της σουνιτικής σφαίρας και του Ιράν διαταράχθηκε από τη βάναυση επέμβαση του ISIS και από τον οθωμανικό ρεβανσισμό που συνεργαζόταν με το Ισραήλ, μέσω Αμερικανών (και Βρετανών) μεσαζόντων. Οι Τούρκοι ποτέ δεν συμβιβάστηκαν πραγματικά με τη συνθήκη του 1923 που ολοκλήρωσε τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, με την οποία παραχώρησαν τη σημερινή βόρεια Συρία στο νέο συριακό κράτος.
Μέσα σε λίγες μέρες η Συρία διαμελίστηκε, διαμελίστηκε και βαλκανοποιήθηκε. Γιατί λοιπόν το Ισραήλ και η Τουρκία συνεχίζουν να βομβαρδίζουν; Ο βομβαρδισμός ξεκίνησε μόλις ο Μπασάρ αλ Άσαντ άφησε την εξουσία – γιατί η Τουρκία και το Ισραήλ φοβούνται ότι οι σημερινοί κατακτητές θα αποδειχθούν βραχύβιοι και σύντομα θα εκτοπιστούν οι ίδιοι. Δεν χρειάζεται να κατέχετε κάτι για να το ελέγξετε. Ως ισχυρά κράτη στην περιοχή, το Ισραήλ και η Τουρκία θα θέλουν να ασκήσουν έλεγχο όχι μόνο στους πόρους, αλλά και στο ζωτικό περιφερειακό σταυροδρόμι και διάβαση που ήταν η Συρία.
Αναπόφευκτα, το «Μεγάλο Ισραήλ» είναι πιθανό, κάποια στιγμή, να αντιμετωπίσει τον οθωμανικό ρεβανσισμό του Ερντογάν. Ομοίως, το μέτωπο Σαουδικής Αιγύπτου και Εμιράτων δεν θα καλωσορίσει την αναβίωση των νέων σημάτων του ISIS, ούτε αυτό της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Τουρκικής και Οθωμανικής έμπνευσης. Τα τελευταία αντιπροσωπεύουν μια άμεση απειλή για την Ιορδανία, η οποία πλέον συνορεύει με τη νέα επαναστατική οντότητα.
Αυτές οι ανησυχίες θα μπορούσαν να ωθήσουν αυτά τα κράτη του Κόλπου πιο κοντά στο Ιράν. Το Κατάρ, το οποίο προμηθεύει όπλα και κεφάλαια στο καρτέλ HTS, θα μπορούσε και πάλι να εξοστρακιστεί από άλλους ηγέτες του Κόλπου.
Ο νέος γεωπολιτικός χάρτης θέτει πολλές άμεσες ερωτήσεις για το Ιράν, τη Ρωσία, την Κίνα και τους BRICS. Η Ρωσία έχει διαδραματίσει έναν περίπλοκο ρόλο στη Μέση Ανατολή: από τη μία πλευρά, επιδιώκει έναν ολοένα και πιο έντονο αμυντικό πόλεμο κατά των δυνάμεων του ΝΑΤΟ και διαχειρίζεται βασικά ενεργειακά συμφέροντα. Αφετέρου, επιχειρεί να μετριάσει τις αμυντικές επιχειρήσεις σε σχέση με το Ισραήλ προκειμένου να αποτρέψει την πλήρη επιδείνωση των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Μόσχα ελπίζει –χωρίς μεγάλη πεποίθηση– ότι θα μπορούσε να προκύψει διάλογος με τον νέο Αμερικανό πρόεδρο, κάποια στιγμή.
Η Μόσχα πιθανότατα θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι «συμφωνίες» κατάπαυσης του πυρός, όπως η συμφωνία της Αστάνα για τον περιορισμό των τζιχαντιστών εντός των ορίων της αυτόνομης ζώνης του Ιντλίμπ της Συρίας, δεν αξίζουν το χαρτί στο οποίο γράφτηκαν. Η Τουρκία, εγγυήτρια της συμφωνίας της Αστάνα, μαχαίρωσε πισώπλατα τη Μόσχα. Αυτό είναι πιθανό να κάνει τους Ρώσους ηγέτες πιο αδιάλλακτους απέναντι στην Ουκρανία και σε οποιαδήποτε δυτική συζήτηση για κατάπαυση του πυρός.
Στις 11 Δεκεμβρίου, ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν είπε : « Δεν πρέπει να υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό που συνέβη στη Συρία σχεδιάστηκε στα δωμάτια διοίκησης των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων χωρών». Έχουμε αποδείξεις. Μια από τις γειτονικές χώρες της Συρίας έπαιξε επίσης ρόλο, αλλά οι κύριοι σχεδιαστές είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Σιωνιστικό καθεστώς .» Σε αυτό το πλαίσιο, ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ διέψευσε τις εικασίες για οποιαδήποτε αποδυνάμωση της βούλησης για αντίσταση.
Η νίκη με πληρεξούσιο της Τουρκίας στη Συρία θα μπορούσε ωστόσο να αποδειχθεί μια νίκη του Πύρρεου. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ερντογάν Χακάν Φιντάν είπε ψέματα στη Ρωσία, τα κράτη του Κόλπου και το Ιράν σχετικά με τη φύση αυτού που παρασκευάζεται στη Συρία. Αλλά είναι ο Ερντογάν που είναι η πηγή αυτού του χάους. Όσοι διπλοσταύρωσε, κάποια στιγμή θα εκδικηθούν.
Το Ιράν, φαίνεται, θα επιστρέψει στην προηγούμενη θέση του να συγκεντρώσει τα ανόμοια σκέλη της περιφερειακής αντίστασης για την καταπολέμηση της μετενσάρκωσης της Αλ Κάιντα. Δεν θα γυρίσει την πλάτη του στην Κίνα ή στο σχέδιο BRICS. Το Ιράκ –ενθυμούμενο τις φρικαλεότητες που διέπραξε το ISIS κατά τη διάρκεια του εμφυλίου του– θα ενταχθεί στο Ιράν, όπως και η Υεμένη. Το Ιράν θα γνωρίζει ότι οι εναπομείναντες κόμβοι του πρώην συριακού στρατού μπορεί κάλλιστα, κάποια στιγμή, να μπουν στη μάχη ενάντια στο καρτέλ HTS. Ο Μαχέρ αλ Άσαντ εξόρισε στο Ιράκ ολόκληρο το τεθωρακισμένο τμήμα του τη νύχτα που έφυγε ο Μπασάρ αλ Άσαντ.
Η Κίνα δεν θα είναι ευχαριστημένη με τα γεγονότα στη Συρία. Οι Ουιγούροι έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέγερση της Συρίας (υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 30.000 Ουιγούροι στο Idlib, εκπαιδευμένοι από την Τουρκία (η οποία θεωρεί ότι οι Ουιγούροι είναι το αρχικό συστατικό της τουρκικής χώρας). Η Κίνα, επίσης, πιθανότατα θα θεωρήσει ότι η ανατροπή της Συρίας υπογραμμίζει υποτιθέμενες δυτικές απειλές για τις δικές της γραμμές ενεργειακής ασφάλειας που διασχίζουν το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και το Ιράκ.
Τέλος, τα δυτικά συμφέροντα ανταγωνίζονται για τους πόρους της Μέσης Ανατολής εδώ και αιώνες – και αυτό είναι τελικά που βασίζεται στον σημερινό πόλεμο.
Είναι ή δεν είναι υπέρ του πολέμου , οι άνθρωποι ρωτούν για τον Τραμπ, αφού έχει ήδη σηματοδοτήσει ότι η ενεργειακή κυριαρχία θα είναι βασική στρατηγική της κυβέρνησής του.
Οι δυτικές χώρες είναι υπερχρεωμένες, ο δημοσιονομικός τους χώρος συρρικνώνεται ραγδαία και οι κάτοχοι ομολόγων αρχίζουν να ανταράζονται. Ένας αγώνας δρόμου βρίσκεται σε εξέλιξη για να βρεθεί μια νέα εγγύηση για τα νομίσματα fiat. Στο παρελθόν, ήταν χρυσός. από τη δεκαετία του 1970 ήταν πετρέλαιο, αλλά το πετροδολάριο έχει υποχωρήσει. Οι Αγγλοαμερικανοί θα ήθελαν να ανακτήσουν το ιρανικό πετρέλαιο –όπως έκαναν μέχρι τη δεκαετία του 1970– για να εγγυηθούν και να οικοδομήσουν ένα νέο νομισματικό σύστημα που θα συνδέεται με την πραγματική αξία που είναι εγγενής στις πρώτες ύλες.
Αλλά ο Τραμπ λέει ότι θέλει να «τερματίσει τους πολέμους», όχι να τους ξεκινήσει. Η επανασχεδίαση του γεωπολιτικού χάρτη καθιστά περισσότερο ή λιγότερο πιθανή μια παγκόσμια συνεννόηση μεταξύ Ανατολής και Δύσης;
Παρ' όλη τη συζήτηση για πιθανές «συμφωνίες» του Τραμπ με το Ιράν και τη Ρωσία, είναι μάλλον πολύ νωρίς για να πούμε αν θα υλοποιηθούν - ή αν μπορούν να υλοποιηθούν.
Φαίνεται ότι ο Τραμπ πρέπει πρώτα να κάνει μια εσωτερική «συμφωνία» προτού καταλάβει αν έχει τη δυνατότητα να κάνει οποιεσδήποτε συμφωνίες εξωτερικής πολιτικής.
Φαίνεται ότι οι κυβερνητικές δομές (ιδίως το στοιχείο "Ποτέ-Τραμπ" στη Γερουσία) θα δώσουν στον Τραμπ σημαντικό περιθώριο όσον αφορά τους βασικούς διορισμούς για εσωτερικά τμήματα και υπηρεσίες που διαχειρίζονται τις πολιτικές και οικονομικές υποθέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών (το οποίο είναι (το κύριο μέλημα του Τραμπ ) — και θα επιτρέψει επίσης κάποια διακριτική ευχέρεια για, ας πούμε, τα τμήματα «πολέμου» που έχουν βάλει στο στόχαστρο τον Τραμπ τα τελευταία χρόνια, όπως το FBI και το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Η υποτιθέμενη «συμφωνία» φαίνεται να είναι ότι οι διορισμοί του θα πρέπει ακόμα να επιβεβαιωθούν από τη Γερουσία και ότι θα πρέπει να είναι σε γενικές γραμμές συνεπείς με την εξωτερική πολιτική της Διοργανικής Υπηρεσίας (ιδίως για το Ισραήλ).
Ωστόσο, οι ηγέτες της Διοργανικής Υπηρεσίας θα επιμείνουν στο δικαίωμα αρνησικυρίας τους σε διορισμούς που επηρεάζουν τις βαθύτερες δομές της εξωτερικής πολιτικής. Και εκεί βρίσκεται η ουσία του προβλήματος.
Οι Ισραηλινοί γενικά γιορτάζουν τις «νίκες» τους. Αυτή η ευφορία θα βαρύνει τις αμερικανικές οικονομικές ελίτ; Η Χεζμπολάχ έχει περιοριστεί, η Συρία είναι αποστρατιωτικοποιημένη και το Ιράν δεν βρίσκεται στα σύνορα του Ισραήλ. Η απειλή που αντιμετωπίζει σήμερα το Ισραήλ είναι ποιοτικά κατώτερης τάξης. Είναι αυτό από μόνο του αρκετό για να εκτονωθούν οι εντάσεις ή για να προκύψει ευρύτερη κατανόηση; Η πολιτική κατάσταση του Νετανιάχου θα είναι καθοριστική. Εάν ο Πρωθυπουργός βγει σχετικά αλώβητος από την ποινική του δίκη, θα πρέπει να κάνει το μεγάλο «στοίχημα» της στρατιωτικής δράσης κατά του Ιράν, όταν ο γεωπολιτικός χάρτης έχει αλλάξει τόσο ξαφνικά;
Alastair Crooke
πηγή: Strategic Culture Foundation
