του Πέπε Εσκομπάρ / Réseau International
Ο Σι Τζινπίνγκ μόλις πρόσφερε στις χώρες του Νότου μια ριζοσπαστική εναλλακτική σε δεκαετίες δυτικών επιταγών, πολέμων και οικονομικών περιορισμών. Ο «ειρηνικός εκσυγχρονισμός» θα εδραιώσει την κυριαρχία, την οικονομία και την ανεξαρτησία των προβληματικών κρατών στον κόσμο.
Η έκθεση εργασίας του Προέδρου Xi Jinping στα εγκαίνια του 20ου Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας (CPC) την περασμένη Κυριακή στο Πεκίνο περιείχε όχι μόνο ένα αναπτυξιακό σχέδιο για το κράτος-πολιτισμό, αλλά και για ολόκληρο τον Νότο συνολικά.
Η ομιλία 1 ώρας 45 λεπτών του Xi είναι στην πραγματικότητα μια συνοπτική έκδοση της πλήρους έκθεσης εργασίας – δείτε το συνημμένο PDF – η οποία αναφέρεται σε πολύ περισσότερες λεπτομέρειες σε μια σειρά κοινωνικοπολιτικών θεμάτων.
Είναι το επιστέγασμα μιας πολύπλοκης συλλογικής προσπάθειας που κράτησε μήνες. Όταν έλαβε το τελικό κείμενο, ο Xi το σχολίασε, το αναθεώρησε και το επεξεργάστηκε.
Συνοπτικά, το γενικό σχέδιο του ΚΚΚ έχει δύο μέρη: να οριστικοποιήσει τον «σοσιαλιστικό εκσυγχρονισμό» από το 2020 έως το 2035 και να κάνει την Κίνα - μέσω ειρηνικού εκσυγχρονισμού - μια «ευημερούσα, ισχυρή, δημοκρατική, πολιτιστικά προηγμένη» σύγχρονη σοσιαλιστική χώρα. και αρμονική» έως το 2049 , την ημερομηνία της εκατονταετηρίδας από την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας (ΛΔΚ).
Η κεντρική έννοια της εργασιακής σχέσης είναι ο ειρηνικός εκσυγχρονισμός – και πώς να τον επιτύχουμε. Όπως συνόψισε ο Σι, «περιέχει στοιχεία κοινά στις διαδικασίες εκσυγχρονισμού όλων των χωρών, αλλά χαρακτηρίζεται περισσότερο από χαρακτηριστικά ειδικά για το κινεζικό πλαίσιο».
Σε μεγάλο βαθμό σε αρμονία με την κινεζική κουλτούρα του Κομφουκιανού, ο «ειρηνικός εκσυγχρονισμός» περιλαμβάνει ένα πλήρες θεωρητικό σύστημα. Φυσικά, υπάρχουν πολλαπλοί γεωοικονομικοί δρόμοι προς τον εκσυγχρονισμό – ανάλογα με τις εθνικές συνθήκες κάθε χώρας. Αλλά για τον Παγκόσμιο Νότο συνολικά, αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι ότι το κινεζικό παράδειγμα έρχεται σε πλήρη ρήξη με το μονοπώλιο της Δυτικής ΤΙΝΑ («δεν υπάρχει εναλλακτική») στην πρακτική και τη θεωρία του εκσυγχρονισμού.
Για να μην αναφέρουμε ότι αυτό έρχεται σε ρήξη με το ιδεολογικό στεγανό που επιβάλλεται στις χώρες του Νότου από τον αυτοπροσδιορισμό του «χρυσού δισεκατομμυρίου» (του οποίου ο πραγματικά «χρυσός» αριθμός μόλις φτάνει τα 10 εκατομμύρια). Αυτό που εννοούν οι Κινέζοι ηγέτες είναι ότι το ιρανικό μοντέλο, το μοντέλο της Ουγκάντα ή το μοντέλο της Βολιβίας είναι εξίσου έγκυρα με την κινεζική εμπειρία: αυτό που έχει σημασία είναι να ακολουθήσουμε μια ανεξάρτητη πορεία προς την ανάπτυξη.
Πώς να αναπτύξετε τεχνολογική ανεξαρτησία
Η πρόσφατη ιστορία δείχνει πώς κάθε έθνος που προσπαθεί να αναπτυχθεί εκτός της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον τρομοκρατείται σε πολλαπλά επίπεδα υβριδικού πολέμου. Αυτό το έθνος γίνεται στόχος έγχρωμων επαναστάσεων, αλλαγής καθεστώτος, παράνομων κυρώσεων, οικονομικού αποκλεισμού, δολιοφθορών του ΝΑΤΟ ή ξεκάθαρων βομβαρδισμών και εισβολών.
Αυτό που προτείνει η Κίνα έχει απήχηση σε ολόκληρο τον Παγκόσμιο Νότο, καθώς το Πεκίνο είναι ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος τουλάχιστον 140 εθνών, που μπορούν εύκολα να κατανοήσουν έννοιες όπως η οικονομική ανάπτυξη υψηλής ποιότητας και η αυτοδυναμία στην επιστήμη και την τεχνολογία.
Η έκθεση επιμένει στην κατηγορηματική επιταγή που επιβάλλεται τώρα στην Κίνα: να επιταχυνθεί η τεχνολογική αυτονομία, γιατί ο ηγεμόνας δεν θα σταματήσει με τίποτα για να εκτροχιάσει την κινεζική τεχνολογία, ειδικά στον τομέα της κατασκευής ημιαγωγών .
Σε κάτι που μοιάζει με ένα τρένο κυρώσεων από την κόλαση, ο ηγεμόνας ποντάρει στο να παραλύσει την προσπάθεια της Κίνας να επιταχύνει την τεχνολογική της ανεξαρτησία στους ημιαγωγούς και τον εξοπλισμό για την παραγωγή τους.
Ως εκ τούτου, η Κίνα θα πρέπει να συμμετάσχει σε μια εθνική προσπάθεια για την παραγωγή ημιαγωγών. Αυτή η ανάγκη θα βρίσκεται στο επίκεντρο αυτού που η έκθεση εργασίας περιγράφει ως μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, που υποκινείται από την τεράστια πρόκληση της επίτευξης τεχνολογικής αυτάρκειας. Ως επί το πλείστον, η Κίνα θα προσπαθήσει να ενισχύσει τον δημόσιο τομέα της οικονομίας, με τις κρατικές επιχειρήσεις να αποτελούν τον πυρήνα ενός εθνικού συστήματος ανάπτυξης τεχνολογικής καινοτομίας.
“Μικρά φρούρια με ψηλά τείχη”
Στην εξωτερική πολιτική, η σχέση εργασίας είναι πολύ σαφής: η Κίνα είναι ενάντια σε κάθε μορφή μονομερούς, καθώς και εναντίον μπλοκ και αποκλειστικών ομάδων που στοχεύουν συγκεκριμένες χώρες. Το Πεκίνο αποκαλεί αυτά τα μπλοκ, όπως το ΝΑΤΟ και το AUKUS, «μικρά φρούρια με ψηλά τείχη».
Αυτή η προοπτική ενσωματώνεται στην έμφαση που δίνει το ΚΚΚ σε μια άλλη κατηγορηματική επιταγή: τη μεταρρύθμιση του σημερινού συστήματος παγκόσμιας διακυβέρνησης, το οποίο είναι κατάφωρα άδικο για τον παγκόσμιο Νότο. Είναι πάντα κρίσιμο να θυμόμαστε ότι η Κίνα, ως κράτος-πολιτισμός, βλέπει ταυτόχρονα τον εαυτό της ως σοσιαλιστική χώρα και το πρώτο αναπτυσσόμενο έθνος στον κόσμο.
Το πρόβλημα, για άλλη μια φορά, είναι η πίστη του Πεκίνου στη «προστασία του διεθνούς συστήματος με επίκεντρο τον ΟΗΕ». Οι περισσότεροι νότιοι παράγοντες γνωρίζουν πώς ο ηγεμόνας βάζει τον ΟΗΕ – και τον εκλογικό του μηχανισμό – κάτω από κάθε είδους αδυσώπητη πίεση.
Είναι διδακτικό να δίνουμε προσοχή στους πολύ λίγους Δυτικούς που γνωρίζουν πραγματικά ένα ή δύο πράγματα για την Κίνα.
Ο Martin Jacques, μέχρι πρόσφατα λέκτορας στο Τμήμα Πολιτικής και Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, και συγγραφέας του καλύτερου βιβλίου στα αγγλικά για την ανάπτυξη της Κίνας, εντυπωσιάζεται από τον τρόπο με τον οποίο ο εκσυγχρονισμός της Κίνας συνέβη σε ένα πλαίσιο που κυριαρχείται από τη Δύση: «Αυτό ήταν ο βασικός ρόλος του ΚΚΚ. Έπρεπε να προγραμματιστεί. Μπορούμε να δούμε πόσο εξαιρετικά επιτυχημένη ήταν».
Το συμπέρασμα είναι ότι σπάζοντας το δυτικοκεντρικό μοντέλο TINA, το Πεκίνο έχει συσσωρεύσει τα εργαλεία για να μπορέσει να βοηθήσει τις νότιες χώρες με τα δικά τους μοντέλα.
Ο Τζέφρι Σακς, διευθυντής του Κέντρου Βιώσιμης Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, είναι ακόμη πιο αισιόδοξος: «Η Κίνα θα γίνει ηγέτης της καινοτομίας. Ελπίζω πραγματικά και βασίζομαι στην Κίνα να γίνει ηγέτης στην καινοτομία βιωσιμότητας». Αυτή η κατάσταση θα έρχεται σε αντίθεση με ένα «δυσλειτουργικό» αμερικανικό μοντέλο που γίνεται προστατευτικό, ακόμη και στον τομέα των επιχειρήσεων και των επενδύσεων.
Ο Μιχαήλ Ντελιάγκιν, Αναπληρωτής Πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικής Πολιτικής της Ρωσικής Κρατικής Δούμας, θίγει ένα κρίσιμο σημείο, το οποίο σίγουρα επιλέχθηκε από βασικούς παράγοντες στον Παγκόσμιο Νότο: το ΚΚΚ «μπόρεσε να προσαρμόσει δημιουργικά τον μαρξισμό του 19ου αιώνα και την εμπειρία του 20ου αιώνα σε νέα απαιτεί και να εφαρμόζουμε αιώνιες αξίες με νέες μεθόδους. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό και χρήσιμο μάθημα για εμάς».
Και αυτή είναι η προστιθέμενη αξία ενός μοντέλου που βασίζεται στο εθνικό συμφέρον και όχι στις αποκλειστικές πολιτικές του Παγκόσμιου Κεφαλαίου.
Το BRI ή πτώχευση
Σε όλη την έκθεση εργασίας, γίνεται σιωπηρή αναφορά στη σημασία της γενικής αντίληψης της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας: της Πρωτοβουλίας Belt and Road (BRI) και των εμπορικών διαδρόμων και των διαδρόμων συνδεσιμότητας σε όλη την Ευρασία και την Αφρική.
Εναπόκειτο στον εκπρόσωπο του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Wang Wenbin να διευκρινίσει την κατεύθυνση που ακολουθεί το BRI:
«Το BRI ξεπερνά την ξεπερασμένη νοοτροπία των γεωπολιτικών παιχνιδιών και δημιουργεί ένα νέο μοντέλο διεθνούς συνεργασίας. Δεν είναι μια αποκλειστική ομάδα που αποκλείει άλλους συμμετέχοντες, αλλά μια ανοιχτή και χωρίς αποκλεισμούς πλατφόρμα συνεργασίας. Δεν πρόκειται για μια μοναχική προσπάθεια της Κίνας, αλλά για μια συμφωνία που παίζεται από όλες τις συμμετέχουσες χώρες».
Το BRI είναι ενσωματωμένο στην κινεζική έννοια του «ανοιχτού». Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι το BRI ξεκίνησε από τον Xi πριν από εννέα χρόνια - στην Κεντρική Ασία (Αστάνα), στη συνέχεια στη Νοτιοανατολική Ασία (Τζακάρτα). Το Πεκίνο έχει μάθει από τα λάθη του και συνεχίζει να βελτιώνει το BRI σε συνεννόηση με τους εταίρους του – από το Πακιστάν, τη Σρι Λάνκα και τη Μαλαισία έως πολλά αφρικανικά έθνη.
Δεν είναι περίεργο ότι τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους, το εμπόριο της Κίνας με τις χώρες που συμμετέχουν στο BRI έφτασε τα εντυπωσιακά 12 τρισεκατομμύρια δολάρια και οι μη χρηματοοικονομικές άμεσες επενδύσεις σε αυτές τις χώρες ξεπέρασαν τα 140 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Wang σωστά επισημαίνει ότι, χάρη στις επενδύσεις υποδομής του BRI, «η Ανατολική Αφρική και η Καμπότζη έχουν αυτοκινητόδρομους, το Καζακστάν έχει [ξηρά] λιμάνια για εξαγωγές, οι Μαλδίβες έχουν την πρώτη υπερωκεάνια γέφυρα και το Λάος, το οποίο ήταν περίκλειστο, έχει γίνει μια συνδεδεμένη χώρα».
Ακόμη και ενόψει σοβαρών προκλήσεων, που κυμαίνονται από την πολιτική μηδενικού Covid έως διάφορες κυρώσεις και σπασμένες αλυσίδες εφοδιασμού, ο αριθμός των εμπορευματικών τρένων ταχείας κυκλοφορίας Κίνας-ΕΕ συνεχίζει να αυξάνεται. Ο σιδηρόδρομος Κίνας-Λάος και η γέφυρα Peljesac στην Κροατία είναι ανοιχτά για επιχειρήσεις. και οι εργασίες για τον σιδηρόδρομο υψηλής ταχύτητας Τζακάρτα-Μπαντούνγκ και τον σιδηρόδρομο Κίνας-Ταϊλάνδης βρίσκονται σε εξέλιξη.
Mackinder σε κρακ
Παντού στην εξαιρετικά πυρακτωμένη παγκόσμια σκακιέρα, οι διεθνείς σχέσεις αναδιαμορφώνονται πλήρως.
Η Κίνα – και οι μεγάλοι ευρασιατικοί παίκτες στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), στους BRICS+ και στην υπό τη Ρωσία υπό την ηγεσία Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (EAEU) – προτείνουν όλοι ειρηνική ανάπτυξη.
Από την άλλη πλευρά, ο ηγεμόνας επιβάλλει μια χιονοστιβάδα κυρώσεων - δεν είναι τυχαίο ότι οι τρεις κύριοι αποδέκτες είναι οι ευρασιατικές δυνάμεις της Ρωσίας, του Ιράν και της Κίνας - δολοφονικοί πόλεμοι αντιπροσώπων (Ουκρανία) και όλες οι πιθανές μορφές υβριδικού πολέμου για να αποτραπεί το τέλος της υπεροχής της, που κράτησε μόλις επτάμισι δεκαετίες, γκάφα σε ιστορικούς όρους.
Η τρέχουσα δυσλειτουργία –σωματική, πολιτική, οικονομική, γνωστική– φτάνει στο αποκορύφωμά της. Καθώς η Ευρώπη βυθίζεται στην άβυσσο της σε μεγάλο βαθμό αυτοπροκαλούμενης καταστροφής και μαυρίλας – ο νεομεσαιωνισμός στο μητρώο της αναγέννησης – μια Αυτοκρατορία που ερημώνεται εκ των έσω καταφεύγει σε λεηλασίες, ακόμη και των πλούσιων «συμμάχων» της.
Λες και ήμασταν όλοι μάρτυρες ενός σεναρίου Mackinder.
Ο Χάλφορντ Μάκιντερ, φυσικά, ήταν ο Βρετανός γεωγράφος που ανέπτυξε τη «Θεωρία της Χάρτλαντ» της γεωπολιτικής, επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου: «Ποιος κυβερνά την Ανατολική Ευρώπη κυβερνά την Χάρτλαντ. που κυβερνά την Χάρτλαντ διοικεί το Παγκόσμιο Νησί. που κυβερνά το νησί του κόσμου κυβερνά τον κόσμο».
Η Ρωσία εκτείνεται σε 11 ζώνες ώρας και βρίσκεται στο ένα τρίτο των φυσικών πόρων του κόσμου. Μια φυσική συμβίωση μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας μοιάζει με γεγονός. Όμως η ευρωπαϊκή ολιγαρχία κατέστρεψε τα πάντα.
Δεν είναι περίεργο που οι Κινέζοι ηγέτες βλέπουν τη διαδικασία με τρόμο, καθώς μία από τις βασικές ωθήσεις του BRI είναι να διευκολύνει το απρόσκοπτο εμπόριο μεταξύ Κίνας και Ευρώπης. Καθώς ο διάδρομος συνδεσιμότητας της Ρωσίας έχει αποκλειστεί από κυρώσεις, η Κίνα θα δώσει προτεραιότητα στους διαδρόμους μέσω της Δυτικής Ασίας.
Εν τω μεταξύ, η Ρωσία ολοκληρώνει τον προσανατολισμό της προς τα ανατολικά. Οι τεράστιοι πόροι της Ρωσίας, σε συνδυασμό με την παραγωγική ικανότητα της Κίνας και της Ανατολικής Ασίας στο σύνολό τους, προβάλλουν μια σφαίρα εμπορίου/συνδεσιμότητας που υπερβαίνει ακόμη και το BRI. Αυτό είναι το επίκεντρο της ρωσικής ιδέας της εταιρικής σχέσης για την Ευρύτερη Ευρασία.
Σε μια άλλη από τις απρόβλεπτες ανατροπές της ιστορίας, ο Mackinder, πριν από έναν αιώνα, μπορεί να είχε δίκιο ότι αυτοί που ελέγχουν το Heartland/World Island ελέγχουν τον κόσμο. Δεν φαίνεται ότι ο ελεγκτής θα είναι ο ηγεμόνας, πόσο μάλλον οι Ευρωπαίοι υποτελείς/σκλάβοι του.
Όταν οι Κινέζοι λένε ότι είναι εναντίον των μπλοκ, η Ευρασία και η Δύση είναι de facto δύο μπλοκ. Αν και δεν βρίσκονται ακόμη επίσημα σε πόλεμο μεταξύ τους, στην πραγματικότητα βρίσκονται ήδη μέχρι τα γόνατα στην επικράτεια του Υβριδικού Πολέμου.
Η Ρωσία και το Ιράν βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, τόσο στρατιωτικά όσο και απορροφώντας τη συνεχιζόμενη πίεση. Άλλοι σημαντικοί παίκτες από τον Παγκόσμιο Νότο προσπαθούν, διακριτικά, να κρατήσουν χαμηλό προφίλ ή, ακόμη πιο διακριτικά, να βοηθήσουν την Κίνα και τους άλλους να κάνουν τον πολυπολικό κόσμο να επικρατήσει οικονομικά.
Καθώς η Κίνα προτείνει ειρηνικό εκσυγχρονισμό, το κρυφό μήνυμα της έκθεσης εργασίας είναι ακόμη πιο έντονο. Ο Παγκόσμιος Νότος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια σοβαρή επιλογή: να επιλέξει είτε την κυριαρχία – που ενσωματώνεται σε έναν πολυπολικό, ειρηνικά εκσυγχρονιζόμενο κόσμο – είτε την απόλυτη υποτέλεια.
Πέπε Εσκομπάρ
πηγή: The Cradle
Μετάφραση Réseau International